Η ανάκαμψη της ζήτησης για ...
φοίτηση σε ιδιωτικό σχολείο το επόμενο σχολικό έτος 2018-2019 δίνει το στίγμα της ελληνικής οικογένειας, σε μία περίοδο που η χώρα επιχειρεί αλλαγή σελίδας μετά τη μακρά, οξεία και πολυεπίπεδη κρίση.
Παράλληλα, ο περιορισμός των επισφαλειών στην καταβολή των διδάκτρων αποτελεί δείγμα για την αλλαγή κλίματος στην ελληνική οικογένεια και ως προς την οικονομική της θέση και ως προς τις προσδοκίες της για το αμέσως προσεχές μέλλον.
Οι γονείς επενδύουν στην εκπαίδευση των παιδιών, σε ένα σχολείο οργανωμένο, με εκπαιδευτικούς υψηλών προσόντων. Την ίδια στιγμή, βέβαια, ανθεί η παραοικονομία των ιδιαίτερων μαθημάτων, δίπλα στα φροντιστήρια τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής εκπαίδευσης, συμπληρώνοντας τα κενά.
Ειδικότερα, τα έως τώρα στοιχεία για τις εγγραφές στα ιδιωτικά σχολεία δείχνουν, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Σχολείων Χαράλαμπος Κυραϊλίδης, μέση αύξηση της τάξης του 10% σε σχέση με το προηγούμενο σχολικό έτος. Βεβαίως, το ποσοστό διαφοροποιείται ανάλογα με την περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται τα ιδιωτικά σχολεία και το οικονομικό επίπεδο των οικογενειών στις οποίες απευθύνονται αλλά και ανά σχολείο.
Η πίεση της μεσαίας τάξης
Στη χώρα μας λειτουργούν περίπου 1.100 (το 8,4% επί του συνόλου) ιδιωτικές σχολικές μονάδες, με τον αριθμό των μαθητών τα τελευταία χρόνια να αποτυπώνει την πίεση που δέχθηκε η μεσαία τάξη. Μέσα σε έξι χρόνια ο μαθητικός πληθυσμός των ιδιωτικών σχολείων μειώθηκε από 82.000 το 2009 σε περίπου 67.000 το 2015.
Σύμφωνα με τον κ. Κυραϊλίδη η αύξηση της ζήτησης παρατηρείται στις εισαγωγικές τάξεις κάθε βαθμίδας. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι προσδοκίες βελτιώνονται για το μέλλον αλλά και ότι ενισχύεται η πεποίθηση πως, προς το παρόν, η μόνη σίγουρη επένδυση στην Ελλάδα είναι η εκπαίδευση των παιδιών. «Στην Ελλάδα υπάρχει διαχρονικά μεγάλο ενδιαφέρον για την ιδιωτική εκπαίδευση.
Αυτό μπορεί να φαίνεται παράδοξο, μέσα στις συνθήκες που δημιούργησε η κρίση, έχει όμως ξεκάθαρες αιτιάσεις. Αρχικά, ένα πολιτιστικό στοιχείο: είναι σταθερά υψηλό το ενδιαφέρον της οικογένειας για τις σπουδές, σαν έκφραση φροντίδας για τα παιδιά. Ετσι, όλο και περισσότερες οικογένειες τοποθετούν πλέον την εκπαίδευση στην κατηγορία “ασφαλής επένδυση με απόδοση”.
Μια επένδυση που δεν φορολογείται, όπως τα ακίνητα, και σίγουρα έχει οφέλη για τα παιδιά: ποιοτική, ανταγωνιστική εκπαίδευση, καλύτερες πιθανότητες σπουδών στο εξωτερικό, πιο “δυνατό” βιογραφικό» παρατηρεί, μιλώντας στην «Κ» για το θέμα, ο Βασίλης Τόλιας, αναπληρωτής διευθυντής, και διευθυντής Λυκείου, της Γερμανικής Σχολής Αθηνών.
«Μη μας διαφεύγει η δύναμη που έχει η δικτύωση και επίδραση μέσα σε συλλόγους αποφοίτων, οι οποίοι λειτουργούν σαν δίκτυα αλληλεγγύης και υποστήριξης στις σπουδές και στο επάγγελμα. Παράλληλα, προστιθέμενη αξία παίρνουν τα ιδιωτικά σχολεία από το πλούσιο πρόγραμμα ομίλων εργασίας σε πολλούς τομείς (τέχνες, αθλητισμός, επιστήμες κ.λπ.), καθώς επίσης από την άρτια οργάνωση και λειτουργία τους, χάρη κυρίως στους ανθρώπινους πόρους αλλά και στην υλικοτεχνική υποδομή τους», προσθέτει ο ίδιος.
«Εχέγγυο ότι γίνεται καλή δουλειά στο σχολείο, είναι η ύπαρξη ελέγχου της προόδου των παιδιών, στοιχείο που αποτελεί μία ασφαλιστική δικλίδα για υποκειμενικούς παράγοντες. Στα πλεονεκτήματα των ιδιωτικών σχολείων, που συμβάλλουν στην αυξητική πορεία των εγγραφών, είναι ο ανταγωνισμός και η άμιλλα μεταξύ τους για βελτίωση και εξέλιξη των προγραμμάτων τους.
