Τον περασμένο ...
Σεπτέμβριο, καθώς το πλοίο «Ελευθέριος Βενιζέλος» προσέγγιζε το λιμάνι του Πειραιά, ο νεαρός Αφγανός Τζαβέντ Σόφι παρατηρούσε τους συνταξιδιώτες του με θαυμασμό. «Αυτοί οι άνθρωποι άφησαν στις χώρες τους ό,τι είχαν και ακόμη χαμογελούν. Το λατρεύω αυτό», μας είχε πει τότε. Ανακουφισμένοι που είχε λήξει ο πολυήμερος εγκλωβισμός τους στη Λέσβο, οι πρόσφυγες που μοιράζονταν μαζί του το κατάστρωμα σχεδίαζαν το επόμενό τους βήμα.
Τα βόρεια σύνορα κινδύνευαν να κλείσουν ερμητικά και ο Σόφι γνώριζε ότι δεν έπρεπε να σπαταλήσει άλλο χρόνο. Ηθελε να ριζώσει στην Ευρώπη και η γρήγορη διέλευση του βαλκανικού διαδρόμου φάνταζε η μόνη λύση. Εχοντας δουλέψει ως διερμηνέας για τις σουηδικές ένοπλες δυνάμεις στο Αφγανιστάν, η παραμονή στην πατρίδα του τον έβαζε στο στόχαστρο των Ταλιμπάν.
Μετά την αποβίβασή του στην ηπειρωτική Ελλάδα ο Αφγανός διερμηνέας συνέχισε το ταξίδι του προς τον Βορρά, με λεωφορείο, τρένο, ταξί και με τα πόδια, πότε με την καθοδήγηση διακινητών και πότε μόνος. Σε κάποιες χώρες έμεινε λίγες ώρες, σε άλλες πέρασε μερικές νύχτες. Διέσχισε συνολικά επτά κράτη σε λιγότερο από μία εβδομάδα.
«Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ αυτό το ταξίδι, ήμουν πολύ τυχερός. Διαβάζω εφημερίδες και βλέπω τι έγινε έπειτα με τους πρόσφυγες και πόσο δύσκολη είναι πλέον η κατάσταση για αυτούς», λέει σε τηλεφωνική μας επικοινωνία μέσω της εφαρμογής Viber. Εδώ και αρκετούς μήνες ζει στη Σουηδία.
Νέο ξεκίνημα
«Ξέρω τη γλώσσα και αυτό κάνει πιο εύκολη τη ζωή μου», λέει. Μένει σε ένα δυάρι μαζί με τρεις συμπατριώτες του κοντά στην πόλη Κάρλσταντ, εργάζεται τους τελευταίους τρεις μήνες ως μεταφραστής σε μη κυβερνητική οργάνωση (προηγουμένως βοηθούσε συμπατριώτες του στην εκμάθηση σουηδικών) και αγόρασε ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις του.
Του έχει δοθεί άδεια εργασίας από το κράτος, όμως ακόμη εκκρεμεί η απόφαση χορήγησης πολιτικού ασύλου. Η Σουηδία έχει να εξετάσει τόσα πολλά αιτήματα που χρειάζονται πλέον αρκετοί μήνες για μια θετική ή αρνητική απάντηση. Ο ίδιος εκτιμά ότι εφόσον οι σουηδικές αρχές ακούσουν ολόκληρη την ιστορία του, δεν πρόκειται να τον απορρίψουν.
«Στο Αφγανιστάν δεν ήταν εύκολη η ζωή μας από τη στιγμή που δουλέψαμε με τους Ευρωπαίους στρατιώτες», λέει ο Σόφι. «Δεν ήμασταν απλοί διερμηνείς, αλλά κατά κάποιο τρόπο και σύμβουλοι. Ξέραμε την κουλτούρα, την περιοχή και δίναμε πληροφορίες στους στρατιώτες. Ηταν όμως επικίνδυνη δουλειά γιατί όταν συνεργάζεσαι με τους αντιπάλους των Ταλιμπάν, γίνεσαι και εσύ εχθρός τους».
Τον Ιούλιο του 2012 συνολικά 23 μεταφραστές που εργάζονταν σε στρατιωτική βάση στο Αφγανιστάν υπέβαλαν ομαδικά αιτήσεις ασύλου στις σουηδικές αρχές. Δύο χρόνια αργότερα ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα κάποιων εξ αυτών.
Ο Σόφι δεν βρισκόταν τότε ανάμεσα σε εκείνους που είχαν επιλεγεί. «Επρεπε να πάρω το ρίσκο και να φύγω από τη χώρα μου, αλλιώς δεν θα επιβίωνα», λέει. «Δεν με βοήθησαν από τη Σουηδία και δεν είχα άλλη επιλογή».
Ξεχασμένοι για χρόνια όμως έμειναν και Αφγανοί διερμηνείς που συνεργάστηκαν με τις ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών, όπως της Ελλάδας. Στις 17/5 σε ρεπορτάζ της Φιλιώς Π. Κοντραφούρη η «Κ» παρουσίασε την τραγική ιστορία των Αφγανών μεταφραστών του Ελληνικού Στρατού. Τον Ιανουάριο του 2015 η Ελλάδα τους είχε υποσχεθεί ότι θα εκδώσει βίζα για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Τελικά η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε ποτέ, η ζωή των μεταφραστών παραμένει σε κίνδυνο, ενώ ένας θρηνεί τον 7χρονο γιο του που πέθανε κατά την απόπειρα της οικογένειας να περάσει από την Τουρκία στην Ελλάδα. Παρά το σχετικό ρεπορτάζ της «Κ», μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία επίσημη αντίδραση των ελληνικών αρχών για την τύχη αυτών των ανθρώπων.
Οπως αναφέρει ο Σόφι, στο Αφγανιστάν βοηθούσε τις σουηδικές ένοπλες δυνάμεις στις επαφές τους με τις Αρχές, την αστυνομία και τους ντόπιους. Από τον Σεπτέμβριο που κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του η ιστορία του δημοσιεύτηκε σε σουηδικές εφημερίδες, ενώ πρωταγωνιστεί και σε ντοκιμαντέρ για το προσφυγικό.
«Περιμένω ακόμη την απάντηση στο αίτημά μου για άσυλο, αλλά είμαι ευτυχισμένος που βρίσκομαι εδώ», λέει. Η καλή γνώση της σουηδικής γλώσσας μπορεί να τον βοήθησε στο να βρει εργασία, κατά καιρούς όμως προσείλκυε καχύποπτα βλέμματα. Ορισμένοι συμπατριώτες του νόμιζαν ότι τους κατασκόπευε εκ μέρους της σουηδικής υπηρεσίας μετανάστευσης.
Μετά την αποβίβασή του στην ηπειρωτική Ελλάδα ο Αφγανός διερμηνέας συνέχισε το ταξίδι του προς τον Βορρά, με λεωφορείο, τρένο, ταξί και με τα πόδια, πότε με την καθοδήγηση διακινητών και πότε μόνος. Σε κάποιες χώρες έμεινε λίγες ώρες, σε άλλες πέρασε μερικές νύχτες. Διέσχισε συνολικά επτά κράτη σε λιγότερο από μία εβδομάδα.
«Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ αυτό το ταξίδι, ήμουν πολύ τυχερός. Διαβάζω εφημερίδες και βλέπω τι έγινε έπειτα με τους πρόσφυγες και πόσο δύσκολη είναι πλέον η κατάσταση για αυτούς», λέει σε τηλεφωνική μας επικοινωνία μέσω της εφαρμογής Viber. Εδώ και αρκετούς μήνες ζει στη Σουηδία.
Νέο ξεκίνημα
«Ξέρω τη γλώσσα και αυτό κάνει πιο εύκολη τη ζωή μου», λέει. Μένει σε ένα δυάρι μαζί με τρεις συμπατριώτες του κοντά στην πόλη Κάρλσταντ, εργάζεται τους τελευταίους τρεις μήνες ως μεταφραστής σε μη κυβερνητική οργάνωση (προηγουμένως βοηθούσε συμπατριώτες του στην εκμάθηση σουηδικών) και αγόρασε ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις του.
