«Μας ειδοποιούν από τα ...
νοσοκομεία ότι παρέλαβαν ασθενή, ο οποίος πήγε στο ATM για να κάνει ανάληψη χρημάτων και βρήκε άδειο τον λογαριασμό του. Είναι κάτι που αντιμετωπίζουμε συχνά».
Με αυτόν τον γλαφυρό τρόπο περιέγραψε ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους κ. Φώτης Κουρμούσης τις επιπτώσεις στους πολίτες από τις κατασχέσεις των τραπεζικών τους λογαριασμών για οφειλές προς το Δημόσιο.
Κατασχέσεις οι οποίες τα τελευταία χρόνια μαζί με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές έχουν αυξηθεί σημαντικά, ενώ την ίδια ώρα διαπιστώνεται σωρεία στρεβλώσεων, απόρροια της υφιστάμενης νομοθεσίας.
Ακριβώς αυτές τις στρεβλώσεις και αδικίες στην εφαρμογή της νομοθεσίας περί κατασχέσεων στις οποίες προβαίνουν το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία στις τραπεζικές καταθέσεις φυσικών και νομικών προσώπων εντόπισε και αναλύει ο Συνήγορος του Πολίτη σε σχετική ειδική έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε χθες σε ειδική ημερίδα. Οι κυριότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες:
• Αιφνιδιασμός του οφειλέτη: η νομοθεσία προβλέπει ότι το κατασχετήριο δεν κοινοποιείται στον οφειλέτη, ακριβώς για να μη σπεύσει να αποσύρει τα χρήματα από τον τραπεζικό του λογαριασμό. Η σχετική πρόβλεψη έχει κριθεί συνταγματικά ανεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Διαπιστώθηκε, ωστόσο, ότι ακόμη και αν ο οφειλέτης ρυθμίσει εκ των υστέρων την οφειλή του, τα αναγκαστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί εις βάρος του συνήθως δεν αίρονται. Επιπλέον, ο ΣτΠ εντόπισε περιπτώσεις που ο οφειλέτης ρύθμισε εντός 30 ημερών από τη λήψη του σχετικού ειδοποιητηρίου την οφειλή του, όμως η ΔΟΥ προχώρησε στην έκδοση κατασχετηρίου και στη δέσμευση των τραπεζικών του λογαριασμών.
• Αιφνιδιασμός των κληρονόμων του οφειλέτη: μπορεί κάποιος να φεύγει από τη ζωή, οι συγγενείς του να τον διαγράψουν από το φορολογικό μητρώο, όπως οφείλουν, όμως αργότερα απειλούνται εις βάρος τους μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για οφειλές, με πολλές μάλιστα προσαυξήσεις, για τις οποίες δεν ενημερώθηκαν από τη ΔΟΥ κατά τη δήλωση του θανάτου.
• Κατασχέσεις σε λογαριασμούς με συνδικαιούχους: οι φορολογικές αρχές επιβάλλουν κατάσχεση ακόμη και στην περίπτωση που τα εκεί κατατεθειμένα ποσά αποτελούν διακριβωμένα εισοδήματα (μισθοί, συντάξεις, βοηθήματα ή επιδόματα) μόνο του ενός δικαιούχου χωρίς αυτός να είναι καν ο οφειλέτης και οφειλέτης του Δημοσίου να είναι ο έτερος συνδικαιούχος που δεν έχει νομική σχέση με τα χρήματα.
• Κατασχέσεις προνοιακών επιδομάτων: η νομοθεσία προβλέπει ότι η μη κατάσχεση περιορίζεται έπειτα από αίτηση του οφειλέτη, ενώ το σύνολο του δεσμευθέντος ποσού αποδεσμεύεται μόνο εφόσον κατά την κείμενη νομοθεσία τα επιδόματα προβλέπεται ρητά ότι είναι ακατάσχετα. Μιλώντας στην ημερίδα η κ. Σοφία Φιλιππάκη, δικηγόρος στην Ελληνική Ενωση Τραπεζών, πρότεινε να γίνει συνολική και αναλυτική καταγραφή των επιδομάτων με ρητή πρόβλεψη για τον ακατάσχετο ή μη χαρακτήρα τους, διότι οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν ποια μπορούν να δεσμευθούν και ποια όχι.
• Ενα μηδενικό παραπάνω: η πλέον ίσως κραυγαλέα αδικία είναι αυτή που οφείλεται σε σφάλμα κατά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Οπως ανέφερε η κ. Μαρία Καραγεώργου, μία εκ των ερευνητών της ανεξάρτητης αρχής, σε μισθοδοσία υπαλλήλου προστέθηκε κατά λάθος μηδενικό, δηλαδή πιστώθηκαν από την εταιρεία στην οποία δουλεύει 10.000 ευρώ αντί για 1.000 ευρώ. Ο υπάλληλος είχε οφειλές προς το Δημόσιο και η τράπεζα ενεργοποίησε το κατασχετήριο δεσμεύοντας και αποδίδοντας προς τη ΔΟΥ το ποσό της λανθασμένης συναλλαγής. Η ακύρωση της συναλλαγής σε αυτή την περίπτωση μπορεί να γίνει μόνο με προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
• Μία οφειλή, πολλές κατασχέσεις: οφειλέτης με οφειλή στον ασφαλιστικό φορέα του ύψους για παράδειγμα 2.000 ευρώ έφτασε να του κατασχέσουν 6.000 ευρώ. Ο λόγος; Είχε τρεις λογαριασμούς σε τρεις διαφορετικές τράπεζες και το κατασχετήριο του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) απεστάλη ταυτόχρονα σε όλες τις τράπεζες. Κάθε τράπεζα δεσμεύει το ποσό χωρίς να ελέγχεται εάν η απαίτηση του ασφαλιστικού ταμείου έχει ήδη καλυφθεί.
Αποσύρουν καταθέσεις
Πέρα από τις προφανείς αδικίες που προκύπτουν από την υφιστάμενη νομοθεσία για τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών λόγω οφειλών στο Δημόσιο, η κατάσταση αυτή συνεπάγεται υψηλό διαχειριστικό κόστος για τις τράπεζες, δεδομένου ότι κάθε μία καλείται να επεξεργαστεί πάνω από 400.000 κατασχετήρια ετησίως. Υπό τον φόβο της κατάσχεσης, αρκετοί πολίτες, όπως ανέφερε η κ. Φιλιππάκη αποσύρουν τις καταθέσεις τους.