Υπό το πρίσμα αυτό είναι διαρκής η επιδίωξη εκσυγχρονισμού των προγραμμάτων τους προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες της ελληνικής οικογένειας, αλλά και του διεθνούς περιβάλλοντος. Επίσης, υπάρχει συνεχής αξιολόγηση του ιδιωτικού σχολείου από τους γονείς», τονίζει στην «Κ» ο κ. Αλκιβιάδης Ι. Παναγιωτόπουλος, γενικός διευθυντής της Σχολής Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου.
«Παγωμένα» δίδακτρα
Θετικά για την αύξηση της ζήτησης από την πλευρά των γονέων για τα ιδιωτικά σχολεία λειτουργεί και το «πάγωμα» των διδάκτρων, που έχει υπάρξει από το 2009, λόγω της οικονομικής κρίσης. Ο μέσος όρος διδάκτρων στα ιδιωτικά σχολεία κινείται μεταξύ 4.500 και 5.000 ευρώ ετησίως. Επιμέρους, τα δίδακτρα κυμαίνονται από 1.200 (σε νηπιαγωγεία) ευρώ έως 12.000 με 13.000 ευρώ (σε γυμνάσια-λύκεια).
Την ίδια στιγμή βέβαια, οι ιδιοκτήτες των σχολείων κάνουν εκπτώσεις στους γονείς (π.χ. σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής των διδάκτρων ή έως 50% για το δεύτερο παιδί της οικογένειας), ενώ προσφέρουν και υποτροφίες (πλήρη, κατά 50% και κατά 30%).
Παράλληλα, παρατηρείται περιορισμός των επισφαλειών λόγω της μη καταβολής των διδάκτρων, οι οποίες τα προηγούμενα χρόνια είχαν εκτοξευθεί, φθάνοντας έως και 30%. Σύμφωνα με τον κ. Κυραϊλίδη το ποσοστό των διδάκτρων που δεν έχει καταβληθεί πάνω από έναν χρόνο έχει περιοριστεί έως 10%, και δηλώνει και την ευρύτερη βελτίωση του οικονομικού κλίματος.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι εκλείπουν οι μικροκαθυστερήσεις στην καταβολή των διδάκτρων. «Η τάση αύξησης του ενδιαφέροντος για τα ιδιωτικά θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια», λέει ο κ. Τόλιας, τονίζοντας ότι το επίπεδο των Ελλήνων εκπαιδευτικών είναι ιδιαίτερα καλό, ως το κύριο εχέγγυο της ποιότητας της εκπαίδευσης.
Ο αντίλογος
Στην απάντηση στο δίλημμα «ιδιωτικό ή δημόσιο σχολείο για το παιδί» σαφώς αποδίδεται από πολλούς και ιδεολογικοπολιτική χροιά. Από τους υποστηρικτές της ιδιωτικής εκπαίδευσης, το ιδιωτικό σχολείο παρουσιάζεται πιο οργανωμένο και πιο ευέλικτο στις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών, ότι μπορεί να αντιμετωπίσει επαρκέστερα τις συνεχείς αλλαγές στις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες, ενώ το δημόσιο σχολείο επικρίνεται ότι φέρει τα προβλήματα του ευρύτερου ελληνικού δημοσίου τομέα (π.χ. απουσία αξιολόγησης).
Ωστόσο είναι δεδομένο ότι υπάρχουν σημαντικές κοιτίδες αριστείας στα δημόσια σχολεία με άρτια καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, ενώ πολλοί γονείς προτιμούν το δημόσιο σχολείο, καθώς θεωρούν ότι αποτελεί μικρογραφία της κοινωνίας και άρα προσφέρει συνθήκες ομαλής κοινωνικής ενσωμάτωσης στα παιδιά.
Στην άλλη πλευρά, ουδείς αρνείται ότι υπάρχουν προβλήματα στα ιδιωτικά σχολεία, το πλαίσιο λειτουργίας των οποίων οφείλει να ελέγχει θεσμικά το υπουργείο Παιδείας. Ενδεικτικά, στα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιπλέον δράσεις που προσφέρει το σχολείο στους μαθητές, και οι οποίες χρεώνονται έξτρα στους γονείς.
Σύμφωνα με πρόσφατη εγκύκλιο της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, τα ιδιωτικά σχολεία είναι πλέον υποχρεωμένα να δηλώσουν το σύνολο του εβδομαδιαίου ωρολόγιου προγράμματος διδασκαλίας (με τις παρεκκλίσεις) και τις πρόσθετες εκπαιδευτικές δράσεις στο πληροφοριακό σύστημα myschool.
Η εγκύκλιος εκδόθηκε και για να αντιμετωπισθούν περιπτώσεις παράβασης του νόμου σχετικά με εκπαιδευτικές δράσεις του σχολείου, οι οποίες δεν έχουν δηλωθεί (μόλις το 15% των σχολείων δήλωσαν δράσεις πέρυσι), για αδήλωτη εργασία και για φοροδιαφυγή.