Του έχει δοθεί άδεια εργασίας από το κράτος, όμως ακόμη εκκρεμεί η απόφαση χορήγησης πολιτικού ασύλου. Η Σουηδία έχει να εξετάσει τόσα πολλά αιτήματα που χρειάζονται πλέον αρκετοί μήνες για μια θετική ή αρνητική απάντηση. Ο ίδιος εκτιμά ότι εφόσον οι σουηδικές αρχές ακούσουν ολόκληρη την ιστορία του, δεν πρόκειται να τον απορρίψουν.
«Στο Αφγανιστάν δεν ήταν εύκολη η ζωή μας από τη στιγμή που δουλέψαμε με τους Ευρωπαίους στρατιώτες», λέει ο Σόφι. «Δεν ήμασταν απλοί διερμηνείς, αλλά κατά κάποιο τρόπο και σύμβουλοι. Ξέραμε την κουλτούρα, την περιοχή και δίναμε πληροφορίες στους στρατιώτες. Ηταν όμως επικίνδυνη δουλειά γιατί όταν συνεργάζεσαι με τους αντιπάλους των Ταλιμπάν, γίνεσαι και εσύ εχθρός τους».
Τον Ιούλιο του 2012 συνολικά 23 μεταφραστές που εργάζονταν σε στρατιωτική βάση στο Αφγανιστάν υπέβαλαν ομαδικά αιτήσεις ασύλου στις σουηδικές αρχές. Δύο χρόνια αργότερα ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα κάποιων εξ αυτών.
Ο Σόφι δεν βρισκόταν τότε ανάμεσα σε εκείνους που είχαν επιλεγεί. «Επρεπε να πάρω το ρίσκο και να φύγω από τη χώρα μου, αλλιώς δεν θα επιβίωνα», λέει. «Δεν με βοήθησαν από τη Σουηδία και δεν είχα άλλη επιλογή».
Ξεχασμένοι για χρόνια όμως έμειναν και Αφγανοί διερμηνείς που συνεργάστηκαν με τις ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών, όπως της Ελλάδας. Στις 17/5 σε ρεπορτάζ της Φιλιώς Π. Κοντραφούρη η «Κ» παρουσίασε την τραγική ιστορία των Αφγανών μεταφραστών του Ελληνικού Στρατού. Τον Ιανουάριο του 2015 η Ελλάδα τους είχε υποσχεθεί ότι θα εκδώσει βίζα για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Τελικά η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε ποτέ, η ζωή των μεταφραστών παραμένει σε κίνδυνο, ενώ ένας θρηνεί τον 7χρονο γιο του που πέθανε κατά την απόπειρα της οικογένειας να περάσει από την Τουρκία στην Ελλάδα. Παρά το σχετικό ρεπορτάζ της «Κ», μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία επίσημη αντίδραση των ελληνικών αρχών για την τύχη αυτών των ανθρώπων.
Οπως αναφέρει ο Σόφι, στο Αφγανιστάν βοηθούσε τις σουηδικές ένοπλες δυνάμεις στις επαφές τους με τις Αρχές, την αστυνομία και τους ντόπιους. Από τον Σεπτέμβριο που κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του η ιστορία του δημοσιεύτηκε σε σουηδικές εφημερίδες, ενώ πρωταγωνιστεί και σε ντοκιμαντέρ για το προσφυγικό.
«Περιμένω ακόμη την απάντηση στο αίτημά μου για άσυλο, αλλά είμαι ευτυχισμένος που βρίσκομαι εδώ», λέει. Η καλή γνώση της σουηδικής γλώσσας μπορεί να τον βοήθησε στο να βρει εργασία, κατά καιρούς όμως προσείλκυε καχύποπτα βλέμματα. Ορισμένοι συμπατριώτες του νόμιζαν ότι τους κατασκόπευε εκ μέρους της σουηδικής υπηρεσίας μετανάστευσης.