Των Γιάννη Κορωναίου και Σταυριανής Καραμανίδη
Χωρίς όρους υπέρ του περιβάλλοντος, της...
προστασίας αρχαιοτήτων και κυρίως του δημόσιου χαρακτήρα τους, οι παραλίες παραδίδονται στα ξενοδοχεία, τα μπαρ και τις ξαπλώστρες - Ιερό καθήκον των Ελλήνων βουλευτών να εμποδίσουν την παράδοση στους ιδιώτες...
«Αποχαιρέτα τη θάλασσα και τις παραλίες που χάνεις» θα μπορούσε να είναι ο τίτλος στο σχέδιο νόμου για τον αιγιαλό που φέρνει προς ψήφιση στη Βουλή η κυβέρνηση και συγκεκριμένα το υπουργείο Οικονομικών. Τοπικές Αρχές, περιβαλλοντικοί φορείς και πολίτες συμφωνούν ότι πίσω από αυτό το νομοσχέδιο-έκτρωμα κρύβονται η άκριτη και συνολική ιδιωτικοποίηση των ελληνικών παραλιών, η «τσιμεντοποίησή» τους και η απαγόρευση προσβασιμότητας στη θάλασσα για τους πολίτες.
Μια απλή ανάγνωση των άρθρων τού υπό προώθηση νομοσχεδίου, όπως αυτό δόθηκε προς διαβούλευση πριν από λίγες μέρες, πείθει οποιονδήποτε ότι έχουν δίκιο. Πλέον είναι στο χέρι των εκπροσώπων του ελληνικού λαού να μην επιτρέψουν την άνευ όρων παράδοση των ελληνικών ακτών στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Το νομοσχέδιο, στο οποίο δόθηκε τελικά ο τίτλος «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία του αιγιαλού και της παραλίας», έχει όλα τα στοιχεία για να ψηφιστεί νόμος του κράτους με fasttrackδιαδικασίες. Αν, μάλιστα, ληφθεί υπόψη ότι αρχικά τέθηκε σε διαβούλευση μέχρι τις 8 Μαΐου, για να αποσυρθεί εσπευσμένα από το Διαδίκτυο στις 2 Μαΐου, καταλαβαίνει κανείς τη βιασύνη που υπάρχει για να προωθηθεί στη Βουλή.
Πραγματικά, μέσω του υπό προώθηση νομοσχεδίου αντικαθιστάται ο Ν. 2971/2001 και ανοίγει νόμιμα και διάπλατα ο δρόμος για τις μεγάλες «επενδύσεις» του Αστέρα Βουλιαγμένης, του Ελληνικού και δεκάδων ακόμα επιχειρηματικών σχεδίων σε νησιά, παραλίες και μαρίνες. Κι αυτό διότι υπάρχουν «αγκάθια» στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, των οικοσυστημάτων, των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, που «φρενάρουν» το ξεπούλημα των ελληνικών παραλιών σε ιδιώτες. Διάθεση όμως να υπάρχει, και τα εμπόδια υπερπηδούνται...
Με γνώμονα το χρήμα
Στην επιστολή του, η οποία συνόδευε το νομοσχέδιο όταν τέθηκε υπό διαβούλευση, ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, σημειώνει τους λόγους που οδήγησαν στην εκπόνηση ενός νέου νόμου για τη χρήση και, κατ’ ουσίαν, εκμετάλλευση του αιγιαλού και της παραλίας. Με πρόσχημα τη γραφειοκρατία και την αναποτελεσματικότητα αλλάζει ο νόμος του 2001, όχι όμως προς το καλύτερο, αλλά προς το... αποδοτικότερο.
