Παρά το γεγονός ότι η ...
ανθρωπιστική κρίση, μέσα από τα κύματα προσφύγων, xτύπησε την πόρτα και των χωρών της Δύσης, οι εικόνες από τα μέτωπα του πολέμου στη Μέση Ανατολή και την Αραβική χερσόνησο, για τους περισσότερους αποτελούν, απλώς, στιγμιότυπα.
Τα «κλικ» των φωτογράφων αποτυπώνουν στιγμές, πίσω από τις οποίες κρύβονται ανθρώπινα δράματα. Την ιστορία πίσω από τις φωτογραφίες αφηγούνται οι ίδιοι οι φωτογράφοι του πρακτορείου Reuters.
«Και οι δύο ούρλιαζαν από φόβο, ο πατέρας με τη μικρή του κόρη στην αγκαλιά, εγκατέλειψαν τους γεμάτους με ερείπια δρόμους της Wadi Hajar, που μετατράπηκε μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα σε πεδίο μάχης, μεταξύ των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους και των ιρακινών ειδικών δυνάμεων.
Αυτοί και οι γείτονές τους, έτρεχαν εν μέσω πυροβολισμών, καθώς οι μαχητές του ΙΚ πλησίαζαν. Όσοι άνδρες προσέγγιζαν τις γραμμές των ιρακινών ειδικών δυνάμεων, τους ζητήθηκε να σηκώσουν τις μπλούζες τους, για να αποδείξουν ότι δεν είναι βομβιστές αυτοκτονίας. Ο πατέρας βρισκόταν σε τεράστια σύγχυση και πανικό.» Μοσούλη - 24 Μαρτίου, 2017, Goran Tomasevic
«Τράβηξα αυτή τη φωτογραφία της 90χρονης Khatla Ali Abdallah, στα περίχωρα της δυτικής Μοσούλης. Τα γεμάτα φόβο μάτια της, κατακόκκινα από την κούραση. Η Khatla ήταν τόσο εξουθενωμένη που δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια της, ούτε καν να καθίσει, χωρίς βοήθεια. Με κοιτούσε σαν να μην είχε φάει ή πιει νερό για πολλές μέρες. Ήταν μια άκρως συναισθηματικά φορτισμένη στιγμή και τα δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια μου, καθώς την φωτογράφιζα.
Αισθάνθηκα άσχημα γιατί δεν μπορούσα να κάνω τίποτα άλλο για να την βοηθήσω, παρά να βγάλω φωτογραφίες για να δείξω στον υπόλοιπο κόσμο την αγωνία και το μαρτύριο των ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν από τη Μοσούλη με ασφάλεια. Σκέφτηκα ότι η Khatla θα μπορούσε να είναι η δική μου γιαγιά. Όταν αντιμετωπίζεις τέτοιες καταστάσεις, σκέφτεσαι πάντα ότι κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συμβεί και σε εσένα. Όμως, η Khatla έμοιαζε όμορφη στα μάτια μου.
Κάθε μια από τις βαθιά χαραγμένες ρυτίδες τους προσώπου της, έλεγε μια ιστορία. Ένιωσα τυχερή όταν την βρήκα, λίγες μέρες μετά, σε ένα προσφυγικό καταυλισμό, μετά από πολύ ψάξιμο. Όπως μου δήλωσε η ίδια, έχει βιώσει αρκετές αναταράξεις στο βόρειο Ιράκ, όμως αυτό ο πόλεμος είναι ο χειρότερος που έχει δει ποτέ.» 27 Φεβρουαρίου, 2017, Zohra Bensemra
«Η επίθεση συνέβη κατά τη διάρκεια μιας μάχης, ενώ οι ιρακινές δυνάμεις προσπαθούσαν να ανακαταλάβουν το μέγαρο του περιφερειακού συμβουλίου από το Ισλαμικό Κράτος. Φωτογράφιζα τις συγκρούσεις κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μοσούλης, όταν εντοπίσαμε ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος του Ισλαμικού Κράτους. Πέσαμε στο έδαφος φοβούμενοι μια τυχόν επίθεση πυραύλου. Έκοψα το χέρι μου και επιστρέψαμε στο αυτοκίνητο για να το δέσω.
