Όσοι πιστεύουν ότι είμαστε μια ...
βαθιά αντιμεταρρυθμιστική κοινωνία, μπορεί και να έχουν δίκιο, καθώς όχι μόνο νέοι θεσμοί δεν υιοθετούνται εύκολα, αλλά και αυτοί που έχουν θεσμοθετηθεί, δεν εφαρμόζονται. Χαρακτηριστική η περίπτωση του θεσμού της διαμεσολάβησης, δηλαδή της επίλυσης χιλιάδων αστικών και εμπορικών διαφορών εκτός δικαστηρίων από διαπιστευμένους διαμεσολαβητές, που θεσμοθετήθηκε το 2010 με νόμο (3898 του 2010).
Ισχύει επτά ολόκληρα χρόνια, αλλά ουσιαστικά δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι έχουν εκπαιδευθεί και διαπιστευθεί με ειδικές εξετάσεις 1.700 διαμεσολαβητές σε όλη τη χώρα, το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ξοδέψει χρήματα για τον θεσμό, οι δικηγορικοί σύλλογοι, θεωρητικά, τον στηρίζουν, ενώ όλοι αναγνωρίζουν πλήρως τις θετικές συνέπειες από την εφαρμογή του.
Η έρευνα
Μια πρόσφατη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα που διενεργήθηκε σε πανελλαδική κλίμακα ανάμεσα στους διαπιστευμένους διαμεσολαβητές, οι οποίοι εις μάτην περιμένουν να... δουλέψουν, αποδεικνύει την απόλυτη αδράνεια στην εφαρμογή του θεσμού. Συγκεκριμένα, από την έρευνα του Συνδέσμου Ελλήνων Διαμεσολαβητών προέκυψε πως τα τέσσερα τελευταία χρόνια, το 92% των διαμεσολαβητών σε όλη την επικράτεια έχει επιλύσει μόλις 25 υποθέσεις!
Με άλλα λόγια, επί τέσσερα χρόνια ο θεσμός της διαμεσολάβησης αποτελεί ακόμα ζητούμενο. Τι φταίει, όμως, και ένας τόσο απαραίτητος θεσμός, που δίνει ταχεία λύση σε χιλιάδες διαφορές πολιτών και που είναι οικονομικότερος από την προσφυγή στα δικαστήρια, δεν «περπατάει»; Aς δούμε τι «απάντησε» η έρευνα:
Το 63% των δικηγόρων δεν γνωρίζει καν τον θεσμό. Αλλά κι απ’ όσους τον γνωρίζουν, ένα σημαντικό ποσοστό, το 45%, δηλώνει απρόθυμο να προσέλθει σε διαμεσολάβηση και προτιμά την ατέρμονη και αδιέξοδη –όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα– διαδικασία των δικαστικών διεκδικήσεων.
Αν λοιπόν οι δικηγόροι, καθ’ ύλην αρμόδιοι να ξέρουν τι είναι η διαμεσολάβηση και τι προσφέρει, για να προτείνουν στους πελάτες τους να λύσουν εκτός δικαστηρίων τις όποιες αστικές και εμπορικές τους διαφορές, δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να εφαρμοστεί ο θεσμός, φανταστείτε τι συμβαίνει με τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη.
Οι επιχειρήσεις σε ποσοστό 80% έχουν συγκεχυμένη άποψη για τον θεσμό της διαμεσολάβησης και τα οφέλη του, ενώ οι πολίτες αγνοούν την ύπαρξή του σε ποσοστά που κυμαίνονται πάνω από 90%! Ακόμα και οι δικαστές εμφανίζουν συγκλονιστικά ποσοστά άγνοιας ή εχθρότητας, καθώς σπάνια προτείνουν τη διαμεσολάβηση, ενώ από την έρευνα προέκυψε ότι πέραν όλων των άλλων και ο ίδιος ο νόμος που θεσμοθέτησε τη διαμεσολάβηση ευθύνεται για τη μη εφαρμογή του θεσμού.
Αυτό, μάλιστα, το πιστεύει το 85% των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών. Ο κ. Πέτρος Ζουρδούμης, ειδικός διαμεσολαβητής και νομικός, εξηγεί πώς και γιατί ο νόμος διευκολύνει τη μη εφαρμογή του θεσμού.
«Ο ισχύων νόμος, τονίζει, δεν προβλέπει την υποχρεωτική προσφυγή στη διαμεσολάβηση, ώστε να μπορεί ουσιαστικά να εμπεδωθεί η λειτουργία του θεσμού. Η διαμεσολάβηση είναι προαιρετική προς το παρόν». Και προσθέτει πως «σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο θεσμός είναι υποχρεωτικός και μόνον αν δεν τα βρουν οι διάδικοι στη διαμεσολάβηση προσφεύγουν στα δικαστήρια».
Και μιας και λέμε για άλλες χώρες, να σημειωθεί ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στις ΗΠΑ, η διαμεσολάβηση πλέον έχει καταστεί ο κανόνας επίλυσης χιλιάδων διαφορών. Μάλιστα, στη Βρετανία αν δεν πάει ο πολίτης σε διαμεσολάβηση και προσφύγει κατευθείαν στο δικαστήριο, πληρώνει τα δικαστικά έξοδα ακόμα και αν κερδίσει! Τι μπορεί να γίνει εδώ;
Δικαστές και νομικοί προτείνουν ως μονόδρομο τη νομοθετική πρόβλεψη για υποχρεωτική διαμεσολάβηση σε σειρά υποθέσεων και προσφυγή στα δικαστήρια μόνον αν η προσπάθεια διαμεσολάβησης δεν είναι επιτυχής. Προτείνουν, δηλαδή, αυτό που ισχύει σε πολλές άλλες χώρες. Να δούμε αν θα το τολμήσει κανείς.