Δύο μόλις ημέρες ...
αφότου ο Μουράτ Τσετίνκαγια, διοικητής της Τράπεζας της Τουρκίας, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο νέας αύξησης των επιτοκίων, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέστρεψε στη γνώριμη ρητορική του δηλώνοντας για μία ακόμη φορά αποφασισμένος να μειώσει τα επιτόκια.
Χαρακτήρισε, άλλωστε, τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου σχετικά με τη δραματική μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Τουρκίας ως υποβολιμαία, με στόχο να καλλιεργήσουν αρνητικό κλίμα για τη χώρα.
«Μαζί θα κερδίσουμε αυτή τη μάχη εναντίον όσων προσπαθούν να εγκλωβίσουν την Τουρκία στην παγίδα αυτής της συνωμοσίας γύρω από τη συναλλαγματική ισοτιμία, τα επιτόκια και τον πληθωρισμό», τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος, αποδίδοντας για μία ακόμη φορά τις παθογένειες της τουρκικής οικονομίας σε κακόβουλα σχέδια ξένων κέντρων.
Στο μεταξύ, όμως, οικονομολόγοι και επενδυτές εκφράζουν σε όλους τους τόνους την ανησυχία τους για τον αντίκτυπο που έχουν οι ανορθόδοξες απόψεις του Τούρκου προέδρου σχετικά με τον πληθωρισμό, τον οποίο υπόσχεται να τιθασεύσει κάνοντας το ακριβώς αντίθετο από ό,τι υπαγορεύει η οικονομική θεωρία: μειώνοντας τα επιτόκια της τουρκικής λίρας.
Στην τελευταία συνεδρίασή της την περασμένη εβδομάδα, η κεντρική τράπεζα διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια στο 24%. Το ποσοστό φαντάζει δυσθεώρητο για τα δυτικά δεδομένα, αλλά οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω για να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό, χαίνουσα πληγή της τουρκικής οικονομίας.
Παράλληλα, όμως, η σχετική ανακοίνωση της Τράπεζας της Τουρκίας αναθέρμανε την ανησυχία επενδυτών και οικονομολόγων. Ο λόγος ήταν πως αυτή τη φορά παρέλειψε την αναφορά που έκανε στις αμέσως παλαιότερες ανακοινώσεις της για ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων. Και, βέβαια, ο πληθωρισμός μόλις που υποχώρησε οριακά τον Μάρτιο από το 20% στο οποίο παρέμενε επίμονα για μεγάλο χρονικό διάστημα και βρίσκεται στο 19,71%.
Για την ιλιγγιώδη εκτόξευσή του φέρει μεγάλη ευθύνη ο Τούρκος πρόεδρος, που για μεγάλο χρονικό διάστημα και μέχρι το περασμένο φθινόπωρο εμπόδιζε την κεντρική τράπεζα να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων.
Ο δείκτης βρισκόταν στο 5% για το μεγαλύτερο μέρος της περασμένης δεκαετίας, αλλά με τις παρεμβάσεις του στο έργο της Τράπεζας της Τουρκίας ο Ερντογάν τον οδήγησε στο 10% το 2017 και έκτοτε απογειώθηκε.
Η τουρκική λίρα, άλλωστε, βρίσκεται και πάλι σε ελεύθερη πτώση, με την ισοτιμία της να πλησιάζει ανησυχητικά τις έξι λίρες έναντι ενός δολαρίου και να θυμίζει τη νομισματική κρίση που γνώρισε η γειτονική χώρα το καλοκαίρι του περασμένου έτους.
Αργά χθες το απόγευμα κυμαινόταν σε επίπεδα γύρω στις 5,9686 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο. Στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, η τουρκική λίρα έχει ήδη υποτιμηθεί κατά περισσότερο από 11%.
Πριν από δέκα χρόνια, ένα δολάριο ισοδυναμούσε με λιγότερο από δύο τουρκικές λίρες. Αυτό σημαίνει πως σήμερα οι Τούρκοι πρέπει να καταβάλουν τριπλάσιο ποσό σε τουρκικές λίρες για να αγοράσουν είδη αξίας ενός δολαρίου που εισάγονται από το εξωτερικό.
Κόστος για επιχειρήσεις
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει έναν πολύ σοβαρό λόγο να αποφύγει την αύξηση των επιτοκίων: θα ασκήσει μεγάλες πιέσεις στις ήδη επιβαρημένες τουρκικές τράπεζες. Οι τράπεζες της Τουρκίας χρηματοδοτούνται μερικώς από δανεισμό σε τουρκικές λίρες, τον οποίο αντλούν κυρίως από την κεντρική τράπεζα.
Τα περισσότερα δάνεια που έχουν χορηγήσει, όμως, έχουν σταθερό επιτόκιο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που αυξάνει τα επιτόκια η Τράπεζα της Τουρκίας, αυξάνεται το κόστος χρηματοδότησης των τουρκικών τραπεζών χωρίς να αυξάνονται τα έσοδά τους.
Και βέβαια οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία πολλαπλασιάζονται, καθώς οι τράπεζες μειώνουν τον δανεισμό. Παράλληλα, το τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας εγκυμονεί ένα άλλο πρόβλημα για τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας.
Οι τουρκικές τράπεζες έχουν μεν δανείσει τους καταναλωτές σε τουρκικές λίρες, αλλά στις τουρκικές επιχειρήσεις έχουν χορηγήσει δάνεια σε δολάρια. Αυτό συνέβη όταν η τουρκική λίρα ήταν σταθερή, οπότε οι τράπεζες είχαν άφθονο κεφάλαιο σε συνάλλαγμα και οι τουρκικές επιχειρήσεις προτιμούσαν να δανειστούν σε ξένο νόμισμα.
Είχαν, άλλωστε, δανειστεί πολύ προτού υποτιμηθεί η τουρκική λίρα και τώρα δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους.