Μπορεί το μνημόνιο να ...
έληξε πριν από ένα χρόνο, στις 20 Αυγούστου του 2018, αλλά η απόφαση για τον τερματισμό των capital controls σφράγισε το διαβατήριο επιστροφής της χώρας στην κανονικότητα.
Κι αυτό, γιατί η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, στις 28 Ιουνίου του 2015, είχε αποτελέσει την κορύφωση του δράματος του πρώτου εξαμήνου του έτους αυτού, όταν η απειλή ενός Grexit είχε φτάσει να είναι περισσότερο από ορατή και η τότε ελληνική κυβέρνηση φλέρταρε με την ιδέα ότι ίσως αυτή δεν θα ήταν και τόσο κακή ιδέα.
Ήταν οι μέρες που, με πρωταγωνιστή τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, τα Ecofin ήταν μια σειρά αλλεπάλληλων αποτυχημένων προσπαθειών συμφωνίας, ενώ πλησίαζε απειλητικά η λήξη του προγράμματος στις 30 Ιουνίου.
Ώσπου, το Σάββατο 27 Ιουνίου, τα ξημερώματα, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε το δημοψήφισμα, ωθώντας την κρίση στα άκρα και οδηγώντας πολλούς Ελληνες καταθέτες στα ATM των τραπεζών. Την ίδια ημέρα ο κ. Βαρουφάκης αποχώρησε από το πιο δραματικό, ίσως, Eurogroup, το οποίο συνεδρίασε σε ακόμη μία προσπάθεια να βρεθεί λύση.
«Πριν ακόμη οριστικοποιηθεί η δήλωση, ο Βαρουφάκης σηκώθηκε και έφυγε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Όλοι έμειναν εμβρόντητοι. Κανένας υπουργός μέχρι τότε δεν είχε αποχωρήσει από μια συνάντηση χωρίς να πει λέξη», γράφουν στο βιβλίο τους, «Η τελευταία μπλόφα», η Ελένη Βαρβιτσιώτη και η Βικτώρια Δενδρινού.
Την Κυριακή, 28 Ιουνίου, η Ελλάδα ανακοίνωσε την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και το κλείσιμο των τραπεζών από την επομένη. Μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, είχαν κάνει φτερά 2 δισ. ευρώ από τις τράπεζες.
«Οι Ελληνες πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια δύσκολη εβδομάδα χωρίς πρόσβαση στις τράπεζές τους και χωρίς προοπτική διεθνούς βοήθειας», επισημαίνει στην έκδοση «Διαφυλάσσοντας το ευρώ σε καιρούς κρίσης» ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Για τον Γιάννη Στουρνάρα, ήταν ίσως η κρισιμότερη στιγμή της έως τότε καριέρας του. Η απόφαση, που περιελάμβανε τραπεζική αργία μιας εβδομάδας και ημερήσιο όριο αναλήψεων 60 ευρώ, ελήφθη από το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας 7 λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα της 28ης Ιουνίου και την προθεσμία που είχε δώσει η ΕΚΤ, με τον πρόεδρο της οποίας Μάριο Ντράγκι είχε προηγουμένως συνεννοηθεί ο Στουρνάρας.
«Θα ήταν καλύτερο», λέει ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, «να μη βρίσκεται κανείς σε κατάσταση που (σ.σ.: τα capital controls) είναι αναπόφευκτα. Αλλά δεδομένου του πού βρισκόταν η Ελλάδα, δεν υπήρχε εναλλακτική».
«Στους έξι μήνες της υπουργίας Βαρουφάκη, περίπου 45 δισ. καταθέσεις έφυγαν. Αυτό τα λέει όλα», είναι το σχόλιο του Γιάννη Στουρνάρα, το οποίο μεταφέρει το βιβλίο του ESM. «Αυτό οδήγησε στα capital controls, με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος».