9 ∆εκεµβρίου 1963. Της Αγίας Άννης.
Απόγευµα. Στο αεροδρόµιο του...
Ελληνικού φτάνουν αιφνιδιαστικά ο Κωνσταντίνος Καραµανλής µε τη σύζυγό του Αµαλία και τον γραµµατέα του Ιωάννη Ζαχαράκη...
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Λιβάνη το βιβλίο των Μιχάλη Ιγνατίου και Κώστα Παπαϊωάννου, "Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;", που "αποκαλύπτει" με έναν ξεχωριστό τρόπο άγνωστε πτυχές της ταραγμένης δεκαετίας του 1960 στην Ελλάδα.
Μετά την ήττα των εκλογών της 3ης Νοεµβρίου και το σχηµατισµό κυβέρνησης υπό τον Γ. Παπανδρέου, ο πρωθυπουργός της οκταετίας 1955-63 αποφασίζει να εγκαταλείψει την πολιτική και την Ελλάδα! Προορισµός, το Παρίσι. Η χώρα αλλάζει σελίδα...
Ήταν το χρονικό ενός προαναγγελθέντος πολιτικού θανάτου, που είχε φροντίσει να ανακοινώσει στους Αµερικανούς η βασίλισσα Φρειδερίκη, από την αρχή του χρόνου: την τελευταία ηµέρα του Ιανουαρίου, η βασίλισσα κάλεσε στα ανάκτορα, για να συζητήσουν τις πολιτικές εξελίξεις (δηλαδή για να του µεταφέρει τις απόψεις της), τον Αµερικανό διπλωµάτη Τζων (Τζακ) Μώρυ, ο οποίος είχε µόλις αναλάβει καθήκοντα στην πρεσβεία της Αθήνας: ήταν ο νέος «σταθµάρχης» της CIA στη θέση του Λ. Κάµπελ – και θα έµενε σ’ αυτό το πόστο ως το 1968!
Εκείνη βρισκόταν στο θρόνο από την Πρωταπριλιά του 1947, όταν πέθανε από συγκοπή ο βασιλιάς Γεώργιος και τον διαδέχτηκεοαδελφόςτουΠαύλος –σύζυγόςτηςαπότο 1938–, αλλά έβλεπε ότι η χρονιά αυτή θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και έπρεπε να πάρει από νωρίς κάποιες σηµαντικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες. Άλλος στη θέση της θα καλούσε για συζήτηση τον πρέσβη Χ. Λαµπουΐς. Ήταν όµως γνωστό ότι η βασίλισσα της Ελλάδος δεν είχε εµπιστοσύνη στους διπλωµάτες (τους θεωρούσε «χαζούς» και «αδελφές») και «προτιµούσε να διεκπεραιώνει τις δουλειές της µέσω του σταθµού της CIA στην Αθήνα» – άλλωστε ολόκληρη η βασιλική οικογένεια ήταν ένας σπουδαίος πελάτης της CIA...1
Εκείνος προερχόταν από τους πεζοναύτες, είχε µπει νωρίς στον κόσµο των Μυστικών Υπηρεσιών, αλλά αργά στο διπλωµατικό σώµα. Στα 51 χρόνια του, όταν ήρθε στη χώρα µας, «ήταν ένας τζέντλεµαν της παλιάς σχολής από τη Βιρτζίνια, κάπνιζε πίπα, φορούσε σπορ πανωφόρι στο γραφείο, µιλούσε ήρεµα, έδειχνε να µη διαθέτει ίχνος κακοβουλίας στο κορµί του (...) και να απολαµβάνει τη ζωή. Κυκλοφορούσαν φήµες ότι είχε ερωµένη: κανείς δεν νοιαζόταν. Αν δεν είχε, θα έπρεπε να βρει µία. Ταίριαζε µε το ρόλο του...»2
Τα όσα του είπε η Φρειδερίκη φαίνεται ότι τον εντυπωσίασαν. Ετοίµασε µία τρισέλιδη αναφορά και την έστειλε (8 Φεβρουαρίου) στο Στέιτ Ντιπάρτµεντ µαζί µε κάποια δικά του σχόλια. Η ουσία;
1. Για την κυβέρνηση: Καραµανλής, ΤΕΛΟΣ! Η βασίλισσα εξακολουθούσε να τον θεωρεί «άνδρα µε µεγάλες ικανότητες και αφοσιωµένο στο θρόνο», αλλά δεν έκρυβε τις προθέσεις της – κάθε άλλο: «Γίνεται ολοένα και λιγότερο συνεργάσιµος, ενώ σε µερικές περιπτώσεις δείχνει κακή κρίση». Παράδειγµα, «η αναποτελεσµατικότητά του στο να προστατέψει το θρόνο από τη δηµόσια κριτική, ειδικότερα σε σχέση µε τα οικονοµικά θέµατα του θρόνου και κυρίως στο θέµα της προίκας της πριγκίπισσας Σοφίας». Άρα, ύστερα από οκτώ χρόνια στην εξουσία (1955-63), µας τελείωνε...
2. Για την αξιωµατική αντιπολίτευση («Ένωσις Κέντρου»): «Φανατικός και ανεύθυνος» ο Γ. Παπανδρέου, «γλοιώδης οπορτουνιστής» ο Βενιζέλος, ο οποίος «εκµεταλλεύεται τον εξτρεµισµό του Παπανδρέου, προκειµένου να τον εκθέσει και να τον αναγκάσεινααποσυρθεί, οπότε [οΒενιζέλος] θα µείνεικυρίαρχη δύναµη».
Συµπέρασµα; «∆εν αποκλείεται να πλησιάζει η ώρα κατά την οποία απαιτούνται νέες εκλογές και µια νέα κυβέρνηση»!
ΦΡΕΙ∆ΕΡΙΚΗ:«Η καλύτερη λύση θα ήταν µια κυβέρνηση µε επικεφαλής κάποιο άλλο στέλεχος της ΕΡΕ και όχι τον Καραµανλή, όπως ο υπουργός Εσωτερικών Γεώργιος Ράλλης ή ο υπουργός Οικονοµικών Σπυρίδων Θεοτόκης, και η οποία θα περιελάµβανε και µετριοπαθή στελέχη που θα προσελκύοντο από την Ένωσιν Κέντρου».
3. Για τις ΗΠΑ: Η βασίλισσα, «αν και διατείνεται ότι δεν φοβάται την εκδήλωση µεγάλης πολιτικής κρίσης στη χώρα», εν τούτοις «δήλωσε κατηγορηµατικά ότι, εάν κάτι τέτοιο συµβεί, όλη η υποστήριξη των ΗΠΑ θα πρέπει να στραφεί στο θρόνο, γιατί αλλιώς “θα υπάρξει πλήρες χάος”».
ΜΩΡΥ: «Είναι πάντα κυριευµένη από ασαφείς φόβους για το ενδεχόµενο πολιτικών ταραχών που θα καταστρέψουν πιθανώς τη µοναρχία ή, ακόµα πιθανότερο, για µια σειρά πολιτικών γεγονότων που µπορεί να οδηγήσουν τον βασιλιά να αποχωρήσει από το θρόνο. Έχει ελάχιστη εµπιστοσύνη στη σταθερότητα της κυβέρνησης και εκτιµά ότι µόνον η συνεχής εγρήγορση του θρόνου µπορεί να προστατεύσει τους πολιτικούς από τις δικές τους αστοχίες και να αποτρέψει το πολιτικό χάος, το οποίο µε τη σειρά τους θα έσπευδαν να εκµεταλλευτούν οι κοµµουνιστές. Έτσι όλες οι πολιτικές κρίσεις της βασίζονται στην υπόθεση ότι κάθε τι που είναι καλό για τη µοναρχία είναι καλό και για την Ελλάδα».
4. Για το στρατό: «Ενώ αρνείται τις κατηγορίες ότι οι στρατιωτικοί είναι βαθύτατα µπλεγµένοι στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, έχει εµπιστοσύνη στην πίστη τους στον βασιλιά και στη βασίλισσα» και δίνει την εντύπωση ότι, «αν η κατάσταση γινόταν κρίσιµη, το βασιλικό ζεύγος ίσως θα στρεφόταν στο στρατό, ως τελευταίο καταφύγιο για να σωθεί το καθεστώς».3
Η Φρειδερίκη προέβλεπε, πρότεινε, παρότρυνε και... περίµενε!
