«Είναι στο χέρι της ...
κυβέρνησης και του κοινοβουλίου να συνεννοηθούν για να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέας» επισημαίνει ο μεγαλοεπενδυτής Τζον Πόλσον, ο οποίος μετά τη συμμετοχή του στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχει σήμερα επενδύσει 1 δις., δολάρια σε ελληνικές ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις, όταν πριν από πέντε χρόνια ξεπουλούσε τα ελληνικά ομόλογα ποντάροντας στην πτώχευση της χώρας.
Δηλώνει ικανοποιημένος από την πρόοδο που έχει σημειώσει κυβέρνηση, χαρακτηρίζει τον Αλέξη Τσίπρα επιδέξιο πολιτικό αρχηγό, εμφανίζεται έτοιμος να επενδύσει και άλλα κεφάλαια αν συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις υπέρ της αγοράς και θεωρεί ότι μεταρρυθμίσεις και αναδιάρθρωση χρέους πάνε χέρι - χέρι..
Πρόσφατα δηλώσατε ότι θα «εξετάσετε το ενδεχόμενο πρόσθετων επενδύσεων στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόοδο που θα έχει επιτευχθεί».Τι περιμένετε να δείτε;
Είμαστε ικανοποιημένοι σε μεγάλο βαθμό από την πρόοδο που έχει σημειώσει η κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Έχει αποδείξει την ισχυρή δέσμευση που ανέλαβε να διατηρήσει την Ελλάδα στο ευρώ με την εφαρμογή σκληρών αλλά σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Μετά από αυτή τη σαφή πρόοδο, αποφασίσαμε να στηρίξουμε το τραπεζικό σύστημα, συμμετέχοντας στις αυξήσεις κεφαλαίου της Alpha Bank και της Τράπεζας Πειραιώς. Αν δούμε ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις που στηρίζουν την ανάπτυξη, την απασχόληση και είναι υπέρ της αγοράς, θα εξετάσουμε πρόσθετες επενδύσεις.
Είπατε επίσης ότι στην Ελλάδα «τα σύννεφα έχουν αρχίσει να υποχωρούν και ο ήλιος θα λάμψει και πάλι».Τι θα κρατήσει μακριά τα σύννεφα;
Οι Έλληνες έχουν υποφέρει πολύ από αυτή την πολυετή κρίση. Η χώρα γνώρισε μια ιδιαίτερα ταραχώδη περίοδο κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2015, με αποκορύφωμα το κλείσιμο των τραπεζών και την παραλίγο έξοδο από το ευρώ. Αλλά με τη συνέχιση της εφαρμογής των σωστών πολιτικών, η κατάσταση θα μπορούσε να γυρίσει πολύ γρήγορα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στην Ευρώπη το 2016 και το 201, και η χρηματιστηριακή αγορά να παράγει τα μεγαλύτερα κέρδη το 2016 σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είναι όχι μόνο δυνατό, αλλά, νομίζουμε, πιθανό. Τώρα που η καταιγίδα έχει περάσει, αρχίζουμε να βλέπουμε μικρά διαλείμματα στα σύννεφα. Όμως για να λάμψει ο ήλιος, η κυβέρνηση πρέπει να ολοκληρώσει την πορεία των μεταρρυθμίσεων και κυρίως να περάσει από το κοινοβούλιο το Ασφαλιστικό και τη φορολογική μεταρρύθμιση, να υλοποιήσει τις προγραμματισμένες ιδιωτικοποιήσεις, να εφαρμόσει όλες τις δράσεις που έχουν συμφωνηθεί και να ολοκληρώσει ικανοποιητικά την πρώτη αξιολόγηση. Πρέπει να τονίσουμε το πόσο σημαντικό είναι για το μέλλον της Ελλάδας η κυβέρνηση _και όλα τα πολιτικά κόμματα και τα μέλη του κοινοβουλίου_ να κάνει ό,τι απαιτείται για να διασφαλίσει πως η χώρα θα πάρει θετική βαθμολογία (scorecard) από τα θεσμικά όργανα για την πρώτη αξιολόγηση. Μια θετική αξιολόγηση είναι το κλειδί που θα ανοίξει το δρόμο για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για μια αναδιάρθρωση (reprofiling) του χρέους, τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ και την άρση των capital controls. Όλα αυτά είναι δυνατόν να επιτευχθούν εντός του πρώτου εξαμήνου του 2016. Από τη στιγμή που επιτυγχάνονται, τα σύννεφα θα αρχίσουν να διαλύονται και θα ξεπροβάλει ο ήλιος. Υπό τις συνθήκες αυτές, η Ελλάδα θα γίνει ένας ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις κεφαλαίου, εξέλιξη που θα αποφέρει σημαντικά κέρδη στο Χρηματιστήριο και θα σηματοδοτήσει την έναρξη ενός ενάρετου κύκλου επενδύσεων, με αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης. Δυνατότητες για πλήρη ηλιοφάνεια θα υπάρξουν το 2017.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που θα πρέπει να αλλάξει στον τρόπο που οι επενδυτές βλέπουν την Ελλάδα;
