Η απόφαση να καταφύγει ...
ένα ζευγάρι στη λύση της παρένθετης μητέρας έρχεται όταν έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες επιλογές.
Η επιθυμία, ωστόσο, για απόκτηση παιδιού υπερισχύει όλων των δυσκολιών – πρακτικών και συναισθηματικών.
Εκτός των Ελλήνων ενδιαφερομένων, η σωστή και υπεύθυνη καθοδήγηση στη διάρκεια της διαδικασίας, το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς και το ευνοϊκό νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας κατατάσσουν την Ελλάδα πολύ ψηλά στη λίστα των χωρών-προορισμών για υποψήφιους γονείς απ’ όλο τον κόσμο.
Πρόσφατα, διοργανώθηκε στο Βερολίνο έκθεση σχετικά με όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας, με τη συμμετοχή κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Μεταξύ αυτών, παρουσίαση των παρεχόμενων υπηρεσιών πραγματοποίησε και ο δρ Ιωάννης Ζερβομανωλάκης, MD, PhD, μαιευτήρας, χειρουργός γυναικολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Βόννης, εξειδικευμένος στην εξωσωματική γονιμοποίηση, ιδρυτικό μέλος της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life του μαιευτηρίου Ιασω.
Ο ίδιος εξηγεί τους λόγους που ξένα ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας προτιμούν τη χώρα μας: «Εκτός του υψηλού επιπέδου υπηρεσιών διαθέτει ένα πολύ ευνοϊκό και φιλελεύθερο νομικό πλαίσιο, μπαίνοντας μπροστά από άλλες χώρες της Ε.Ε. Στην Ελλάδα, ο νόμος επιτρέπει τόσο τη δωρεά γενετικού υλικού, όσο και την παρένθετη μητρότητα.
Προσωπικά, έχοντας την εμπειρία της Γερμανίας και της Αυστρίας, κατέγραψα την ανάγκη να καλυφθεί αυτό το κενό, αφού λόγω καθολικισμού, απαγορεύονται οι διαδικασίες εξωσωματικής.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, αν και θεωρείται “συντηρητική”, στο συγκεκριμένο θέμα είναι μαζί μας. Να τονιστεί ότι η παρένθετη μητρότητα στην Ελλάδα πραγματοποιείται αυστηρά έπειτα από ιατρική ένδειξη». Τι σημαίνει αυτό; Σύμφωνα με τον δρα Ζερβομανωλάκη, «οι συχνότερες περιπτώσεις είναι όταν έχουν προηγηθεί αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης ή όταν δεν υπάρχει μήτρα, είτε λόγω απουσίας εξαρχής, είτε λόγω αφαίρεσης μεταγενέστερα.
Στις γυναίκες με ιστορικό καρκίνου, οπότε οι ογκολόγοι δεν επιτρέπουν την κύηση. Στην ίδια λύση θα προσφύγουν κι εκείνες με βαριά παθολογική νόσο, όπως πρόβλημα στους νεφρούς ή καρδιακή ανεπάρκεια. Η παρένθετη μητρότητα δεν είναι θέμα επιλογής».
Η διαδικασία
Σε πρακτικό επίπεδο, πώς εξελίσσεται η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας; Πώς καλύπτεται νομικά το ζευγάρι που φεύγει από τη Γερμανία με τη βαλίτσα του και επιστρέφει με ένα μωρό; Όπως εξηγεί ο δρ Ζερβομανωλάκης, «απαραίτητη προϋπόθεση, να προηγείται δικαστική απόφαση. Το ζευγάρι μαζί με την παρένθετη μητέρα κάνουν αίτηση στο δικαστήριο για να επιτραπεί η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας.
Ο δικαστής ζητεί αφενός την ιατρική πιστοποίηση της ανικανότητας της γυναίκας να κυοφορήσει, αφετέρου της ικανότητας της παρένθετης μητέρας να κυοφορήσει. Απαιτείται, επίσης, η ψυχολογική εξέταση της παρένθετης.
Σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας, η παρένθετη μητέρα πρέπει να είναι μεταξύ 25 και 45 ετών, να έχει κυοφορήσει τουλάχιστον μία φορά, να μην έχει κάνει πάνω από δύο καισαρικές. Δύο με τρεις μήνες μετά την αίτηση, εκδίδεται η δικαστική απόφαση, οπότε και ξεκινά η διαδικασία. Η γυναίκα του ζευγαριού δίνει τα δικά της ωάρια.
Αν υπάρχει πρόβλημα, ο νόμος επιτρέπει τη δωρεά γενετικού υλικού. Απαγορεύεται όμως στην παρένθετη μητέρα να διαθέσει τα δικά της ωάρια. Η υποψήφια είναι 100% μητέρα! Στο δε πιστοποιητικό γέννησης αναγράφεται το όνομα των βιολογικών γονέων και όχι της παρένθετης. Με βάση αυτό απευθύνονται στη συνέχεια στην αρμόδια πρεσβεία για την έκδοση διαβατηρίου του παιδιού».
Στη διάρκεια της κύησης, τα ζευγάρια έχουν επαφή με την παρένθετη; «Πρόκειται για μία απόλυτα επώνυμη διαδικασία. Υπάρχει συνεχής επικοινωνία μεταξύ του ζευγαριού και της γυναίκας που κυοφορεί το παιδί τους – είτε με επισκέψεις από το εξωτερικό, είτε μέσω skype, viber… Χαίρονται. Αργότερα, μιλούν στα παιδιά τους σχετικά – “υπήρχε μία γυναίκα που σε κράτησε στην κοιλιά της μέχρι να γεννηθείς”, τους λένε. Γνωρίζω ζευγάρια που στέλνουν στην παρένθετη φωτογραφίες του παιδιού ή ανταλλάσσουν ευχές στα γενέθλιά τους. Το “δώρο” που παρέχει αυτή η γυναίκα στο ζευγάρι, είναι ένα δώρο που διαρκεί για πάντα», καταλήγει.
Λόγοι υπογονιμότητας
Ποιοι είναι οι λόγοι που σήμερα υπάρχει μεγάλο πρόβλημα υπογονιμότητας; «Oπως προκύπτει από τις στατιστικές, ο μέσος όρος ηλικίας της γυναίκας κατά την πρώτη τεκνογονία είναι 10 χρόνια μεγαλύτερος – σήμερα, τα 31 με 32 έτη ενώ το 1970 ήταν τα 22 έτη.
Αυτό σημαίνει ότι μία ολόκληρη δεκαετία αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας χάνεται. Συχνό φαινόμενο σήμερα στη Δυτική Ευρώπη, μία γυναίκα λόγω της απουσίας συντρόφου ή λόγω της προτεραιότητας για επαγγελματική αποκατάσταση, να επιλέγει να γίνει μητέρα μετά τα 35.
Κατά τεκμήριο θα αντιμετωπίσει δυσκολία, καθώς η ποιότητα των ωαρίων είναι φτωχότερη». Τα «διευρυμένα» μοντέλα οικογένειας – μονογονεϊκές, ομόφυλα κ.ά.– παίζουν ρόλο; «Η κοινωνία αλλάζει συνεχώς, η μορφή οικογένειας, επίσης. Η ιατρική και ο νόμος καλούνται να βρουν τις λύσεις», τοποθετείται ο ειδικός.
Σχετικά με το πώς καταγράφεται το τοπίο της εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα, ο δρ Ζερβομανωλάκης αναφέρει: «Επίσημα στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν. Από τις 13.000-14.000 κύκλους εξωσωματικής που γίνονται στην Ελλάδα, περίπου το 5%-10% είναι από το εξωτερικό.
Με παρένθετη μητέρα γεννιούνται κάθε χρόνο μερικές δεκάδες παιδιά». Κλείνοντας, ο ίδιος τονίζει την ανάγκη να διεκδικήσει η χώρα μας πιο δυναμικά μία θέση στο διεθνές στερέωμα της υποβοηθούμενης παραγωγής: «Η Ελλάδα βρίσκεται σε εξαιρετικό επίπεδο διεθνώς. Τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα –μεταξύ άλλων– το πολύ καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Οι νέοι επιστήμονες πρέπει να έχουν κίνητρα να μείνουν εδώ και να παράσχουν τις υπηρεσίες τους παντού».