Όταν φτάσαμε εκεί, είδα τις ιρακινές δυνάμεις να εξαπολύουν πυραύλους κατά στόχου του ΙΚ σε κοντινή απόσταση, πέραν όμως του οπτικού μας πεδίου και έτσι συνέχισα να βγάζω φωτογραφίες. Θεωρώ ότι αυτή είναι μια πολύ δυνατή φωτογραφία γιατί περικλείει τη βία του πολέμου.» 11 Μαρτίου, 2017, Thaier Al-Sudani
«Στις 10 Απριλίου, μια ομάδα απεσταλμένων του Ροίτερς ξεκίνησε να γράφει ένα άρθρο για το κατεστραμμένο Πανεπιστήμιο της πόλης, που κάποτε αποτελούσε το σημαντικότερο κέντρο εκπαίδευσης του βόρειου Ιράκ.
Κατά την άφιξή μας, αρχικά σοκαρίστηκα από το μέγεθος των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου και στη συνέχεια από το μέγεθος της καταστροφής. Τουλάχιστον δέκα μεγάλα κτίρια και κάποια άλλα μικρότερα, είχαν μετατραπεί σε χαλάσματα. Την είσοδο του κτιρίου φρουρούσαν Ιρακινοί στρατιώτες που καθάριζαν τα όπλα τους και έπιναν τσάι.
Είδα ανθρώπους να μεταφέρουν έπιπλα και εξοπλισμό από τον χώρο στον οποίο κάποτε στεγαζόταν το τμήμα Χημείας, σε ένα άλλο ετοιμόρροπο κτίριο. Αργότερα μάθαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν καθηγητές που δίδασκαν εκεί και είχαν προθυμοποιηθεί να σώσουν ό,τι είχε απομείνει.» 10 Απριλίου, 2017, Marko Djurica
«Ο ιρακινός στρατός είχε εξαπολύσει επίθεση για να ανακτήσει τον ελέγχο περιοχής γύρω από τη Μοσούλη, γεγονός που ανάγκασε χιλιάδες κόσμου να εγκαταλείψει τα σπίτια του. Επισκεφθήκαμε ένα κέντρο υποδοχής προσφύγων που στεγαζόταν σε ένα σχολείο της πόλης Qayyara και βρήκαμε εκατοντάδες οικογένειες που είχαν τραπεί σε φυγή, να περιφέρονται χαοτικά έξω από το κτίριο.
Η ανθρωπιστική βοήθεια ήταν ελλιπής, με αποτέλεσμα οι πρόσφυγες να προσπαθούν απεγνωσμένα να αρπάξουν τα δέματα βοήθειας που μοιράζονταν, ενώ οι στρατιώτες προσπαθούσαν να ηρεμήσουν το πλήθος.
Μου αρέσει αυτή η φωτογραφία γιατί μπορείς να δεις πόσο εξαντλημένο φαίνεται αυτό το μικρό κορίτσι. Καθώς έβγαζα τη φωτογραφία, σκεφτόμουν ότι αυτό το κοριτσάκι θα έπρεπε να είναι στο σχολείο και όχι να περιμένει στην ουρά για λίγο φαγητό. Τι της επιφυλάσσει άραγε το μέλλον;» Νότια της Μοσούλης - 31 Οκτωβρίου, 2016 Zohra Bensemra
«Κάλυπτα τις πρώτες μέρες της επιχείρησης του ιρακινού στρατού για ανάκτηση της Μοσούλης από το Ισλαμικό Κράτος, όταν έλαβα μια πληροφορία που ανέφερε ότι Ιρανοί στρατιώτες προσπαθούσαν να σταματήσουν τους μαχητές του ΙΚ που ήθελαν να δραπετεύσουν μαζί με τους άμαχους πολίτες. Έφτασα σε ένα κέντρο υποδοχής της πόλης Qayyara, ανατολικά της Μοσούλης, όπου άνδρες, γυναίκες και παιδιά ήταν καθισμένοι στην καυτή άμμο της ερήμου, ενώ περίμεναν να μεταφερθούν σε καταυλισμούς προσφύγων.
