Μια μόνιμη και αρκετά ...
έντονη συζήτηση που διεξάγεται τους τελευταίους μήνες στους κόλπους του ΝΑΤΟ αφορά τη ναυτική ανισορροπία στη Μαύρη Θάλασσα και, κυρίως, την εξεύρεση τρόπων άσκησης πίεσης προς τους Ρώσους.
Ανάμεσα στους νατοϊκούς σχεδιασμούς εντάσσεται η δημιουργία μόνιμης ναυτικής βάσης στη Ρουμανία. Πρόβλημα στην υλοποίηση του νατοϊκού σχεδιασμού είναι η Συνθήκη του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών, βάσει της οποίας τα πολεμικά σκάφη χωρών που δεν βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα δεν μπορούν να μείνουν εκεί για περισσότερες από 21 ημέρες.
Ευλόγως, δεδομένου ότι οι ναυτικές δυνάμεις Ρουμανίας και Βουλγαρίας είναι μικρές και τεχνολογικά παρωχημένες, οι συμμαχικές πιέσεις πέφτουν πάνω στην Τουρκία, η οποία διαθέτει σημαντικό και σύγχρονο στόλο.
Ωστόσο, όπως πληροφορείται η «Κ», οι πιέσεις (κυρίως) των Αμερικανών βρίσκουν ένα τουρκικό τείχος αρνήσεων. Οι Τούρκοι δεν θέλουν να εντείνουν την παρουσία τους στη Μαύρη Θάλασσα για δύο λόγους. Πρώτον, για να μην πιέσουν τους Ρώσους, καθώς πλέον τους συνδέει μια ολοένα και πιο στενή σχέση. Δεύτερον, διότι δεν θέλουν να μεταφέρουν κρίσιμες ναυτικές μονάδες σε μόνιμη βάση στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς για την Αγκυρα το «καυτό» σημείο για το 2018 είναι η Ανατολική Μεσόγειος.
Το συγκεκριμένο, δεύτερο στοιχείο είναι ίσως κρισιμότερο για την Τουρκία, όπως έχει φανεί από σειρά παραγόντων, ξεκινώντας από τη σπουδή που έδειξε η Αγκυρα, ώστε να μισθώσει πλωτό γεωτρύπανο, με σκοπό να απαντήσει στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Λευκωσίας. Και κυρίως στις ερευνητικές γεωτρήσεις που θα αρχίσουν τα επόμενα 24ωρα στο οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ από το πλωτό γεωτρύπανο «Saipem 12000» για λογαριασμό της ιταλογαλλικής κοινοπραξίας Eni-Total.
Οι Τούρκοι αγόρασαν ένα άλλο πλωτό γεωτρύπανο, το «Deep Sea Metro 2», το οποίο μάλιστα την Πέμπτη ακολούθησε πορεία από τα νότια της Πελοποννήσου στο Μυρτώο και έπειτα προς το Αιγαίο, το Κάβο Ντόρο και τα Στενά, συνοδεία της τουρκικής κορβέτας «Bafra». Από την Αθήνα εκτιμάται ότι η διέλευση μέσα από το Κάβο Ντόρο έγινε κυρίως για σημειολογικούς λόγους, προκειμένου να δοθεί έμμεσο μήνυμα και προς την Ελλάδα.
Δεν πρόκειται για τη μοναδική συμβολική κίνηση της Τουρκίας. Μια ημέρα νωρίτερα, την Τετάρτη, η τουρκική φρεγάτα «Barbaros» (καμία σχέση με το ωκεανογραφικό «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρός») συνόδευσε, διακριτικά και από απόσταση, το «Odin Finder», το ερευνητικό σκάφος που έχει ναυλωθεί από τους Ιταλούς για να διερευνήσει τις πιθανότητες υλοποίησης του East Med (Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία), μέχρι τα νότια της Ρόδου, εκεί ακριβώς όπου ο 28ος μεσημβρινός τέμνει νοητά στο μέσον το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων.