«Ο στόχος του σ/ν είναι ξεκάθαρος και τίθεται, μάλιστα, στο εισαγωγικό κομμάτι της δημόσιας διαβούλευσης: “Η οικονομική σημασία της παράκτιας ζώνης είναι τεράστια και απαιτείται να απελευθερωθούν οι τεράστιες δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης που παρέχει”. Η αντίληψη αυτή έχει καλλιεργηθεί συστηματικά μέχρι σήμερα και, μάλιστα, κατά τους οπαδούς της, υπερτερεί της ανάγκης προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Έτσι, για παράδειγμα, η διάβρωση των ακτών λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων αντιμετωπίζεται πρωτίστως όχι ως θέμα καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά ως εν δυνάμει απώλεια οικονομικών εσόδων», σημειώνει ο ωκεανογράφος και ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ Γεράσιμος Κορρές, ο οποίος θέτει ταυτόχρονα κι ένα σημαντικό ερώτημα: Γιατί ένα τέτοιο σχέδιο νόμου, που πραγματεύεται ιδιαίτερης βαρύτητας θέματα, τα οποία στην πλειονότητά τους άπτονται της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (παράκτια, θαλάσσια και παραλίμνια οικοσυστήματα, φυσικό περιβάλλον παράκτιας ζώνης), υποβάλλεται από το υπουργείο Οικονομικών και όχι από το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος;
Και παραμένει άγνωστο με ποιους θεσμικούς και επιστημονικούς φορείς συνομίλησε το υπουργείο Οικονομικών πριν καταλήξει στο νομοσχέδιο, γιατί, όπως συνομολογούν οι γνώστες του θέματος, σημαντικά επιμέρους ζητήματα, όπως οι διεργασίες της παράκτιας ζώνης και επιστημονικές μελέτες για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης με όρους αειφορίας, δεν έχουν ληφθεί υπόψη από τη νομοπαρασκευαστική ομάδα.
Η ίδια μοίρα με το φυσικό περιβάλλον επιφυλάσσεται και στους αρχαιολογικούς θησαυρούς. Στο άρθρο 10 του νομοσχεδίου σημειώνεται ότι «επιτρέπεται η παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού, κοινόχρηστης παραλίας, όχθης, κοινόχρηστης παρόχθιας ζώνης, πυθμένα και υδάτινου τμήματος θάλασσας, λίμνης και ποταμού της παρ. 2 του άρθρου 2, με σκοπό την οικονομική τους αξιοποίηση ή την εκτέλεση έργων. (...)
Όταν στην παραχωρούμενη έκταση περιλαμβάνονται κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, ιστορικοί τόποι ή προστατευόμενες περιβαλλοντικά περιοχές, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ευπαθή οικοσυστήματα, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου κατά περίπτωση υπουργείου».
Ο καθένας μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει «σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου κατά περίπτωση υπουργείου», όταν η «επένδυση» αφορά στην ανέγερση πολυτελούς ξενοδοχειακού συγκροτήματος σε μια έκταση-«φιλέτο» στη Σαντορίνη ή την Κρήτη.
Νομοσχέδιο παράδοσης
Από το νομοσχέδιο μπορεί να απουσιάζουν οι δεσμευτικοί όροι προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, δεν λείπουν, ωστόσο, τα άρθρα που διασφαλίζουν το συμφέρον των επιχειρηματιών και την αφειδή εκμετάλλευση των παραλιών. Όπως, για παράδειγμα, τα άρθρα 13 και 15.
«Το άρθρο 13 –εξόχως προβληματικό και αντισυνταγματικό– παραχωρεί θαλάσσιο ή λιμναίο χώρο χωρίς καν να απαιτεί να τηρούνται στοιχειώδεις περιβαλλοντικοί όροι (δεν προβλέπεται η ύπαρξη μελέτης), προβλέπει την επιχωμάτωση (μπάζωμα) του θαλάσσιου χώρου και τον άνευ τήρησης καμιάς προδιαγραφής καθαρισμό με μηχανικά μέσα των παραλιών από άχρηστα υλικά», εξηγεί ο κ. Κορρές. Αν, δηλαδή, ο ιδιοκτήτης ενός beachbarθέλει να μπαζώσει τη θάλασσα για να φτιάξει ένα privé clubinclub, μπορεί να το κάνει χωρίς να τον εμποδίσει κανείς, ακόμα κι αν αλλοιώνει βάναυσα το φυσικό περιβάλλον, ακόμη κι αν καταστρέφει το παράκτιο σύστημα...
Το άρθρο 15 του σ/ν είναι... φιλικό προς τον επί χρόνια αυθαιρετούντα. «Στο άρθρο 15 εισάγεται η εκ των υστέρων νομιμοποίηση αυθαίρετων κτισμάτων στον αιγιαλό, την παραλία ή τη θάλασσα, και μάλιστα αδιακρίτως, χωρίς καν να λαμβάνεται υπόψη –ή να λαμβάνεται πολύ χαλαρά– η προστασία του θαλάσσιου ή του παράκτιου οικοσυστήματος και εν γένει του φυσικού περιβάλλοντος, όπως το Σύνταγμα επιτάσσει.
