Η Συμφωνία του ...
Παρισιού για την προστασία του πλανήτη από την υπερθέρμανση ετέθη σε ισχύ χθες Παρασκευή, λίγο πριν από την έναρξη της Διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή στο Μαρόκο (7-18 Νοεμβρίου).
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση μετέτρεψε τη φιλοδοξία για το κλίμα σε δράση για το κλίμα», τόνισε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ενώ ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε τη Συμφωνία «ιστορική» για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα.
Συνεχίζοντας μια διαδικασία που ξεκίνησε στο Ρίο το 1992, σύσσωμη η διεθνής κοινότητα δεσμεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο Παρίσι να βάλει ένα επίσημο όριο στην απειλητική άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα. Ενα στόχο που θα απαιτήσει μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα επίπεδα που μπορεί να απορροφήσει ο πλανήτης.
Αυτή η συμφωνία είναι το επιστέγασμα πολύχρονων προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη μιας παγκόσμιας αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί μια επιτυχία για όλες τις χώρες του κόσμου, αλλά ιδιαίτερα για την Ευρώπη, που εδώ και πολλά χρόνια πρωτοστατεί στις δράσεις για το κλίμα. Μετά την περιορισμένη συμμετοχή χωρών στο Πρωτόκολλο του Κιότο και την αδυναμία επίτευξης πιο φιλόδοξης συμφωνίας στην Κοπεγχάγη το 2009, η Ε.Ε. επιδίωξε τη δημιουργία μιας μεγάλης συμμαχίας ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών με το συμβιβαστικό πνεύμα που διαμόρφωσε την επιτυχή έκβαση της Διάσκεψης του Παρισιού.
Η Συμφωνία για το Κλίμα, που αποτελεί την πρώτη μείζονα διεθνή συμφωνία του 21ου αιώνα, καθορίζει ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης με στόχο να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε επίπεδα πολύ μικρότερα από τους 2 °C, που ήταν έως τώρα ο στόχος, ώστε να αποφευχθούν οι επικίνδυνες κλιματικές αλλαγές. Καλεί μάλιστα τα μέρη «να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιοριστεί η άνοδος στον 1,5 βαθμό Κελσίου» σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα αίτημα των πιο ευάλωτων χωρών. Αν και η πραγματική υλοποίηση αυτού του στόχου δεν θεωρείται πιθανή, η αναγνώριση της ανάγκης για περισσότερα μέτρα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στον δρόμο για πιο αποφασιστικές δράσεις στο μέλλον.
Η Συνθήκη του Παρισιού δεσμεύει πλούσιες και φτωχές χώρες να αναλάβουν δράση για την προστασία του κλίματος. Κάθε μία από τις 195 χώρες που υπέγραψαν τη Συμφωνία δεσμεύεται να παρουσιάσει αναλυτικά σχέδια για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Βέβαια, πολλοί επιστήμονες δεν κρύβουν τον σκεπτικισμό τους, υπενθυμίζοντας ότι το σύνολο των σχεδίων και στόχων που έχουν ανακοινώσει μέχρι τώρα οι χώρες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εάν δεν βελτιωθούν, θα έχουν ως αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 3,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, με καταστρεπτικές συνέπειες.
Για να αποτραπεί λοιπόν αυτή η εξέλιξη και για να επιτευχθεί η κοινή επιδίωξη, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν να συνεδριάζουν κάθε 5 χρόνια προκειμένου να επανεξετάζουν την κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο και να θεσπίζουν πιο φιλόδοξους στόχους με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Δέχθηκαν, επίσης, να ενημερώνουν τις άλλες χώρες και το ευρύ κοινό σχετικά με τον βαθμό στον οποίο υλοποιούν τους στόχους τους, προκειμένου να διασφαλιστούν διαφάνεια και εποπτεία. Ενα αποτελεσματικό σύστημα διαφάνειας και λογοδοσίας θα παρακολουθεί την πρόοδο υλοποίησης του μακροπρόθεσμου στόχου.