Παρατήρησα τους στρατιώτες να απομονώνουν έναν άνδρα από το πλήθος και να του κάνουν ερωτήσεις. Ήταν φανερό ότι θεώρησαν πως ήταν μαχητής του ΙΚ, αλλά δεν μπόρεσα να μάθω περισσότερα, μιας και κανείς δεν μιλούσε αγγλικά. Προσπάθησα να πάρω μερικές γρήγορες κοντινές λήψεις, αλλά οι στρατιώτες εκνευρίστηκαν, μου μπλόκαραν την κάμερα και με διέταξαν να φύγω.
Για την δική μου ασφάλεια, τους άκουσα και έφυγα. Δέκα λεπτά αργότερα, είδα ότι είχαν τοποθετήσει τον άνδρα μέσα σε ένα ρηχό λάκκο, που χρησιμοποιούσαν για τους φυλακισμένους. Γρήγορα και αθόρυβα, περπάτησα μέχρι την απέναντι πλευρά και τράβηξα αυτή τη φωτογραφία, όταν κανείς από τους στρατιώτες δεν με έβλεπε.» Ανατολική Μοσούλη - 26 Οκτωβρίου, 2017, Goran Tomasevic
«Τον Μάιο, συνόδευα τον επικεφαλής της Ιρακινής Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας, κατά τη μάχη για την ανάκτηση του ελέγχου της δυτικής Μοσούλης. Φτάσαμε σε ένα μικρό σπίτι, στην πρώτη γραμμή του πυρός, αφού περάσαμε μέσα από τις τρύπες που υπήρχαν στους τοίχους μεταξύ των σπιτιών.
Οι ελεύθεροι σκοπευτές του Ισλαμικού Κράτους πυροβολούσαν λίγα μέτρα μακριά μας. Οι άνθρωποι που κάποτε ζούσαν στα σπίτια αυτά τράπηκαν σε άτακτη φυγή, αφήνοντας πίσω τους ρούχα και παιχνίδια, σκορπισμένα στο πάτωμα. Ενώ οι αμέσως επόμενοι κάτοικοι, άφησαν άδειους κάλυκες.
Οι αντιτρομοκρατικές δυνάμεις είχαν καταλάβει αυτό το σπίτι λίγες μέρες νωρίτερα. Για κουρτίνα χρησιμοποιούσαν ένα σεντόνι. Έστεκαν πίσω από αυτό για να εντοπίσουν τους ελεύθερους σκοπευτές του Ισλαμικού Κράτους και να προσέχουν τους δικούς τους. Είναι μια φωτογραφία που περιγράφει μια ήρεμη στιγμή στο πεδίο της μάχης, όταν τίποτα δεν συμβαίνει και όλα μπορούν να συμβούν.» Δυτική Μοσούλη - 15 Μαΐου, 2017, Danish Siddiqui
«Η σπουδαιότητα της φωτογραφίας μου απορρέει από το γεγονός ότι όταν το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε τη Μοσούλη, τον Ιούνιο του 2014, ανάγκασε όλους του ντόπιους άνδρες να αφήσουν μούσι. Όσοι άνδρες έφταναν στον προσφυγικό καταυλισμό της Χαμάμ αλ Αλίλ, τον οποίο διαχειρίζονται ιρακινά στρατεύματα, σχημάτιζαν ουρές προκειμένου να κουρευτούν. Περιπλανιόμουν στον καταυλισμό όλη μέρα για να τραβήξω μερικές καλές φωτογραφίες, μέχρι που είδα ότι κάποιοι άνδρες ξυρίζονται.