Με τον Καραµανλή ξεµπέρδεψε γρήγορα: τον Ιούνιο έφυγε για λίγους µήνες, τον ∆εκέµβριο για... 11 χρόνια!
Ηπροσέγγισητωνδύο µεγάλωνκοµµάτωνέγινε µεκάποιακαθυστέρηση: όταν «οφανατικόςκαιανεύθυνος»Γ. Παπανδρέουεξελέγηπρωθυπουργός, καµιάπενηνταριά «µετριοπαθήστελέχητηςΕΚ» αποστάτησαν (σεδόσειςκαι µε... τοαζηµίωτο!) γιανατονανατρέψουνκαινακυβερνήσουν µετηστήριξητηςΕΡΕκαιτου «ΚόµµατοςτωνΠροοδευτικών». (Η «προσέλκυση»στη∆εξιά, όσωνβιολογικάεπέζησαν, έγινε µεταδικτατορικά.)
Κι όταν ήρθε η ώρα τα ανάκτορα «να στραφούν στο στρατό», οιβασιλικοίστρατηγοίδενυπολόγισαντους «µικρούςαξιωµατικούς» (λοχαγούς και συνταγµατάρχες των Γ. Παπαδόπουλου και ΣΙΑ), οι οποίοι τους πρόλαβαν στη στροφή...
Σε µια ταραχώδη περίοδο που αρχίζει µ’ ένα εκλογικό πραξικόπηµα (1961), συνεχίζεται µ’ ένα συνταγµατικό (1965) και κλείνει µ’ ένα στρατιωτικό (1967), η σηµαδιακή χρονιά ήταν το 1963.
Ένα πραξικόπηµα που... δεν έγινε: το σταµάτησαν οι Αµερικανοί...
Μια πολιτική δολοφονία που... δεν τη σταµάτησε κανείς, αν και έγινε σε ανοιχτό δηµόσιο χώρο, στη Θεσσαλονίκη, µπροστά στα µάτια 180 αξιωµατικών και οπλιτών της Χωροφυλακής: του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαµπράκη...
Και µια έντονη σύγκρουση ανακτόρων - πρωθυπουργού, που οδήγησε τον Γ. Παπανδρέου στην εξουσία, µετά από 11 χρόνια, και τον Κ. Καραµανλή στο Παρίσι για 11 χρόνια, µε την απορία: «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;»
Για τον Κωνσταντίνο Καραµανλή και την εποχή του, ένα 12τοµο έργο (ΑΡΧΕΙΟ, Γεγονότα και Κείµενα. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ, 50 ΧρόνιαΠολιτικήςΙστορίας), έκδοση του «Ιδρύµατος Κωνσταντίνος Γ. Καραµανλής» και της «Εκδοτικής Αθηνών», προσφέρει άφθονο υλικό για να παρακολουθήσει κανείς την πορεία ενός πολιτικού που κυριάρχησε από το 1935 ως το 1995 στην πολιτική ζωή του τόπου.
Για την πολιτική δολοφονία του Γρηγόρη Λαµπράκη, το δίτοµο έργο του δηµοσιογράφου Γιάννη Βούλτεψη ΥπόθεσηΛαµπράκη καλύπτει κατά τρόπο ολοκληρωµένο τα όσα τότε συνέβησαν στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο...
Εδώ, έρχεταιναπροστεθείη «αµερικανική µατιά»: έρευνασταΑρχείατωνΗΠΑφέρνειστηδηµοσιότητα, γιαπρώτηφορά, µιασειράαποκαλυπτικάέγγραφα, ταοποίαφωτίζουνταγεγονότα: πώςταείδαντότεοιΑµερικανοί, ποιεςήτανοιπρώτεςαντιδράσειςτους, τιτουςεξέπληξε, τιτους... τρόµαξε – και γιατί όλα αυτά µας ενδιαφέρουν σήµερα, πενήντα, ακριβώς, χρόνια µετά...