Στις 16 Αυγούστου, μια μέρα μετά τη ...
συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν συγκάλεσε τους κυβερνητικούς αξιωματούχους του στην Αίθουσα του Τάγματος της Αγίας Αικατερίνης στο Κρεμλίνο.
Χτισμένη την εποχή των τσάρων για να αναδείξει τη δόξα της ρωσικής αυτοκρατορίας, η αίθουσα αποτέλεσε το σκηνικό για τις αναφορές του κ. Πούτιν σχετικά με τα επιτεύγματά του κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αλάσκα, πρώην αυτοκρατορική κτήση.
Εξήρε την "ειλικρίνεια" του κ. Τραμπ και τις προσπάθειές του να τερματίσει τον πόλεμο. "Μας φέρνει πιο κοντά στη λήψη των απαραίτητων αποφάσεων", είπε.
Στην ίδια αίθουσα, πριν από τρεισήμισι χρόνια, ο κ. Πούτιν είχε συγκεντρώσει τους τρομοκρατημένους αυλικούς του και τους είχε διατάξει, τον έναν μετά τον άλλον, να υποστηρίξουν την αναγνώριση των εδαφών που κατείχαν οι αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία. Αυτό το παράξενο τηλεοπτικό θέαμα αποδείχθηκε το σήμα για την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία.
Η συνάντησή του μετά την Αλάσκα ήταν μια ένδειξη ότι ο πόλεμος μπορεί τώρα να τελειώσει — με τους όρους της Ρωσίας, φυσικά.
Το μήνυμα αντανακλά ταυτόχρονα τόσο την εξάντληση της Ρωσίας από τον πόλεμο όσο και την αυτοπεποίθηση του κ. Πούτιν ότι θα νικήσει είτε μέσω της μάχης είτε μέσω ευνοϊκών διαπραγματεύσεων. Οι ειρηνευτικές του πρωτοβουλίες και οι στρατιωτικές του ενέργειες έχουν τον ίδιο στόχο: περισσότερη εξουσία.
Ο τόνος του κ. Πούτιν ήταν κατευναστικός: "Σεβόμαστε τη θέση της αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία επιθυμεί να σταματήσουν οι εχθροπραξίες το συντομότερο δυνατό. Το ίδιο και εμείς".
Ένας άνθρωπος που φαίνεται να παίρνει τα λόγια του κ. Πούτιν τοις μετρητοίς είναι ο κ. Τραμπ, ο οποίος, τους τελευταίους μήνες, έχει επιδείξει μια σχεδόν "κλινική εξάρτηση" από τον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου και έχει υποχωρήσει κάθε φορά που η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της τον έχουν παροτρύνει να ασκήσει πίεση σε αυτόν.
Νομίζω ότι ο Πούτιν θέλει να κάνει μια συμφωνία με μένα, όσο τρελό κι αν ακούγεται
Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής που ακολούθησε στην Ουάσινγκτον με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και επτά Ευρωπαίους ηγέτες, ένα ανοιχτό μικρόφωνο έπιασε τον κ. Τραμπ να ψιθυρίζει στον Εμανουέλ Μακρόν, τον Γάλλο πρόεδρο: "Νομίζω ότι [ο κ. Πούτιν] θέλει να κάνει μια συμφωνία για μένα, το καταλαβαίνεις αυτό; Όσο τρελό και αν ακούγεται".
Ο κ. Τραμπ, παρά τις προηγούμενες υποσχέσεις του, δεν έχει επιβάλει κυρώσεις και δεν απαιτεί πλέον την κατάπαυση του πυρός ως προϋπόθεση για ειρηνευτικές συνομιλίες.
Ο κ. Πούτιν δεν φαίνεται να ενοχλείται από τα χαμόγελα, τα χτυπήματα στην πλάτη και τις διαβεβαιώσεις υποστήριξης προς την Ουκρανία στο Λευκό Οίκο. Όσον αφορά τη Μόσχα, η συνάντηση δεν απέφερε τίποτα περισσότερο από γενικές συζητήσεις για εγγυήσεις ασφάλειας — οι οποίες θα ισχύσουν μόνο αν ο κ. Πούτιν συμφωνήσει στην ειρήνη. Η τηλεφωνική κλήση του κ. Τραμπ προς τον κ. Πούτιν, που έγινε στη μέση της συνάντησής του με τους Ευρωπαίους ηγέτες, του έδωσε διαβεβαιώσεις: ο κ. Τραμπ δεν θα κάνει τίποτα για την Ουκρανία χωρίς να συμβουλευτεί τη Ρωσία.