Τότε έτρεξα και τράβηξα τον ηλικιωμένο άνδρα, αν και αυτός, όπως και αρκετοί άλλοι, αρχικά αρνήθηκαν να φωτογραφηθούν από τον φόβο των αντιποίνων σε περίπτωση επανάκτησης έλεγχου της περιοχής από τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους. Ήταν όμως χαρούμενοι και εν τέλει με άφησαν να τους φωτογραφήσω.» 10 Μαρτίου, 2017, Suhaib Salem
«Ήταν η δεύτερή μου μέρα στη Μοσούλη και πηγαίναμε να συναντηθούμε με την ιρακινή Ομοσπονδιακή Αστυνομία στην πρώτη γραμμή της μάχης. Όσο περισσότερο πλησιάζαμε τον προορισμό μας, οι επιπτώσεις του συνεχιζόμενου πολέμου γίνονταν όλο και πιο εμφανείς.
Το αστικό τοπίο ήταν αποκαλυπτικό: κατεδαφισμένα κτίρια, αυτοκίνητα καμένα και αναποδογυρισμένα πάνω στα πεζοδρόμια, ακανόνιστες μάζες από σίδερα. Καθώς μετακινούμασταν γρήγορα από τη μια θέση στην άλλη, παρατήρησα ένα κίτρινο κατεστραμμένο αμάξι, να στέκει στη μέση του δρόμου.
Πήρα μερικές ευρυγώνιες λήψεις, οι οποίες με βοήθησαν να αποτυπώσω όλο το δρόμο και το τεράστιο μέγεθος της καταστροφής. Στο πλάνο μου δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο που να μην έχει πληγεί από τον πόλεμο. Αργότερα μέσα στη μέρα, προσπάθησα να φανταστώ πως μπορεί να ήταν αυτός ο δρόμος που στέγαζε την κεντρική αγορά λίγα χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια μια «φυσιολογικής» μέρας.
Φαντάστηκα τις κόρνες των αυτοκινήτων, τους καταστηματάρχες να φωνάζουν για να προσελκύσουν πελάτες και τη μουσική να ξεχύνεται στους δρόμους, από τις γεμάτες κόσμο καφετέριες. Αυτοί οι καθημερινοί ήχοι, είχαν τώρα αντικατασταθεί από τους ήχους εκρήξεων, πυροβολισμών, ελικοπτέρων και το ποδοβολητό των στρατιωτών.» 29 Μαΐου, 2017, Άλκης Κωνσταντινίδης
«Ο πόλεμος έρχεται σε κύματα και όταν τα πράγματα ηρέμησαν λίγο, είδα ανθρώπους να εκμεταλλεύονται αυτές τις σπάνιες στιγμές χωρίς ήχους πυροβολισμών και να βγαίνουν στους δρόμους, Μεγάλοι και μικροί, ένιωσαν ότι μπορούσαν να αφήσουν την ασφάλεια των σπιτιών τους και να περπατήσουν στους δρόμους. Ξαφνικά μια εναέρια επιδρομή που είχε ως στόχο τις θέσεις του Ισλαμικού Κράτους, εξελίχθηκε λίγα μέτρα μακριά μας.
Ήταν αρκετά κοντά και επικράτησε ο απόλυτος πανικός. Οι άνθρωποι ούρλιαζαν, έσκυβαν και έτρεχαν να σωθούν, καθώς το σύννεφο καπνού απλωνόταν προς τον ουρανό. Έτρεχαν να βρουν οτιδήποτε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως κάλυμμα» Στη γειτονιά Ταχρίρ της Μοσούλης, 17 Νοεμβρίου, 2016, Goran Tomasevic
Επιμέλεια: Χριστίνα Αισώπου - Δούνη