* Tης Έφης Μπάσδρα
Μια ώριμη δημοκρατία ...
χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από την ισονομία και την ασφάλεια των πολιτών, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την απόδοση δικαιοσύνης.
Στις 6 Δεκεμβρίου 2008 στα Εξάρχεια, πέφτει νεκρός από σφαίρα ειδικού φρουρού ο δεκαπεντάχρονος μαθητής Αλεξάνδρος Γρηγορόπουλος.
Η Αθήνα φλέγεται και ξεσπούν ταραχές μεγάλης κλίμακας σε όλη τη χώρα. Ο αντιεξουσιαστικός χώρος και η αριστερά ανάγουν το γεγονός σε κεντρική αναφορά άσκησης κρατικής βίας και αυταρχισμού, με τον τότε ΣΥΡΙΖΑ να αποδέχεται τις εκτεταμένες ταραχές ως «κοινωνικό φαινόμενο» και «εξέγερση της νεολαίας».
Δέκα χρόνια μετά, ως όφειλε μία ώριμη δημοκρατία, απέδωσε δικαιοσύνη και τιμώρησε τους ενόχους. Εν τω μεταξύ το όνομα του Αλέξη Γρηγορόπουλου έχει περάσει στην ιστορία των θυμάτων μιας ακατανόητης βίας με πολιτικές προεκτάσεις και αναφορές. Η ανάμνηση του τραγικού συμβάντος αποτελεί επέτειο και τιμάται.
Δύο μόλις χρόνια αργότερα, στις 5 Μαΐου του 2010 και με τις πρώτες μεγάλες απεργίες και πορείες ενάντια στο πρώτο Μνημόνιο, στο κέντρο της Αθήνας, μια ομάδα ατόμων με καλυμμένα πρόσωπα απoσπάται από την πορεία, στρέφεται στο υποκατάστημα της «Marfin» και ενάντια στους εκεί εργαζόμενους, σπάει τις τζαμαρίες, και πετά βόμβες μολότοφ με σκοπό κυριολεκτικά να τους κάψει, επειδή προφανώς δούλευαν και δεν παρίσταντο στην πορεία.
Τρεις νέοι άνθρωποι, ο Επαμεινώνδας Τσακάλης, η Παρασκευή Ζούλια και η εγκυμονούσα Αγγελική Παπαθανασοπούλου είναι τα τραγικά θύματα μιας ακατανόητης βίας με πολιτικές προεκτάσεις και αναφορές.
Οκτώ χρόνια μετά, τα ονόματα των νεκρών παραμένουν σχεδόν άγνωστα στο ευρύ κοινό, δεν έχουν λάβει τις διαστάσεις ηρωποίησης του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Η ανάμνηση του τραγικού συμβάντος όχι μόνο δεν αποτελεί επέτειο ούτε και βέβαια τιμάται, αλλά, το κυριότερο, δεν έχει ακόμη αποδοθεί δικαιοσύνη.
Οι ένοχοι παραμένουν ασύλληπτοι και η έρευνα συνεχίζει να βρίσκεται στο σκοτάδι. Από τις πάμπολες δηλώσεις κρατάω την ακατανόητη δήλωση Κατρούγκαλου δυο χρόνια πριν στη Βουλή: «Nα αποδώσουμε τιμή στη μνήμη των νεκρών της Marfin αλλά αφού το κάνουμε αυτό να κοιτάξουμε ψηλά και να αποδώσουμε και τιμή στους 100.000 αγωνιστές εκείνης της εποχής που άρχισαν τον αγώνα εναντίον της μνημονιακής λαίλαπας».
Δύο τραγικά γεγονότα τόσο όμοια και τόσο χαοτικά διαφορετικά με απώλειες ζωών νέων ανθρώπων, θυμάτων μιας ακατανόητης βίας με πολιτικές προεκτάσεις και αναφορές!
Η πρώτη χαοτική διαφορά αφορά στην αντίληψη των γεγονότων. Αντίληψη που χτίστηκε και χτίζεται διχαστικά σε μια κοινωνία που λειτουργεί με το «εμείς και οι άλλοι». Εμείς, αυτοί δηλαδή που αποδεχόμαστε ότι μπορούμε να τραμπουκίζουμε, να προκαλούμε φθορές σε περιουσίες, να καίμε, ακόμη και ανθρώπους στο όνομα μιας ταξικής πάλης που ικανοποιεί το δικό μας περί δικαίου αίσθημα ταυτίζοντας το με καθαρή εκδίκηση και δρώντας ανεξέλεγκτα, και οι άλλοι, όσοι δηλαδή δεν συμφωνούν με τις δικές μας αρχές. Αυτούς έχουμε δικαίωμα να τους στείλουμε κυριολεκτικά στο πυρ το εξώτερον.
Η διχαστική αυτή αντίληψη περί δημοκρατίας έχει παγιωθεί στην ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες. Ανανεώθηκε μετ΄επιτάσεως σχετικά πρόσφατα δια χειλέων πρωθυπουργού της Ελλάδας, Αλέξη Τσίπρα: «Στις 20 του Σεπτέμβρη (2015) ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν.» Από τότε η ελληνική κοινωνία πορεύεται διχαστικά και αποκλίνει διαρκώς. Η κοινωνική συνοχή αποσαθρώνεται, ο κοινωνικός αυτοματισμός εμβαθύνεται, η χώρα παραπαίει.
Η δεύτερη και κυριότερη χαοτική διαφορά αφορά στην απόδοση δικαιοσύνης. Στο έγκλημα της Μαρφίν οι ένοχοι δεν βρέθηκαν ποτέ, δεν τιμωρήθηκε κανείς, δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη.
Μπορεί μια ώριμη δημοκρατία να έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά στην αντιμετώπιση της βίας και στην απόδοση δικαιοσύνης σε πράξεις με πολιτικές προεκτάσεις και αναφορές;
Υπάρχει στη δημοκρατία μας δίκαιη βία που αποδεχόμαστε και άδικη βία που τιμωρούμε; Υπάρχουν καλές και κακές μολότοφ; Και ποιος τις ορίζει; Γιατί ακόμη και τα αφελή «αστειάκια» περί μολότοφ και το «από ποια μεριά είσαι» δια στόματος πρωθυπουργού, μπορεί εύκολα να παρερμηνευτούν και να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Η σύγχρονη δημοκρατία μας μετράει ήδη 44 χρόνια αδιάλειπτου κοινοβουλευτικού βίου. Μια ώριμη δημοκρατία χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από την ισονομία και ασφάλεια των πολιτών, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την απόδοση δικαιοσύνης. Είναι φανερό ότι έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας!
* Η κα. Έφη Μπάσδρα είναι καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Παν.μίου Αθηνών και πρώην Πρόεδρος του ΙΚΥ.