Του Χρήστου Γκουγκουρέλα *
Διάβασα με πολλή προσοχή το ...
πρόσφατο άρθρο του δημοσιογράφου Ηλία Χρυσικού για όσα συνέβησαν (ή φέρεται να συνέβησαν) πριν την τελική επιλογή του Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Κατερίνης (ΓΝΚ).
Το θέμα που εγείρει ο φίλος Ηλίας είναι πράγματι πολύ σοβαρό. Γιατί τα γεγονότα (υπό την προϋπόθεση ότι αληθεύουν), επί των οποίων αφορούν οι πληροφορίες του, που είχε την ευγενή προαίρεση και το θάρρος να μοιραστεί μαζί μας, δεν είναι απλώς εκφάνσεις του "γνωστού και μη εξαιρετέου" στην Ελλάδα κομματοκρατικού φαινομένου, αλλά αντανακλούν και την ίδια την ποιότητα της δημοκρατικής ζωής του Τόπου.
Καταρχάς, φρονώ ότι για να δομήσουμε ορθώς τη σκέψη μας επ’ αυτών που αναφέρονται στο άρθρο του άνω δημοσιογράφου, θα πρέπει πρώτα να βρούμε τα "ερείσματα της συλλογιστικής" μας.
Ο κ. Χρυσικός κάνει για μια ακόμα φορά λόγο για το διαβόητο "Μητρώο Στελεχών" του Κυβερνώντος κόμματος, το οποίο κάθε άλλο παρά άσχετο είναι με την περίπτωση.
Η ρητορεία της ΝΔ, διάχυτη και διακεκηρυγμένη σταθερά στον προγραμματικό της λόγο, ήταν περί αξιοκρατίας και αξιολόγησης παντού. Και τούτο διότι η Αξιοκρατία και Αξιολόγηση θα αποτελούσαν τις θεμέλιες προϋποθέσεις της Μεταρρύθμισης που είχε αναγγείλει ο νυν Πρωθυπουργός, ήτοι της γενικής προσπάθειας η Ελλάδα να αλλάξει σελίδα.
Το "Μητρώο Στελεχών", υπό το πνεύμα αυτό, έγινε θύλακας αξίων, γιατί πολλοί πίστεψαν σ’ αυτό αλλά και στην επήρεια που θα είχε στην πολιτική ζωή, κατά τα λεγόμενα του κ. Μητσοτάκη.
Το "Μητρώο Στελεχών" συγκέντρωσε πρωτοφανώς πολύ κόσμο, κόσμο με αρκετά έως και πάρα πολλά προσόντα. Και το κυριότερο, ανθρώπους με επιστημονικές δεξιότητες και κοινωνικό ανάστημα, που δεν είχαν κατ’ ανάγκη να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με τον ιδεολογικό χώρο της ΝΔ.
Υπ’ αυτά τα δεδομένα, ένα δεύτερο, κομβικό, έρεισμα συλλογιστικής αφορά το πως θα διασφαλίζονταν, δηλαδή με ποιες εγγυητικές θεσμικές δικλείδες, η αξιοποίηση των αξίων.
Ειδικά, στον τομέα του διορισμού Διοικητών ΝΠΔΔ, πώς θα έπρεπε να λειτουργήσει το σύστημα (;). Ακόμη πιο ειδικά, στην επιλογή των Διοικητών των Νοσοκομείων, πώς θα έπρεπε να ξεκινήσουν και να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες (;).
Η σύμφωνη με το μεταρρυθμιστικό πνεύμα απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι ότι θα έπρεπε να ξεκινήσουν με Προκήρυξη που να απαιτεί και να προωθεί τους άξιους και κατάλληλους ταυτόχρονα.
Η δε Προκήρυξη που θα "μαγνήτιζε" τους άξιους και κατάλληλους και θα περνούσε το μεταρρυθμιστικό μήνυμα παντού θα απαιτούσε οι υποψήφιοι Διοικητές να έχουν τουλάχιστον Μεταπτυχιακό Τίτλο ή και Διδακτορικό ακόμα στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας, καθώς και διαπεπιστευμένο βαθμό εξοικείωσης και εμπειρίας στον συγκεκριμένο κλάδο.
Με αυτόν τον τρόπο, η Προκήρυξη θα μπορούσε να "βγάλει" στην επιφάνεια το target group των εξειδικευμένων προσοντούχων, που είναι κατάλληλοι για την περίπτωση. Όποια δε επιλογή προσώπου Διοικητή γινόταν μετά από τον αρμόδιο Υπουργό δεν θα προσέκρουε πουθενά, γιατί η επιλογή αυτή θα ανέδυε αξιοκρατικό κύρος.
Όλα ξεκίνησαν από την Προκήρυξη, λοιπόν. Η Προκήρυξη για τον διορισμό των Διοικητών των Νοσοκομείων, παρόλο που ήταν διανθισμένη με βαρύγδουπες φράσεις (πχ "βιογραφικά ευρωπαϊκού τύπου", όπως έγραψε κι ο Ηλίας Χρυσικός), έθετε ως μόνη προϋπόθεση καταλληλότητας για τους υποψηφίους Διοικητές, που υπέβαλαν σχετική Αίτηση, την κατοχή τίτλου ΑΕΙ. Και απλά ανέφερε στο τέλος "νεφελωδώς" ότι όποια άλλα προσόντα θα συνεκτιμούνταν.
Με δεδομένο όμως ότι πτυχίο ΑΕΙ έχει όλη η Ελλάδα (κατά τη γνωστή ρήση της καθομιλουμένης), στην πράξη η επιλογή Διοικητών αφήνονταν στην "υπερχειλή διακριτική ευχέρεια" του Υπουργού Υγείας.
Σε αντίθεση με τη ρητορική περί αξιοκρατίας και περί ακομμάτιστου κράτους, ρητορική μάλιστα που θεσμοθετήθηκε και νομοθετικά στον ίδιο τον Νόμο για το επιτελικό κράτος, η εν λόγω Προκήρυξη ήταν ad hoc προσκλητήριο σε όλο το κομματικό σώμα του κυβερνώντος κόμματος να "πιέσει" για μια θέση, αφήνοντας έτσι ανοιχτή, ορθάνοιχτη θα ‘λεγα εγώ, την πόρτα στον κομματισμό.
Όταν είσαι, λοιπόν, Υπουργός Υγείας, και δη σε μια Ελλάδα που "μεταρρυθμίζεται", δεν δέχεσαι να υπογράψεις Προκήρυξη για διορισμό Διοικητών Νοσοκομείων, ζητώντας από τους υποψηφίους να σου φέρουν βασικά μόνο πτυχίο ΑΕΙ. Γιατί αν δεχθείς να υπογράψεις τέτοια Προκήρυξη, είναι από αναμενόμενο ως απολύτως βέβαιο ότι θα "δεχθείς" και "επισκέψεις" των λεγόμενων, στη γλώσσα του lobbying "προσώπων ή ομάδων άσκησης πίεσης".
Επομένως, έχοντας κατά νου την άνω συλλογιστική γραμμή, μπορεί να ειπωθεί ότι το τι ακολούθησε της Προκήρυξης (τονίζω ξανά, υπό την προϋπόθεση ότι είναι αληθείς οι πληροφορίες του κ. Χρυσικού) είναι μεν θλιβερό, εξηγήσιμο δε.
Με την πόρτα ήδη ανοιχτή, η κομματοκρατία ανέλαβε δράση, έχοντας ως βασική παράμετρο αυτής της δράσης της την ευνοιοκρατία, την κατασφάλιση δηλαδή της πραγμάτωσης των συμφερόντων των κομματικών "ημετέρων".
Η ρητορική περί εξειδικευμένων αξίων και το Μητρώο Στελεχών απίσχνησαν και …χάθηκαν στην πορεία.
Μάλιστα, αν το πραγματικό υπόβαθρο όσων αναφέρει ο άνω δημοσιογράφος είναι αληθές, φαίνεται ότι η γνωστή "πελατειοκρατεία" λειτούργησε εν προκειμένω υπό διπλή μορφή: και υπό τη μορφή του "θετικού φαβοριτισμού", δηλαδή της ενεργητικής παρέμβασης από τα "πρόσωπα ή τις ομάδες πίεσης" (είτε αυτές είναι… τριάδες, πεντάδες ή …δεκάδες), ώστε να "βολευτεί" ο επιθυμητός προωθούμενος του κομματικού σωλήνα, αλλά και υπό τη μορφή του "αποτρεπτικού κοτζαμπασισμού", κατά τον οποίο οι "τοπικοί προύχοντες", όπως γλαφυρά τους περιγράφει ο φίλος Ηλίας, είτε ένεκα της προσωπικής απαρέσκειάς τους προς συγκεκριμένα πρόσωπα, είτε προκειμένου να διαμορφώσουν ευνοϊκές γι’ αυτούς συνθήκες για την "επόμενη μέρα", προσπάθησαν να "αποκλείσουν" ανθρώπους και προοπτικές.
Μετά από τα παραπάνω, θαρρώ ότι από το όλο ζήτημα πρέπει να "περάσει" ένα μήνυμα και δη κατευθείαν στον ίδιο τον Πρωθυπουργό.
Η Μεταρρύθμιση της χώρας, στην οποία πολλοί πιστεύουμε και την οποία έντονα ζητούμε, δεν είναι μόνο υπόθεση βελτίωσης των οικονομικών μεγεθών και εξομάλυνσης του οικονομικού κλίματος.
Καμία Μεταρρύθμιση δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μονοδιάστατη. Ουσιώδες κριτήριο για την "αλλαγή" στην Ελλάδα είναι και εκείνες οι πολιτικές συμπεριφορές που θα συμπαρασύρουν και την κοινωνία σε αλλαγή κουλτούρας.
Και ναι, για να αλλάξει η Ελλάδα, κριτήριο θα είναι κατά πόσο μπορεί να αλλάξει και το κυβερνών κόμμα, ως κόμμα εξουσίας, και να τιθασεύσει τη δράση των… "κομματανθρώπων".
ΥΓ. Ειδικά για τα στελέχη της ΝΔ, δεν ήταν αρκετό που έκαναν "αντιπολίτευση" στον ΣΥΡΙΖΑ επί δικής του διακυβέρνησης (όσοι εν πάση περιπτώσει έκαναν αντιπολίτευση και δεν περίμεναν να πέσει ο ΣΥΡΙΖΑ ως ώριμο, ή σάπιο θα έλεγα, φρούτο).
Ούτε είναι τώρα αρκετό, επί διακυβέρνησης της ΝΔ, να καταντούν απλοί χειροκροτητές. Ακόμα ειδικότερα, από εκείνα τα στελέχη που πίστεψαν και ακόμη πιστεύουν στον Κυριάκο Μητσοτάκη και την μεταρρυθμιστική του ατζέντα, πρέπει να αναμένεται ότι θα επισημαίνουν τα κακώς κείμενα.
Γιατί είναι και ανάγκη και μεγάλη ευκαιρία η Ελλάδα να αλλάξει. Και δια τούτο πρέπει να αποφεύγονται και να καταπολεμούνται όλα όσα μας γυρίζουν στο "κακό παρελθόν".
* Ο Χρήστος Γκουγκουρέλας είναι δικηγόρος