Δεν είχε ακόμη ...
ξημερώσει, όταν στις αρχές του περασμένου Μαρτίου, ο Ελληνας πρεσβευτής στην Αμπούτζα της Νιγηρίας ξύπνησε από τον επίμονο χτύπο του κινητού του τηλεφώνου. Εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών ήθελε να τον ενημερώσει για την απαγωγή τεσσάρων ναυτικών (τριών Ελλήνων και ενός Φιλιππινέζου).
Οι πρώτες πληροφορίες ήθελαν δέκα οπλισμένους πειρατές να προσεγγίζουν με μαύρο ταχύπλοο το φορτηγό πλοίο ελληνικών συμφερόντων που έπλεε υπό σημαία Παναμά 32 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά του νησιού Bonny. Αφού άνοιξαν πυρ για εκφοβισμό, κατάφεραν με ανεμόσκαλα να ανέβουν στο κατάστρωμα.
Τα περισσότερα μέλη του πληρώματος πρόλαβαν να καταφύγουν σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο ασφαλείας, κάποιοι όμως έμειναν πίσω. Μέσα σε μία ώρα από την επιβίβασή τους οι πειρατές έφυγαν με το ταχύπλοό τους για το Δέλτα του Νίγηρα, κρατώντας τέσσερις ομήρους.
Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις υπό άκρα μυστικότητα, ώσπου στα τέλη Μαρτίου έγινε γνωστό ότι όλοι οι απαχθέντες απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στα σπίτια τους.
Το περιστατικό προστέθηκε σε μια μακρά λίστα αντίστοιχων επιθέσεων και ομηριών στα ανοιχτά της Νιγηρίας που αυξάνονται ανησυχητικά την τελευταία διετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Oceans Beyond Piracy (OBP) σημειώθηκαν περισσότερες απαγωγές στο πρώτο πεντάμηνο του 2016 σε σχέση με ολόκληρο το 2015, με τους απαχθέντες τότε να ξεπερνούν τους 40.
Σε μία από τις τελευταίες επιθέσεις πειρατών τον περασμένο μήνα, η ανταλλαγή πυρών κράτησε σχεδόν 20 λεπτά. «Είναι το πιο επικίνδυνο μέρος για τα πληρώματα αυτή τη στιγμή και βλέπουμε ότι οι πειρατές εκεί δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν περισσότερη βία σε σχέση με άλλες περιοχές», λέει στην «Κ» ο Matt Walje, ειδικός σε θέματα πειρατείας. «Λόγω της πτώσης στην τιμή του πετρελαίου, οι πειρατές δεν στοχεύουν πλέον στο φορτίο των πλοίων. Η απαγωγή μελών του πληρώματος και η απαίτηση λύτρων μπορεί να τους εξασφαλίσει πιο άμεσο κέρδος», συμπληρώνει σε τηλεφωνική μας συνομιλία ο συνάδελφός του στην οργάνωση OBP, Greg Clough.
Περισσότερα κρούσματα
Η στροφή στις απαγωγές φαίνεται και από τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης για την πειρατεία που παρουσίασε πρόσφατα η OBP. Το 2014 το 16% των επιθέσεων στα ανοιχτά της Νιγηρίας περιελάμβανε και ομηρίες ναυτικών, ενώ πέρυσι το αντίστοιχο ποσοστό ανέβηκε στο 28%. Σύμφωνα με την έκθεση, οι απαχθέντες κρατούνται σε μικρά νησιά στο Δέλτα του Νίγηρα έως και τρεις εβδομάδες.
Επιθέσεις πειρατών στη Δ. Αφρική το 2015 (Πηγή: Oceans Beyond Piracy)
Λίγες πληροφορίες είναι διαθέσιμες για τις ακριβείς συνθήκες ομηρίας, καθώς οι περισσότεροι διασωθέντες επιλέγουν να μη μιλήσουν μετά την απελευθέρωσή τους. Ωστόσο, από διαθέσιμες μαρτυρίες φαίνεται πως οι ναυτικοί κατά την κράτησή τους έχουν υποβληθεί σε βασανιστήρια και εικονικές εκτελέσεις, ενώ δεν σιτίζονται επαρκώς.
| Πλοίο | Απαχθέντες | Ημερομηνία απαγωγής | Ημέρες κράτησης |
|---|---|---|---|
| MT Kalamos | 3 | 3/2/15 | 26 |
| MT Maridive 603 | 2 | 19/3/15 | 18 |
| MT Yoho | 3 | 21/3/15 | 21 |
| Exxon FPSO | 5 | 30/3/15 | 21 |
| Surfer 1440 | 3 | 8/4/15 | 30 |
| Άγνωστο | 3 | 14/5/15 | 21 |
| Άγνωστο OSV | 6 | 14/5/15 | 21 |
| Άγνωστο ρυμουλκό | 5 | 18/5/15 | 16 |
| MV Tari | 2 | 9/7/15 | 21 |
| Solarte | 4 | 19/10/15 | 25 |
| Άγνωστο αλιευτικό | 3 | 8/11/15 | 21 |
| Szafir | 5 | 26/11/15 | 13 |
| Σύνολο: | 44 | - | - |
Πηγή: Oceans Beyond Piracy/ Έκθεση 2015
Κρυμμένοι στο «οχυρό»
Οι αρχές της Νιγηρίας επιτρέπουν την επιβίβαση ντόπιων και όχι ξένων ένοπλων φρουρών σε πλοία που πλέουν στα χωρικά της ύδατα, σε αντίθεση με τους κανόνες που ισχύουν στην Ανατολική Αφρική. Εκπρόσωπος ελληνικής εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες ασφαλείας σε εμπορικά πλοία λέει στην «Κ» ότι οι Νιγηριανοί φρουροί δεν διαθέτουν την απαραίτητη εκπαίδευση και εμπειρία και μπορεί να εκθέσουν σε μεγαλύτερους κινδύνους τα πληρώματα σε περίπτωση επίθεσης πειρατών.
Στα πλοία που κινούνται στα ανοιχτά της Νιγηρίας προτείνονται ως μέτρα άμυνας η τοποθέτηση αγκαθωτού συρματοπλέγματος σε δύο σειρές ώστε να μην μπορούν να ανέβουν οι πειρατές στο κατάστρωμα και η δημιουργία ενός οχυρωμένου, ασφαλούς χώρου μέσα στο πλοίο γνωστού ως citadel. Εκεί κλείνεται το πλήρωμα σε περίπτωση που ανέβουν στο πλοίο πειρατές. Το citadel κανονικά είναι εξοπλισμένο με δορυφορικό τηλέφωνο και ασύρματο, ενώ με την κατάλληλη διαμόρφωση ένας έμπειρος ναυτικός μπορεί να οδηγήσει το πλοίο για μικρό διάστημα από εκεί.
Αρκετά περιστατικά, πάντως, δεν δηλώνονται στις Αρχές από τις πλοιοκτήτριες εταιρείες και σπάνια δημοσιοποιούνται λεπτομέρειες για να μην «ευνοήσουν το κλίμα για διεξαγωγή νέων επιθέσεων». Οπως εξηγούν οι Walje και Clough ένας ακόμη λόγος είναι ότι οι εταιρείες δεν επιθυμούν να παραμείνει για πολλές ημέρες δεμένο σε κάποιο λιμάνι το πλοίο τους -κάτι που συνεπάγεται και περισσότερα έξοδα- μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες των Αρχών.
Ενας θάνατος και ομηρία τριών εβδομάδων
Τα στοιχεία του Ελληνικού Κέντρου Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης του Λιμενικού Σώματος δείχνουν ότι την τελευταία οκταετία σημειώθηκαν 98 πειρατείες και απόπειρες πειρατείας σε ελληνόκτητα πλοία. Αν και οι περισσότερες επιθέσεις εντοπίζονται την περίοδο 2009-2011, ένα από τα πιο βίαια περιστατικά σημειώθηκε πέρυσι τον Φεβρουάριο στα ανοιχτά της Νιγηρίας. Σε ένοπλη επίθεση πειρατών κατά του ελληνόκτητου πλοίου Kalamos σκοτώθηκε από πυροβολισμούς ο υποπλοίαρχος Νίκος Δαγρές, ενώ απήχθησαν τρία μέλη του πληρώματος, δύο Ελληνες και ένας Πακιστανός. Η ομηρία τους κράτησε περίπου τρεις εβδομάδες.
Σε αυτό το διάστημα ο Asaf Humayoun, μέλος της οργάνωσης MPHRP που παρέχει υποστήριξη σε οικογένειες απαχθέντων ναυτικών, είχε δώσει σαφείς οδηγίες στην οικογένεια του Πακιστανού να μην απαντάει σε τηλεφωνήματα από τη Νιγηρία. Το ποσό των λύτρων που δόθηκε δεν έχει επιβεβαιωθεί. Μετά την απελευθέρωσή του ο ένας Ελληνας ναυτικός νοσηλεύτηκε για αρκετούς μήνες σε ιατρικό κέντρο της Αθήνας, καθώς είχε υποστεί βαριά κατάγματα στα πόδια κατά την επίθεση των πειρατών.
Ο Humayoun υποδέχθηκε τον Πακιστανό ναυτικό στο Καράτσι. «Οταν του είπαν ότι θα επιστρέψει στα παιδιά του τον είδα να χαμογελάει για πρώτη φορά», λέει στην «Κ». «Πλέον έχει γυρίσει στη θάλασσα και ξεπέρασε την τραυματική του εμπειρία».