Οι Έλληνες είναι πολύ έξυπνοι, διαθέτουν επιχειρηματικό μυαλό και είναι ικανοί. Είναι στο χέρι της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου τώρα να συνεννοηθούν για να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέα. Συγκεκριμένα, οι επενδυτές θα ήθελαν να δουν, πρώτον, μια σταθερή πολιτική κατάσταση, δεύτερον, σταθερή και υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική και τρίτον, ένα νομικό και κανονιστικό περιβάλλον που θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Εάν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, τότε δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι το επιχειρηματικό πνεύμα των Ελλήνων θα απελευθερωθεί. Αυτό θα δημιουργήσει επενδύσεις, ανάπτυξη, αύξηση της απασχόλησης και άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Πριν από ένα χρόνο επικρίνατε την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα. Τώρα εμφανίζεστε θετικός για το μέλλον της χώρας. Τι άλλαξε την άποψή σας, δεδομένου ότι οι ίδιοι άνθρωποι, τα ίδια κόμματα, προσπαθούν να εφαρμόσουν πάνω κάτω το ίδιο μνημόνιο, τις ίδιες μεταρρυθμίσεις;
Οι συνθήκες είναι σήμερα πολύ πιο θετικές από ό,τι στο παρελθόν. Η Ελλάδα αποφάσισε τελικά και με συντριπτική πλειοψηφία να μείνει στο ευρώ. Επιπλέον, η κυβέρνηση, αντί να είναι σε αντιπαράθεση με τους ευρωπαίους εταίρους της, συνεργάζεται τώρα. Αυτό βγάζει νόημα. Οι Ευρωπαίοι είναι φίλοι της Ελλάδας και θέλουν να επιτύχει. Θέλουν να την βοηθήσουν να σταθεί στα πόδια της και να επιστρέψει στην ανάπτυξη, χωρίς την ανάγκη έκτακτης στήριξης από την Ευρώπη. Για τον σκοπό αυτό, οι θεσμοί παρέχουν τεχνική υποστήριξη για τη χρηματοδότηση που δέχεται η Ελλάδα από τους Ευρωπαίους εταίρους. Η κυβέρνηση τώρα επωφελείται από αυτή την υποστήριξη, συνεργαζόμενη με τις τεχνικές ομάδες για το σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων που θα οδηγήσουν τελικά σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Αν η κυβέρνηση αποτύχει να κάνει όλα αυτά, ποια πιστεύετε ότι είναι η καλύτερη πολιτική επιλογή για τη χώρα;
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας επιδέξιος (adept) πολιτικός αρχηγός που είναι ικανός να εκφράσει την ανάγκη για ριζική αλλαγή. Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι πλέον η υλοποίηση των υπόλοιπων απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων και μια θετική πρώτη αξιολόγηση. Η κυβέρνηση έχει την πλειοψηφία και την εντολή να κάνει ό,τι χρειάζεται. Σε μια ισχυρή επίδειξη εθνικής ενότητας, η μεγάλη πλειοψηφία του κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ του τρίτου προγράμματος διάσωσης τον Αύγουστο και έτσι έχει γίνει αποδεκτό από όλες τις πλευρές ότι οι συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις πρέπει να εφαρμοστούν. Ανεξάρτητα με τον αν ο κυβερνητικός συνασπισμός διευρυνθεί ή όχι, ο ελληνικός λαός χρειάζεται όλα τα πολιτικά κόμματα να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να εγγυηθούν τη θετική πρώτη αξιολόγηση τον Ιανουάριο. Σε τελική ανάλυση, οποιαδήποτε κυβέρνηση θα κριθεί ανάλογα με την αύξηση του ΑΕΠ, την αύξηση της απασχόλησης και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Οι υψηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης και περισσότερες θέσεις εργασίας ισούται με μεγαλύτερη επιτυχία.
Στην πολιτική ατζέντα, τι νομίζετε ότι θα κάνει τη μεγάλη διαφορά; Κάτι που η κυβέρνηση θα πετύχει στο εσωτερικό, όπως το ασφαλιστικό και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ή κάτι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η αναδιάρθρωση του χρέους;
Τόσο οι μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος όσο και η αναδιάρθρωση του χρέους είναι σημαντικά για την Ελλάδα. Κανείς δεν θέλει να χάσει αυτά που έχει, ωστόσο, οι απαιτήσεις του υφιστάμενου συνταξιοδοτικού συστήματος υπερβαίνουν τους πόρους του κράτους. Αυτό αναγνωρίζεται όχι μόνο από τα θεσμικά όργανα αλλά και από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην Ελλάδα. Το ερώτημα είναι πώς η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος θα γίνει με τρόπο που να είναι δίκαιος και ισότιμος, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η επιβάρυνση για τους εργοδότες δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να εμποδίζει την απολύτως αναγκαία δημιουργία θέσεων εργασίας. Παρομοίως, όλοι γνωρίζουν ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και ως εκ τούτου η αναδιάρθρωσή του είναι απαραίτητη. Όλα τα μέρη φαίνεται να είναι πρόθυμα να εξετάσουν το ζήτημα από τη στιγμή που οι προϋποθέσεις έχουν επιτευχθεί και υπάρχει μια θετική πρώτη αξιολόγηση. Έτσι, η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και η αναδιάρθρωση του χρέους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Αν η ελληνική κυβέρνηση και το ελληνικό κοινοβούλιο κάνουν το καθήκον τους, τότε είναι σαφές ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι θα κάνουν το δικό τους καθήκον. Έχουμε μεγάλες προσδοκίες (we’re very excited) για τον αντίκτυπο που θα έχει η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και η ελάφρυνση του χρέους στις οικονομικές προοπτικές στην Ελλάδα. Η επίτευξη αυτών των δίδυμων στόχων θα είναι μια πολύ μεγάλη νίκη για την Ελλάδα.
Τι θα σημάνει μια πιθανή αναδιάρθρωση του χρέους για τη χώρα;
Η αναδιάρθρωση θα καθιστούσε το ελληνικό χρέος βιώσιμο και θα θέσει τέλος μια για πάντα στο ζήτημα της συμμετοχής της Ελλάδας στο ευρώ. Αυτό από μόνο του θα ενισχύσει τη σταθερότητα της χώρας και να την καταστήσει πιο ευνοϊκό επενδυτικό προορισμό. Επίσης, θα αυξήσει την αξία όλων των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων περιορίζοντας το ασφάλιστρο κινδύνου που ζητούν οι επενδυτές. Έτσι, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια πιο εύκολα και πιο φθηνά, γεγονός που θα τους επιτρέψει να επενδύσουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Την ίδια στιγμή, μπορούμε να αναμένουμε ότι σε σχέση με μια αναδιάρθρωση του χρέους τα ελληνικά ομόλογα θα καταστούν επιλέξιμα για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ, μειώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο το κόστος δανεισμού. Αυτές οι εξελίξεις θα μεταμορφώσουν την οικονομία και θα μπορούσαν να συμβούν πολύ σύντομα, αν η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο κινηθούν γρήγορα για να ολοκληρώσουν θετικά την πρώτη αξιολόγηση. Μπορεί ο ελληνικός λαός να μην έχει συνειδητοποιήσει πόσο κοντά στον ορίζοντα είναι αυτές οι θετικές εξελίξεις. Συχνά το βαρύτερο σκοτάδι βρίσκεται λίγο πριν την αυγή.
Έχετε ήδη επενδύσει στην Ελλάδα σχεδόν 1 δις. δολάρια, ως επί το πλείστον σε τράπεζες και ελληνικές επιχειρήσεις. Ποιους κλάδους βρίσκεται ελκυστικούς; Έχετε εξετάσει να επενδύσετε σ’ αυτούς;
Οι μεγαλύτερες επενδύσεις μας είναι στην Alpha Bank και στην Τράπεζα Πειραιώς. Έχουμε, επίσης, επενδύσεις σε ΕΥΔΑΠ, Εθνική Τράπεζα, Jumbo, ΟΠΑΠ, ΟΤΕ και τα Ελληνικά Χρηματιστήρια. Εάν οι συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις υλοποιηθούν και η Ελλάδα ολοκληρώσει θετικά την πρώτη αξιολόγηση, με όλα τα συνακόλουθα οφέλη που απορρέουν για το χρέος, το QE και την άρση των capital controls, τότε όλοι οι τομείς θα επωφεληθούν. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεών μας βρίσκεται στις τράπεζες, έχουμε επενδύσει και σε άλλους τομείς των οποίων η κερδοφορία είναι στενά συνδεδεμένη με την οικονομική ανάκαμψη στην Ελλάδας και οι οποίοι διαπραγματεύονται σε discount σε σχέση με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς. Καθώς η οικονομία ανακάμπτει και υπάρξει λύσει για το χρέος, αναμένουμε τα κέρδη να αυξηθούν και το discount να μειωθεί. Οι ελληνικές τράπεζες είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Σήμερα, οι μετοχές τους διαπραγματεύονται περίπου μόλις στο 30% της λογιστικής τους αξίας, ενώ μέσος όρος για τις ευρωπαϊκές τράπεζες είναι 130% της λογιστικής τους αξίας. Καθώς θα επιστρέφει η εμπιστοσύνη, οι τιμές των τραπεζικών μετοχών θα μπορούσαν να διπλασιαστούν ή να τριπλασιαστούν. Η κυβέρνηση θα είναι ο μεγαλύτερος κερδισμένος από ενδεχόμενη άνοδο των τραπεζικών μετοχών καθώς είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος στο τραπεζικό σύστημα αφού κατέχει το 40% της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδα, το 26% της Τράπεζας Πειραιώς, το 11% της Alpha Bank και 2% της Eurobank. Καθώς θα ανεβαίνουν οι τιμές των τραπεζικών μετοχών, η κυβέρνηση θα μπορεί να πωλεί τις μετοχές της, συγκεντρώνοντας σημαντικά κεφάλαια για να υλοποιήσει το πρόγραμμά της. Η επενδυτική ευκαιρία είναι διαθέσιμη και για τον ελληνικό λαό, ο οποίος μπορεί επίσης να αγοράσει τραπεζικές μετοχές.
