Η Ακαδημία Αθηνών επεκτείνεται ...
ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο, το οποίο σηματοδοτείται από τη δημιουργία δύο καινούργιων κτιριακών εγκαταστάσεων.
Εκεί η Ακαδημία θα εκθέσει αντικείμενα ιστορικής αξίας, θα προστατεύσει τα γλυπτά της από την ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και από τα έργα των βανδάλων, θα στεγάσει τα διάσπαρτα σπάνια βιβλία της, θα δημιουργήσει χώρους έρευνας και εκδηλώσεων, θα ανοιχτεί στο κοινό, δίνοντας νέα πνοή στην εμβληματική Αθηναϊκή Τριλογία.
Οι νέοι χώροι, τα σχέδια των οποίων παρουσιάζει η «Κ», θα είναι υπόσκαφοι, με άνοιγμα στον κήπο της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος «βλέπει» τις οδούς Ακαδημίας και Σίνα, ενώ θα κατασκευασθεί και ένα νέο κτίριο στο ιδιόκτητο οικόπεδο που βρίσκεται απέναντι από το μέγαρο της Ακαδημίας, στη γωνία των οδών Σίνα και Βησσαρίωνος, και θα χρησιμοποιηθεί για χώρους γραφείων, εργαστηρίων και στάθμευσης.
Ειδικότερα, από τα βασικότερα προβλήματα στη λειτουργία της Ακαδημίας Αθηνών είναι η έλλειψη χώρων, με αποτέλεσμα πολλά αντικείμενα ιστορικής αξίας να μην είναι προσιτά στο κοινό, ενώ δεν υπάρχει σήμερα δυνατότητα να εκτεθούν με ασφαλείς ατμοσφαιρικές συνθήκες τα πρωτότυπα γλυπτά του πλούσιου διακόσμου του μεγάρου, εφόσον αντικατασταθούν στις σημερινές θέσεις τους από αντίγραφα. Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και με σημαντικό αριθμό βιβλίων, λόγω του περιορισμένου χώρου και της πολυδιάσπασης της βιβλιοθήκης.
Επιπλέον, αρκετοί ακαδημαϊκοί δεν διαθέτουν γραφεία, ενώ αναγκαστική είναι και η πολυδιάσπαση των δραστηριοτήτων της σε διάφορα ιδιόκτητα ή ενοικιαζόμενα κτίρια, πέραν των δύο βασικών, δηλαδή του κεντρικού μεγάρου της Αθηναϊκής Τριλογίας και του συγκροτήματος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών.
Η ιδέα
«Τα προβλήματα αυτά οδήγησαν, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, στην ιδέα της δημιουργίας ενός ενιαίου συγκροτήματος με κέντρο το μέγαρο της Ακαδημίας», ανέφερε στην «Κ» ο κ. Αντώνης Κουνάδης, τέως πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών –επί των ημερών του στον προεδρικό θώκο ξεκίνησε το έργο– και νυν πρόεδρος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών.
Στο οικόπεδο επί των οδών Σίνα και Βησσαρίωνος (αριστερά) θα κατασκευαστεί κτίριο με αίθουσα εκδηλώσεων, αναγνωστήριο κ.ά., ενώ κάτω από τον κήπο, υπόσκαφο κτίριο για μουσείο και βιβλιοθήκη. Τα δύο σημεία επισημαίνονται με λευκό περίγραμμα στην επόμενη φωτογραφία.
Το σχέδιο έχει δύο άξονες: Αφενός, την αξιοποίηση του ιδιόκτητου οικοπέδου στη γωνία των οδών Σίνα και Βησσαρίωνος και, αφετέρου, τη δημιουργία στη βόρεια πλευρά του οικοπέδου της Ακαδημίας υπόγειας (υπόσκαφης) αλλά πλήρως φωτιζόμενης από νοτιοδυτικά διώροφης πτέρυγας με στοά και υπόγειο βοηθητικών χώρων και εγκαταστάσεων.
Η προκαταρκτική αρχιτεκτονική μελέτη της νέας πτέρυγας προσαρμόστηκε, το 2018, στα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν με την ολοκλήρωση της μελέτης του κτιρίου επί των οδών Βησσαρίωνος και Σίνα.
Στην υπόγεια πτέρυγα προβλέπεται η δημιουργία εκθεσιακού χώρου-μουσείου με κατάστημα και κυλικείο, προσβάσιμα και από το κοινό. Οπως ανέφερε στην «Κ» η αρχιτέκτων, προϊσταμένη της Τεχνικής Υπηρεσίας της Ακαδημίας Θεοδώρα Παπαδημητρίου, τα 38 γλυπτά της στέγης του μεγάρου θα αντιγραφούν.
Τα αντίγραφα θα πάρουν τη θέση των πρωτοτύπων, τα οποία θα εκτεθούν στο μουσείο. Το ίδιο θα συμβεί και με τα εννέα αετώματα – το κεντρικό, μαρμάρινο, και τα οκτώ μικρότερα, πλευρικά από λευκό πηλό. Ενδεικτικό της ανάγκης που θα καλύψει το μουσείο είναι ότι ήδη οκτώ από τα γλυπτά εκτίθεται στην ανατολική αίθουσα του μεγάρου.
Μάλιστα, όπως λέει ο κ. Κουνάδης, υπάρχει στόχος το ίδιο να γίνει «με τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη», που βρίσκονται στον προαύλιο χώρο έξω από την είσοδο της Ακαδημίας που «βλέπει» την οδό Πανεπιστημίου.
Τα γλυπτά εκτός από τις συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα προστατευθούν και από βανδαλισμούς αγνώστων. Επίσης, θα δημιουργηθεί βιβλιοθήκη με ανοικτό και κλειστό «βιβλιοστάσιο» προσβάσιμη και από το κοινό, στην οποία θα συγκεντρωθούν οι θησαυροί των βιβλίων της Ακαδημίας, που σήμερα είναι «κρυμμένοι» λόγω του περιορισμένου χώρου και της πολυδιάσπασης της βιβλιοθήκης σε διάφορους χώρους της Ακαδημίας.
Στο ήδη σχεδιασμένο και αδειοδοτημένο κτίριο –αποτελείται από ισόγειο και μεσοπάτωμα, επτά ορόφους και τέσσερις υπόγειους ορόφους– που θα ανεγερθεί στο οικόπεδο επί των οδών Σίνα και Βησσαρίωνος, η εσωτερική οργάνωση των ορόφων γίνεται είτε με το λεγόμενο open plan, ώστε να επιτρέπεται η μέγιστη ευελιξία, είτε με τη δημιουργία –μέσω ελαφρών διαχωριστικών– γραφείων και αιθουσών σεμιναρίων.
Προβλέπονται ακόμη αίθουσα εκδηλώσεων, εκθεσιακός χώρος, καθώς και καθιστικό, αναγνωστήριο και κυλικείο στους τελευταίους δύο ορόφους. Βασικό στοιχείο του ενεργειακού σχεδιασμού αποτελεί η πρόβλεψη συστήματος σκίασης με χρήση περιστρεφόμενων σκιαδίων από μάρμαρο. Για να συνδεθούν το μέγαρο της Ακαδημίας και οι δύο νέες κτιριακές μονάδες προβλέπεται η δημιουργία νέας πύλης στον αύλειο χώρο επί της οδού Σίνα, καθώς και η δημιουργία υπόγειας σήραγγας σύνδεσης των δύο κτιρίων.
Τέλος, θα γίνει γενικός ανασχεδιασμός του αύλειου χώρου και του κήπου. Οσα δέντρα βρίσκονται στη ζώνη της νέας κατασκευής, κυρίως ελαιόδενδρα, θα μεταφυτευθούν προσωρινά ή μόνιμα σε νέες θέσεις.