Σε γενικές γραμμές, ο τουρκικός στόλος διατηρεί έντονη παρουσία από τον 28ο μεσημβρινό έως και τον 32ο (στα δυτικά της Πάφου), θαλάσσια περιοχή η οποία, σύμφωνα με την Αγκυρα, συμπίπτει με την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Αθήνα, από την πλευρά της, είναι ιδιαίτερα ενεργητική στο ζήτημα των θαλασσίων ζωνών. Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς ήδη προ δεκαημέρου αποκάλυψε ότι η Ελλάδα εξετάζει την τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων της από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια, σε περιοχές οι οποίες δεν αμφισβητούνται από την Τουρκία.
Ο ίδιος ο κ. Κοτζιάς βρίσκεται σε εντατικές συνομιλίες και για τις θαλάσσιες ζώνες οι οποίες συνδέονται με την Κρήτη με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σαμέχ Σούκρι. Νεότερα από το συγκεκριμένο μέτωπο δεν υπάρχουν, καθώς οι συνομιλίες ανάμεσα σε Κάιρο και Αθήνα για το θέμα διεξάγονται υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας.
Πιέσεις για έρευνες
Πιθανή ανακίνηση των συζητήσεων στο μέτωπο της Κρήτης συνδέεται άμεσα και με τις πιέσεις των πετρελαϊκών κολοσσών (προεξάρχουσας της Exxon Mobil) που έχουν αντιληφθεί την ύπαρξη κοιτασμάτων στα νότια της Κρήτης.
Μάλιστα πρόσφατα, είχαν διατυπωθεί και ερωτήματα προς την ελληνική πλευρά για την καθυστέρηση προκήρυξης των (δυνητικών) κοιτασμάτων στα νότια της Κρήτης. Τονίζεται ότι ανακήρυξη ΑΟΖ, δίχως προηγούμενη επέκταση των χωρικών υδάτων, θεωρείται από όλους τους σοβαρούς αναλυτές, ειδικούς και διπλωμάτες, ελλειμματική ως προς την αποτελεσματικότητά της ή και προβληματική. Πρόκειται για δύο εξελίξεις οι οποίες συνδέονται άμεσα.
Πέρα από το γενικότερο ενεργειακό παίγνιο που υφίσταται στην περιοχή, η Κρήτη αντιμετωπίζεται από μια σειρά χωρών ως κομβικής σημασίας νησί για τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπενθυμίζεται ότι η Κρήτη εντάσσεται σε όλα τα βασικά σενάρια στρατιωτικών ασκήσεων Ελλάδας - Αιγύπτου.
Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η στρατιωτική συνεργασία, ιδίως το πλέον κρίσιμο σκέλος αυτής, η αεροναυτική, ανάμεσα σε Αθήνα και Κάιρο, έχει αγγίξει τον τελευταίο ένα χρόνο άνευ προηγουμένου επίπεδα, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη εκδοχή της «Μέδουσας» (τέλη Οκτωβρίου - αρχές Νοεμβρίου), που κατέληξε με αποβατική άσκηση στη Ρόδο. Σημειώνεται ότι τα δύο γενικά επιτελεία συζητούν την προώθηση ασκήσεων (κυρίως αεροπορικών), σε 48 ώρες από την πρώτη επικοινωνία.
Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να ενταχθεί και η πολύ στενή (και, επίσης, διευρυνόμενη) στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ. Η Κρήτη, λόγω της βάσης της Σούδας, έχει εξέχουσα σημασία όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο ήδη σχεδιάζει τη μόνιμη μεταστάθμευση πολεμικής μοίρας στον εκεί ναύσταθμο.
Ακόμη είναι άγνωστο πότε θα υλοποιηθεί η συγκεκριμένη μετακίνηση, ωστόσο από το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΝ γίνεται προσπάθεια για την ταχύτερη δυνατή ευόδωση αυτού του σχεδιασμού.
Ιδιαίτερα σημαντική για την επέκταση του ναύσταθμου κρίνεται η αθόρυβη, αλλά ουσιαστική αμερικανική βοήθεια, ιδιαίτερα για τη δημιουργία υποδομών.