Η Συμφωνία για το Κλίμα στέλνει ένα σαφές μήνυμα σε επενδυτές, επιχειρήσεις και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ότι για να περιορισθεί η κλιματική απορρύθμιση –πολλαπλασιασμός των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πλημμυρών, ένταση του προσφυγικού προβλήματος, επιτάχυνση του λιώσιμου των παγετώνων, άνοδος της στάθμης της θάλασσας– απαιτείται η παγκόσμια μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας.
Η μετάβαση αυτή θα απαιτήσει αλλαγές στην επιχειρηματική και στην επενδυτική συμπεριφορά και κίνητρα για καθαρές δράσεις σε όλο το φάσμα της οικονομικής πολιτικής. Ενας τέτοιος επαναπροσανατολισμός της παγκόσμιας οικονομίας προς ένα μοντέλο χαμηλών εκπομπών άνθρακα σημαίνει και μια προοδευτική αλλά ταχεία εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, αέριο) που κυριαρχούν ευρέως στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας, μια ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τεράστιες ενεργειακές οικονομίες και οπωσδήποτε αυξημένη προστασία των δασών.
Για την Ε.Ε. και βέβαια την Ελλάδα, δημιουργούνται σημαντικές ευκαιρίες, ιδίως για νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Η μετάβαση θα τονώσει τις επενδύσεις και την καινοτομία σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στη φιλοδοξία της Ε.Ε. να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αυξήσει τις εξαγωγές ευρωπαϊκών αγαθών και υπηρεσιών, για παράδειγμα στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.
Η Συμφωνία του Παρισιού είναι ένα σημαντικό ορόσημο στην παγκόσμια μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί μια τελευταία ευκαιρία να παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές έναν κόσμο που θα είναι πιο σταθερός, έναν υγιέστερο πλανήτη, πιο δίκαιες κοινωνίες και πιο ευημερούσες οικονομίες. Μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά.
Με τη Συμφωνία οι κυβερνήσεις εκφράζουν φιλοδοξία, δέσμευση και αλληλεγγύη. Τώρα θα πρέπει να υλοποιήσουν αυτά που υποσχέθηκαν και συμφώνησαν. Η Ευρώπη συνεπής στις περιβαλλοντικές της δεσμεύσεις θα εξακολουθήσει να ηγείται στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Συνεχίζοντας μια διαδικασία που ξεκίνησε στο Ρίο το 1992, σύσσωμη η διεθνής κοινότητα δεσμεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο Παρίσι να βάλει ένα επίσημο όριο στην απειλητική άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα. Ενα στόχο που θα απαιτήσει μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα επίπεδα που μπορεί να απορροφήσει ο πλανήτης.
Αυτή η συμφωνία είναι το επιστέγασμα πολύχρονων προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη μιας παγκόσμιας αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί μια επιτυχία για όλες τις χώρες του κόσμου, αλλά ιδιαίτερα για την Ευρώπη, που εδώ και πολλά χρόνια πρωτοστατεί στις δράσεις για το κλίμα. Μετά την περιορισμένη συμμετοχή χωρών στο Πρωτόκολλο του Κιότο και την αδυναμία επίτευξης πιο φιλόδοξης συμφωνίας στην Κοπεγχάγη το 2009, η Ε.Ε. επιδίωξε τη δημιουργία μιας μεγάλης συμμαχίας ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών με το συμβιβαστικό πνεύμα που διαμόρφωσε την επιτυχή έκβαση της Διάσκεψης του Παρισιού.
Η Συμφωνία για το Κλίμα, που αποτελεί την πρώτη μείζονα διεθνή συμφωνία του 21ου αιώνα, καθορίζει ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης με στόχο να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε επίπεδα πολύ μικρότερα από τους 2 °C, που ήταν έως τώρα ο στόχος, ώστε να αποφευχθούν οι επικίνδυνες κλιματικές αλλαγές. Καλεί μάλιστα τα μέρη «να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιοριστεί η άνοδος στον 1,5 βαθμό Κελσίου» σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα αίτημα των πιο ευάλωτων χωρών. Αν και η πραγματική υλοποίηση αυτού του στόχου δεν θεωρείται πιθανή, η αναγνώριση της ανάγκης για περισσότερα μέτρα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στον δρόμο για πιο αποφασιστικές δράσεις στο μέλλον.