Θα αποδοθεί ο χώρος του κήπου στους πεζούς επισκέπτες, θα καταργηθούν οι σημερινές θέσεις στάθμευσης οχημάτων στον περίβολο του μεγάρου και θα μετακινηθούν στον νέο σταθμό αυτοκινήτων όσα οχήματα της Ακαδημίας σταθμεύουν σήμερα στον κήπο.
Η ιστορία του κτιρίου, ενός εκ των τριών της Αθηναϊκής Τριλογίας
Θα ανασχεδιαστεί ο κήπος, κάτω από τον οποίο θα κατασκευαστεί το υπόσκαφο κτίριο. Τα δέντρα θα μεταφυτευθούν προσωρινά ή μόνιμα σε νέες θέσεις.
Tο μέγαρο της Aκαδημίας Aθηνών αποτελεί το ένα από τα τρία μέρη της Αθηναϊκής Τριλογίας (Eθνική Bιβλιοθήκη - Πανεπιστήμιο - Aκαδημία). Σχεδιάστηκε το 1859 από τον Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν.
Η ανέγερση του νεοκλασικού μεγάρου και ο γλυπτικός και ζωγραφικός διάκοσμός του πραγματοποιήθηκαν χάρη στη δωρεά του εθνικού ευεργέτη Σίμωνος Σίνα. Στις αρχές του 1861, η εκτέλεση των αρχιτεκτονικών σχεδίων του Χάνσεν ανετέθη στον μαθητή του Eρνέστο Τσίλλερ.
Ο γλυπτικός διάκοσμος ανετέθη στον γλύπτη Λεωνίδα Δρόση και ο ζωγραφικός διάκοσμος στον Aυστριακό ζωγράφο Κρίστιαν Γκρίπενκερλ. Τον Mάρτιο του 1926, το ίδιο έτος με την ίδρυσή της, η Aκαδημία Aθηνών εγκαταστάθηκε στο μέγαρο Σίνα.
H Aκαδημία υπήρξε ο πρώτος ερευνητικός φορέας της χώρας. Η Βιβλιοθήκη «Ιωάννης Συκουτρής» της Ακαδημίας ιδρύθηκε το 1926 και συγκαταλέγεται στις πέντε μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ελλάδας. Η συλλογή της περιλαμβάνει 220.000 τίτλους βιβλίων και 3.500 περιοδικών (συνολικά, περίπου 500.000 τόμους).
Αποτελείται από την Κεντρική Βιβλιοθήκη, στο Μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών, και παραρτήματα στα ερευνητικά κέντρα της. Ακόμη, στη Βιβλιοθήκη φυλάσσονται αυτόγραφα σπουδαίων λογοτεχνών και λογίων, καθώς και πολύτιμες αρχειακές συλλογές.
«Το ζήτημα της δημιουργίας νέων χώρων για τη στέγαση δραστηριοτήτων της Ακαδημίας σε άμεση γειτνίαση προς το ιστορικό μέγαρο είναι πολύ σοβαρό όσο και παλαιό. Περί το 1940 ο Βασίλειος Κουρεμένος, σημαντικότατος αρχιτέκτων και από ιδρύσεως της Ακαδημίας μέλος της, είχε εκπονήσει μελέτη δημιουργίας νέου τριώροφου κτιρίου επί της οδού Σίνα. Το σχέδιο ματαιώθηκε εξαιτίας του πολέμου», αναφέρει ο ακαδημαϊκός Μανόλης Κορρές, αρχιτέκτονας και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ.
Τα αυξανόμενα προβλήματα χώρου επανέφεραν, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, την ιδέα της δημιουργίας ενιαίου συγκροτήματος με κέντρο το μέγαρο της Ακαδημίας. Η πρόταση για τις νέες κτιριακές μονάδες έχει εγκριθεί από την αρμόδια διυπουργική επιτροπή, ώστε να υλοποιηθεί με τη διαδικασία σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Προβλέπεται η ενεργοποίηση της διαγωνιστικής διαδικασίας το ταχύτερο δυνατόν. Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 25 εκατ. ευρώ.