Ποιος είναι ο πραγματικός ...
Ερντογάν; Η ανταποκρίτρια των Times του Λονδίνου στην Άγκυρα, Χάνα Λουσίντα Σμιθ, εξέδωσε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο «Erdogan Rising: The battle for the soul of Turkey» (Harper Collins).
Στο βιβλίο αυτό περιγράφει βήμα προς βήμα τη στρατηγική και τα τεχνάσματα που χρησιμοποίησε ο ισλαμιστής ηγέτης προκειμένου να επιβληθεί στην «κοσμική» Τουρκία των απογόνων του Κεμάλ.
Ο Ερντογάν σταθεροποιήθηκε στην εξουσία επικαλούμενος το δημοκρατικό ιδεώδες, σε αντιδιαστολή με την υποτιθέμενη έλλειψη δημοκρατικότητας του κεμαλικού καθεστώτος.
Παρά τα όσα λέγονται στη Δύση, ο ισλαμικός χαρακτήρας του κόμματος του Ερντογάν δεν ήταν εντελώς αταίριαστος με τον κεμαλισμό.
Ο soft ισλαμισμός του μέντορα του Ερντογάν, Φετουλάχ Γκιουλέν, ήταν ανεκτός από έναν στρατό που είχε εγκαθιδρύσει δικτατορία το 1980. Καθώς η αυστηρότητα του στρατού ατονούσε, ο 40άρης Ερντογάν εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’90 ως ο ηγέτης που θα νικούσε τις ελίτ και θα έφερνε στην εξουσία τον απλό λαό.
Πρόκειται για ένα μοντέλο που πολλά χρόνια μετά αντέγραψε ο Τραμπ. Οσοι μελετούν ψύχραιμα τον Ερντογάν διαπιστώνουν ότι πάντα έδινε την εντύπωση πως ήταν έτοιμος να συγκρουστεί, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει πάρει σχεδόν ποτέ πρωτοβουλία για μια μεγάλη σύγκρουση. Είναι προσεκτικός, ατάραχος, υπομονετικός και προτιμά νίκες χωρίς μάχες.
Οι υπερεξουσίες που ανέλαβε ήρθαν μεθοδικά και σταδιακά, μόνο έπειτα από τις αποτυχημένες επιχειρήσεις ανατροπής του και μόνο έπειτα από εκλογές και δημοψηφίσματα. Μοιάζει σαν να περίμενε στη γωνία για την «υπόθεση Εργκένεκον» και το πραξικόπημα του 2016 για να πάρει μέτρα ελέγχου του στρατού, στον οποίο, έως τότε, ελάχιστα επενέβαινε.
Ο 65χρονος σήμερα Ερντογάν δείχνει ταπεινός, αλλά δεν είναι. Ηδη από την εποχή της Αραβικής Ανοιξης, όταν επισκέφθηκε το Κάιρο, την Τύνιδα και την Τρίπολη της Λιβύης, προσπαθεί να αναδειχθεί στον κυρίαρχο σουνίτη ηγέτη. Και είναι απολύτως καχύποπτος.
Είναι πεπεισμένος ότι την ίδια ώρα που οι Δυτικοί ηγέτες συνομιλούν μαζί του, οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες συνωμοτούν εναντίον του. Γι’ αυτό λαμβάνει δρακόντεια μέτρα ασφαλείας.
Το 2014 διέρρευσαν αποσπάσματα από τηλεφωνικές συνδιαλέξεις του που προκάλεσαν πολιτική κρίση.
Σήμερα, το προεδρικό παλάτι, στο οποίο διαμένει από το 2018, διαθέτει αίθουσες που εκτείνονται σε τέσσερις ορόφους κάτω από την επιφάνεια της γης, εξοπλισμένες με συστήματα που καθιστούν αδύνατη την παρακολούθηση.
Φιλόδοξο πρόγραμμα
Στόχος του είναι το 2023, στα 100 χρόνια από την ίδρυση του νεότερου τουρκικού κράτους, η Τουρκία όχι μόνο να έχει επιβάλει το «φρεσκάρισμα» της Συνθήκης της Λωζάννης, αλλά επιπλέον να κατασκευάζει η ίδια τους εξοπλισμούς που χρειάζεται. Το πιο φιλόδοξο αμυντικό πρόγραμμα είναι το Turkish Fighter, το αεροσκάφος που θα αντικαταστήσει τα F-16 και μάλλον θα είναι έτοιμο το 2025.
Ενα άλλο πρόγραμμα είναι η κατασκευή drones από την εταιρεία Baykar, στην οποία συμπράττουν οι Βρετανοί της BAE Systems. Στην Baykar συμμετέχει ο Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, σύζυγος της μικρότερης κόρης του Ερντογάν, Σουμεγέ.
Ο άλλος γαμπρός, ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, είναι υπουργός Οικονομικών, όχι μόνο για τον καλύτερο συντονισμό των ολιγαρχών, αλλά και για να μην δημιουργηθεί στην οικονομία κέντρο εξουσίας εκτός της οικογένειας.
Η Λουσίντα Σμιθ περιγράφει έναν ηγέτη χαρισματικό, αλλά και πολύ προσεκτικό, ο οποίος μάλλον θα μας απασχολήσει για αρκετά χρόνια ακόμη.