Η Συνθήκη του Παρισιού δεσμεύει πλούσιες και φτωχές χώρες να αναλάβουν δράση για την προστασία του κλίματος. Κάθε μία από τις 195 χώρες που υπέγραψαν τη Συμφωνία δεσμεύεται να παρουσιάσει αναλυτικά σχέδια για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Βέβαια, πολλοί επιστήμονες δεν κρύβουν τον σκεπτικισμό τους, υπενθυμίζοντας ότι το σύνολο των σχεδίων και στόχων που έχουν ανακοινώσει μέχρι τώρα οι χώρες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εάν δεν βελτιωθούν, θα έχουν ως αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 3,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, με καταστρεπτικές συνέπειες.
Για να αποτραπεί λοιπόν αυτή η εξέλιξη και για να επιτευχθεί η κοινή επιδίωξη, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν να συνεδριάζουν κάθε 5 χρόνια προκειμένου να επανεξετάζουν την κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο και να θεσπίζουν πιο φιλόδοξους στόχους με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Δέχθηκαν, επίσης, να ενημερώνουν τις άλλες χώρες και το ευρύ κοινό σχετικά με τον βαθμό στον οποίο υλοποιούν τους στόχους τους, προκειμένου να διασφαλιστούν διαφάνεια και εποπτεία. Ενα αποτελεσματικό σύστημα διαφάνειας και λογοδοσίας θα παρακολουθεί την πρόοδο υλοποίησης του μακροπρόθεσμου στόχου.
Η Συμφωνία για το Κλίμα στέλνει ένα σαφές μήνυμα σε επενδυτές, επιχειρήσεις και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ότι για να περιορισθεί η κλιματική απορρύθμιση –πολλαπλασιασμός των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πλημμυρών, ένταση του προσφυγικού προβλήματος, επιτάχυνση του λιώσιμου των παγετώνων, άνοδος της στάθμης της θάλασσας– απαιτείται η παγκόσμια μετάβαση σε καθαρές πηγές ενέργειας.
Η μετάβαση αυτή θα απαιτήσει αλλαγές στην επιχειρηματική και στην επενδυτική συμπεριφορά και κίνητρα για καθαρές δράσεις σε όλο το φάσμα της οικονομικής πολιτικής. Ενας τέτοιος επαναπροσανατολισμός της παγκόσμιας οικονομίας προς ένα μοντέλο χαμηλών εκπομπών άνθρακα σημαίνει και μια προοδευτική αλλά ταχεία εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, αέριο) που κυριαρχούν ευρέως στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας, μια ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τεράστιες ενεργειακές οικονομίες και οπωσδήποτε αυξημένη προστασία των δασών.
Για την Ε.Ε. και βέβαια την Ελλάδα, δημιουργούνται σημαντικές ευκαιρίες, ιδίως για νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Η μετάβαση θα τονώσει τις επενδύσεις και την καινοτομία σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στη φιλοδοξία της Ε.Ε. να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αυξήσει τις εξαγωγές ευρωπαϊκών αγαθών και υπηρεσιών, για παράδειγμα στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.
Η Συμφωνία του Παρισιού είναι ένα σημαντικό ορόσημο στην παγκόσμια μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Αποτελεί μια τελευταία ευκαιρία να παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές έναν κόσμο που θα είναι πιο σταθερός, έναν υγιέστερο πλανήτη, πιο δίκαιες κοινωνίες και πιο ευημερούσες οικονομίες. Μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά.
Με τη Συμφωνία οι κυβερνήσεις εκφράζουν φιλοδοξία, δέσμευση και αλληλεγγύη. Τώρα θα πρέπει να υλοποιήσουν αυτά που υποσχέθηκαν και συμφώνησαν. Η Ευρώπη συνεπής στις περιβαλλοντικές της δεσμεύσεις θα εξακολουθήσει να ηγείται στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
*Ο κ. Σταύρος Δήμας είναι πρώην επίτροπος της Ε.Ε.