Ως ένας από τους βασικούς μετόχους της Τράπεζας Πειραιώς, της Alpha Bank και της ΕΥΔΑΠ, τι πιστεύετε σχετικά με τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο;
Το ανώτερο διευθυντικό στελεχιακό δυναμικό τόσο της Τράπεζας Πειραιώς όσο και της Alpha Bank είναι εξαιρετικά ολοκληρωμένο (accomplished) και έχει κάνει πολύ καλή δουλειά σε ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον. Τους στηρίζουμε στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν αξία για τους μετόχους και να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Η συμφωνία διάσωσης προβλέπει επίσης την αναθεώρηση της διακυβέρνησης των τραπεζών και θα θέλαμε να διαδραματίσουμε υποστηρικτικό ρόλο στον τομέα αυτό, βοηθώντας τις τράπεζες να συγκεντρώσουν διοικητικά συμβούλια παγκόσμιας κλάσης, με έντονη διεθνή παρουσία. Αυτού του είδους η αλλαγή θα είναι καλή εξέλιξη, καθώς το τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει προκλήσεις σε σχέση με τα μη - εξυπηρετούμενα δάνεια και θα ήταν χρήσιμο να ενισχύσει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του δανειακού χαρτοφυλακίου, τη διαχείριση κινδύνου και άλλες αρμοδιότητες των διοικητικών συμβουλίων.
Η συμφωνία διάσωσης δίνει επίσης μεγάλη έμφαση στη βελτίωση της διακυβέρνησης στο δημόσιο τομέα και στις δημόσιες επιχειρήσεις. Αυτό, πάλι, είναι καλό πράγμα, καθώς οι περιορισμένοι πόροι του δημοσίου θα πρέπει να διαχειρίζονται αποτελεσματικά από στελέχη που έχουν σχετική εμπειρία και τεχνογνωσία. Είναι επίσης σημαντικό, διότι η Ελλάδα πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω επενδύσεις στις υποδομές της και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν οι επενδυτές αισθάνονται σίγουροι ότι η διαχείριση των κεφαλαίων τους θα γίνει με σύνεση, με έμφαση στη δημιουργία αξίας για τους μετόχους και όχι για την εξυπηρέτηση άσχετων κυβερνητικών πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Πώς βλέπετε το μέλλον της ΕΕ και της ευρωζώνης; Θα παραμείνει σταθερή ή θα δούμε αποσχιστικές τάσεις;
Είναι σαφές ότι υπάρχει μια ευρεία και μακροπρόθεσμη δέσμευση από τους ευρωπαίους να παραμείνει ενωμένη. Προφανώς είναι δύσκολο να εξισορροπηθούν τα συμφέροντα μεμονωμένων εθνών με τα συλλογικά, αλλά υπάρχουν δομές, προκειμένου να βρεθούν λύσεις μέσω του διαλόγου και της συνεργασίας. Εκτός από την πολιτική φιλοδοξία να διευκολυνθεί η όλο και στενότερη ένωση, υπάρχει και η οικονομική επιτακτική ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ανταγωνιστική σε σχέση με τις άλλες εμπορικά μεγάλες περιοχές του κόσμου. Η ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συμβαίνει αργά με την πάροδο του χρόνου και η τάση είναι προς την κατεύθυνση της συνοχής. Η Ελλάδα είναι φυσικά ένα μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας και ο ελληνικός λαός και την πολιτική ηγεσία του έχουν δείξει αποφασιστικότητα για να είναι μέρος της Ευρώπης.