Η συνάντηση του κ. Πούτιν με τον κ. Τραμπ, από την άλλη πλευρά, ήταν πολύ πιο επιτυχημένη. Χαρακτηρισμένος ως δολοφονικός εγκληματίας από τον προκάτοχο του κ. Τραμπ, έτυχε υποδοχής με κόκκινο χαλί και χειροκροτήματα από τον κ. Τραμπ, ο οποίος έθεσε τέλος στη διπλωματική απομόνωσή του και αποκατέστησε τον κ. Πούτιν στη θέση του ισχυρού παίκτη στην Ευρώπη.
"Συγχαίρω όλους μας για μια τέλεια σύνοδο κορυφής. Ήταν μεγαλειώδης. Να κερδίσει τα πάντα και να μην χάσει τίποτα – μόνο ο Αλέξανδρος Γ΄ μπορούσε να το κάνει αυτό", ενθουσιάστηκε ο Αλέξανδρος Ντούγκιν, ένας υπερ-ιμπεριαλιστής φιλόσοφος και υποστηρικτής του πολέμου, αναφέροντας έναν από τους αγαπημένους τσάρους του κ. Πούτιν.
Ακόμα δεν είναι σαφές τι συμφώνησαν οι δύο ηγέτες, αλλά ο κ. Πούτιν δεν πήγε στην Αλάσκα για να διαπραγματευτεί, αλλά για να καμαρώσει. Το κοινό αυτής της παράστασης, που οργανώθηκε βιαστικά κατόπιν αιτήματος του κ. Πούτιν, δεν ήταν μόνο ο κ. Τραμπ, αλλά και η ελίτ και οι πολίτες του κ. Πούτιν.
Οι Ρώσοι θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το 70% των Ρώσων πιστεύει ότι η χώρα τους έχει επιτύχει στο πεδίο της μάχης. Ταυτόχρονα, το 60% είναι πλέον υπέρ των ειρηνευτικών συνομιλιών.
Ο φόβος της ήττας έχει εξαφανιστεί εδώ και καιρό, αλλά δεν υπάρχει μεγάλη διάθεση για περισσότερες μάχες. Ένας καλά ενημερωμένος επιχειρηματίας συνοψίζει τη στάση της ελίτ: "Κανείς δεν δίνει δεκάρα για το πώς θα τελειώσει, αρκεί να τελειώσει".
Ο Πούτιν μπορεί να πουλήσει οτιδήποτε ως νίκη". Ωστόσο, ο κ. Πούτιν θέλει τουλάχιστον να συμπεριληφθεί η αναγνώριση- τουλάχιστον από την Αμερική- της κατοχής της Κριμαίας από τη Ρωσία και του διαμερίσματος που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία, το οποίο καταλήφθηκε με πόλεμο, ο μόνιμος αποκλεισμός της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ και οι προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία. "Δεν είναι πιθανό να επιτευχθεί συμφωνία όσο ο Ζελένσκι είναι στην εξουσία", λέει ένας καλά ενημερωμένος Ρώσος.
Ο νέος ενθουσιασμός του κ. Πούτιν για τη διπλωματία αντανακλά τους περιορισμούς του. Η ρωσική οικονομία οδεύει προς ύφεση. Κατά τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους, το δημοσιονομικό έλλειμμα ξεπέρασε τον στόχο για ολόκληρο το 2025, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση κατά 20% των κρατικών δαπανών κατά τη διάρκεια αυτών των επτά μηνών.
Τουλάχιστον το 5% των συνολικών κρατικών δαπανών διατίθεται πλέον για τη διατήρηση ενός στρατού με συμβασιούχους στρατιώτες που μάχονται στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Re:Russia, έναν think tank με έδρα τη Βιέννη. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού σημαίνει ότι η πολιτική βιομηχανία αντιμετωπίζει δυσκολίες.
Μεγάλο το κόστος του πολέμου για τον Πούτιν
Αυτό δεν σημαίνει ότι η θέση του κ. Πούτιν είναι κρίσιμη – μπορεί πάντα να επιβάλει ακόμη μεγαλύτερο πόνο στην οικονομία – αλλά, όπως λέει ο Κιρίλ Ρόγκοφ, επικεφαλής της Re:Russia, "αυτό θα αυξήσει τους κινδύνους και τις εσωτερικές εντάσεις, κάτι που θα αλλάξει ριζικά την αντίληψη των Ρώσων για το κόστος του πολέμου".
Υπάρχει επίσης το ζήτημα των στρατιωτικών κερδών. Για τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι, η Ρωσία δεν κατάφερε να σπάσει την ουκρανική πρώτη γραμμή. Παρά το γεγονός ότι προχωρά με κάπως ταχύτερο ρυθμό από πριν, εξακολουθεί να ελέγχει μόνο περίπου ένα εκατοστιαίο σημείο του ουκρανικού εδάφους πέραν αυτού που κατείχε στις αρχές του 2023.
Ο κ. Πούτιν δεν θέλει να διακινδυνεύσει μια μαζική κινητοποίηση ή να συνεχίσει τον πόλεμο για ένα ακόμη έτος. Το τεράστιο ανθρώπινο και οικονομικό κόστος θα υπογράμμιζε μόνο την αποτυχία του στρατού του να υπερνικήσει τις ουκρανικές δυνάμεις. "Όλοι καταλαβαίνουν ότι [η συνέχιση] του πολέμου είναι άσκοπη και ότι είναι καιρός να τερματιστεί", λέει ένα μέλος της ρωσικής επιχειρηματικής ελίτ.
Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι ο κ. Πούτιν πρόκειται να σταματήσει. Όπως λέει ο κ. Ρόγκοφ, ο Ρώσος ηγέτης εξακολουθεί να ελπίζει ότι τους επόμενους δύο μήνες θα επιτευχθεί μια σημαντική ανατροπή στην Ουκρανία, η οποία αντιμετωπίζει έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και υψηλό ποσοστό λιποταξίας. "Ανοίγει τη διπλωματική πόρτα ως εφεδρικό σχέδιο, σε περίπτωση που η επίθεσή του δεν αποφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα", εξηγεί.
Για τον κ. Πούτιν, οι ατελείωτες διαπραγματεύσεις είναι απλώς ένα άλλο μέρος των πολεμικών του σχεδίων. Κρατούν τον κ. Τραμπ στο πλευρό του και τον βοηθούν στον ευρύτερο στόχο του να σπείρει τη διχόνοια στο Δυτικό κόσμο και στην Ουκρανία.
Όπως το θέτει ένας Ρώσος μπλόγκερ, "το κύριο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι ο πόλεμος δεν έχει σταματήσει.
Ο Πρόεδρός μας θα εξετάσει τις [διπλωματικές] επιλογές και, εν τω μεταξύ, ο στρατός συνεχίζει το έργο του για την απελευθέρωση των εδαφών μας".
Η απαίτηση του κ. Πούτιν να παραδώσει η Ουκρανία εδάφη στο δυτικό Ντονμπάς, τα οποία δεν έχει κατακτήσει στο πεδίο της μάχης, έχει ως στόχο να προκαλέσει εσωτερική πολιτική κρίση στην Ουκρανία.
Γνωρίζει ότι ο κ. Ζελένσκι έχει δεσμευτεί να μην παραχωρήσει ούτε ένα εκατοστό γης, αλλά ότι ενδέχεται να χάσει την υποστήριξη του κ. Τραμπ αν δεν υποχωρήσει.
Για να επιτύχει τον στρατηγικό του στόχο της κατάργησης της μεταψυχροπολεμικής τάξης ασφαλείας, ο κ. Πούτιν θέλει να αποσυνθέσει πολιτικά την Ουκρανία, να εκδιώξει την Αμερική από την Ευρώπη και να υπονομεύσει την υποστήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία. Δεν έχει επιτύχει ακόμη κανένα από αυτά.
Αλλά ακόμη και αν η ενεργός φάση του πολέμου σταματήσει, ο αγώνας για την καταστροφή της ενότητας του Δυτικού κόσμου θα συνεχιστεί.