Σε σειρά αυθαίρετων κατασκευών από ξενοδοχειακές μονάδες, για τις οποίες οι τοπικές κοινωνίες έχουν δικαίως και επανειλημμένα αντιδράσει, δίνεται διαμέσου αυτού του άρθρου η ευκαιρία να νομιμοποιηθούν», συμπληρώνει ο κ. Κορρές. Οι εικόνες με τις μπουλντόζες που κατεδάφιζαν τα αυθαίρετα κλαμπ της Παραλιακής φαίνονται πια πολύ μακρινές...
Η ιδιωτική «αθηναϊκή Ριβιέρα»
Η Ριβιέρα, γαλλική και ιταλική, στοίχειωνε επί δεκαετίες τα όνειρα των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων, δημάρχων και βουλευτών στα νότια προάστια. Η αναφορά στην «αθηναϊκή Ριβιέρα» δεν έλειψε από κανέναν προεκλογικό λόγο, επί σειρά ετών, δίπλα στη διαχείριση των σκουπιδιών και στις εξαγγελίες για νέα αντιπλημμυρικά έργα. Όλα αυτά όμως μέχρι την προεκλογική περίοδο που διανύουμε. Διότι όλοι πλέον γνωρίζουν ότι η «αθηναϊκή Ριβιέρα» θα γίνει μεν, από ιδιώτες δε.
Ονόματα-κολοσσοί του ελληνικού επιχειρείν έχουν εμπλακεί στην ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της Αττικής και ήδη μοιράζονται τα κτήματα-«φιλέτα». Το Δημόσιο ετοιμάζεται να παραχωρήσει την πρώτη ομάδα ακινήτων στην «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ», η οποία ιδρύθηκε με σκοπό τη διοίκηση, διαχείριση και αξιοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών εγκαταστάσεων που βρίσκονται στην περιοχή μεταξύ Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας και ακρωτηρίου Σουνίου, για να ολοκληρώσει την πώλησή τους σε ιδιώτες. Τεράστιες παράκτιες εκτάσεις σε Βάρκιζα, Φλοίσβο, Λαγονήσι, Γλυφάδα και Καβούρι, από το Μοσχάτο μέχρι τη Σαρωνίδα, βγαίνουν σε πλειστηριασμό.
«Τα πρώτα “προνομιούχα οικόπεδα”, που ήδη έχουν βγει στο σφυρί, είναι το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού με την παραλία του Αγίου Κοσμά και ολόκληρη η Χερσόνησος της Βουλιαγμένης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, θα ακολουθήσουν όλες οι ακτές μέσω της εταιρείας “Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ”, στην οποία πρόσφατα περιήλθαν», υποστηρίζει ο Μάκης Σταύρου, μέλος του Δικτύου Προστασίας Σαρωνικού.
Κι όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία πώλησης, η Αττική θα έχει τη Ριβιέρα της, αλλά θα είναι... για λίγους. Το υπό προώθηση νομοσχέδιο ανοίγει και αυτή την κερκόπορτα.
«Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ξεπουλά τις ακτές και τις παραδίδει άνευ όρων σε ιδιώτες. Είναι η χαριστική βολή για την ιδιωτικοποίηση των παραλιών, που από χρόνια μεθοδεύεται», λέει στα «Επίκαιρα» ο δήμαρχος Σαρωνίδας και υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Αττικής, Πέτρος Φιλίππου, ο οποίος εξηγεί τους φόβους του για το μέλλον του παραλιακού μετώπου: «Αν μισθώσουν σ’ έναν επιχειρηματία μια παραλία κι αυτός βάλει ξαπλώστρες, ομπρέλες, εξέδρες, το αποτέλεσμα θα είναι κάθε πολίτης που θα θέλει να χαρεί τη θάλασσα να υποχρεώνεται να πληρώνει. Με την τακτική τους θα φτάσουμε στο σημείο η Ελλάδα να είναι μια χώρα χωρίς θάλασσα για τους πολίτες».
Αντιδρά η Τοπική Αυτοδιοίκηση
Για την ανατροπή που θα επιφέρει το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών και για τη μεθόδευση σε βάρος των τοπικών κοινωνιών κάνει λόγο ο αντιδήμαρχος και υποψήφιος δήμαρχος Καλλιθέας, Θόδωρος Ψαλιδόπουλος. «Η ιδιοκτησία επί των αιγιαλών αποτελεί πάγιο, σχεδόν ιστορικό αίτημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Όλες οι κυβερνήσεις, ήδη από τη δεκαετία του ’80, το έχουν απορρίψει, τις περισσότερες φορές, μάλιστα, χωρίς καμιά δικαιολογία. Όσο κι αν φαίνεται ως ζήτημα μικρής σημασίας, στην πραγματικότητα αποτελεί επιβεβαίωση του περιθωριακού ρόλου που το πολίτευμα επιφυλάσσει στο θεσμό.
Ολόκληρη η συζήτηση σχετικά με την ιδιωτικοποίηση αιγιαλών επί της ουσίας διεξάγεται χωρίς πολιτικό και αναπτυξιακό σχέδιο και πιθανώς με αποκλειστικό κριτήριο τη συγκέντρωση χρημάτων. Ο στόχος, επομένως, μπορεί να ερμηνεύεται από το παρόν, αλλά δεν είναι δυνατόν να υποθηκεύει το μέλλον της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης του τόπου μας».
Θύματα της πολιτικής που υπαγορεύει την εκχώρηση δημόσιων γαιών θα είναι και πάλι οι πολίτες. «Σκεφτείτε ότι στην Αττική σήμερα ο δήμος μας είναι από τα τελευταία σημεία από τα οποία οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου –οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα λόγω κρίσης να πάνε διακοπές– έχουν ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα.
Νομίζουμε ότι η διαχείριση των ακτών πρέπει να παραμείνει στους δήμους, γιατί είναι οι μόνοι οι οποίοι μπορούν να εξυπηρετήσουν τον πολίτη, χάρη στην αμεσότητα που υπάρχει στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αν δείτε μια παραλία βρόμικη ή μια αντίστοιχη καθαρή, δεν ξέρετε ούτε κανένα ΤΑΙΠΕΔ ούτε κανένα ΕΤΑΔ· το δήμαρχο ξέρετε και λέτε ότι ο δήμαρχος έχει αφήσει βρόμικη την παραλία. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην ιδιωτικοποίηση και αγωνιζόμαστε για να αντιστρέψουμε αυτή την πολιτική», λέει ο κ. Φιλίππου.
Να μην ψηφίσουν οι βουλευτές!
Στη θέση της ήπιας ανάπτυξης και της παραλίας για όλους τους πολίτες, έρχονται η πλήρης ιδιωτικοποίηση των ελληνικών ακτών, η ακραία εκμετάλλευσή τους, η καταστροφή του περιβάλλοντος και ο αποκλεισμός των Ελλήνων πολιτών από την πατρογονική περιουσία τους: τις θάλασσες και τις ακτές.
Πλέον έγκειται στους εκπροσώπους των πολιτών στο Κοινοβούλιο να αποδοκιμάσουν την πρακτική της άνευ όρων παράδοσης γης και ύδατος. Στο πλαίσιο αυτό, η διεθνής οργάνωση WWF απέστειλε ανοιχτή επιστολή σε όλους τους βουλευτές, μέσω της οποίας τους καλεί να σταματήσουν την πορεία του σ/ν, το οποίο χαρακτηρίζει εγκληματικό και αντισυνταγματικό.
Η οργάνωση υποστηρίζει ότι το νομοσχέδιο «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία του αιγιαλού και της παραλίας» νομιμοποιεί επιχειρηματικής χρήσης αυθαίρετα και καταπατήσεις έναντι τιμήματος και δίχως ουσιαστική εκτίμηση της περιβαλλοντικής επίπτωσης, επιτρέπει την ολοκληρωτική κατάληψη παραλιών από επιχειρηματικές εκμεταλλεύσεις, καταργεί στην πράξη τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του αιγιαλού και, εντέλει, θέτει στη διακριτική ευχέρεια του ιδιοκτήτη του κάθε ακινήτου να «αφήσει σε κοινή χρήση το τμήμα του ακινήτου που καταλαμβάνεται από τη ζώνη παραλίας».