Η ένταση στις ελληνοτουρκικές ...
σχέσεις περιπλέκεται άμεσα με τη γενικότερη γεωπολιτική αναστάτωση που υπάρχει στην Ανατολική Μεσόγειο και αφορά, μεταξύ άλλων, την αύξηση της ρωσικής παρουσίας στην περιοχή και την αμερικανική ανησυχία που αυτή προξενεί.
Παράλληλα, ένα πιθανό ραντεβού αμερικανικών και τουρκικών πλοίων στην κυπριακή ΑΟΖ, τώρα ή στο εγγύς μέλλον, απασχολεί την Αγκυρα.
Οι Τούρκοι φαίνεται να ανησυχούν για το αν οι Αμερικανοί επιθυμούν πράγματι να στείλουν μήνυμα για τις έρευνες της Exxon στο οικόπεδο 10. Γι’ αυτό, ήδη από την Παρασκευή, στην ευρύτερη περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ πλέει αυξημένη ναυτική δύναμη τουρκικών πολεμικών πλοίων, με τρεις κορβέτες και τη φρεγάτα «Μπαρμπαρός».
Πέρα, πάντως, από τη σαφή πρόθεση των Αμερικανών να προστατεύσουν τις επενδύσεις τους στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι δεδομένο ότι όταν η Total επανέλθει στις γεωτρήσεις, δεν πρόκειται να αφήσει το πλωτό γεωτρύπανό της ασυνόδευτο από πολεμικά πλοία του γαλλικού ναυτικού, όπως άλλωστε συνέβη και στο πρόσφατο παρελθόν.
Σε γενικές γραμμές οι Αμερικανοί επιθυμούν να αυξήσουν την παρουσία τους στην περιοχή, ακριβώς προκειμένου να παρακολουθούν τη διαρκώς μεγεθυνόμενη ρωσική στρατιωτική παρουσία.
Και ο «Παπανικολής»
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η ομάδα κρούσης του πλοίου αμφίβιων επιχειρήσεων «Ιβοτζίμα» των ΗΠΑ, που πραγματοποιεί κοινή άσκηση με δυνάμεις του Ισραήλ στην περιοχή από τα βόρεια της χώρας έως τη Νότια Κύπρο (προφανώς σε μια εκτεταμένη θαλάσσια ζώνη που περιλαμβάνει την κυπριακή ΑΟΖ), έχει, μεταξύ άλλων, και αυτό τον στόχο, να παρακολουθεί τη ρωσική κινητικότητα η οποία έχει αυξηθεί κατακόρυφα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην ομάδα υποστήριξης του «Ιβοτζίμα» συμμετέχει ήδη από την προηγούμενη Τετάρτη το υποβρύχιο «Παπανικολής». Είναι η πρώτη φορά μετά το 1974 που Ελλάδα και ΗΠΑ συνεργάζονται σε διμερές ναυτικό επίπεδο.
Σε πολιτικό επίπεδο στην Αθήνα και τη Λευκωσία εξετάζουν τις εξελίξεις ενόψει και της συνόδου Ε.Ε. - Τουρκίας στη Βάρνα της Βουλγαρίας, που έχει προγραμματιστεί για τις 26 Μαρτίου.
Ο αναθεωρητισμός και η υλοποίηση του σχεδιασμού προβολής των διεκδικήσεων της Αγκυρας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν φέρει Ελλάδα και Κύπρο σε δύσκολη θέση, καθώς αποτελούν τις δύο χώρες της Ε.Ε. που βρίσκονται σε διαρκή τριβή με τις επιθετικές τουρκικές τακτικές. Υψηλόβαθμη πηγή ανέφερε στην «Κ» ότι αυτή τη στιγμή οι πιθανότητες υλοποίησης της συνόδου Ε.Ε. - Τουρκίας είναι 50%-50%, παρά το γεγονός πως η Αγκυρα φαίνεται να την επιθυμεί διακαώς.
Στην τελευταία συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, διεμηνύθη στην Αγκυρα ότι η υλοποίηση και –κυρίως– τα αποτελέσματα που θα μπορούσε να έχει μια σύνοδος Ε.Ε. - Τουρκίας θα κριθούν από τη συμπεριφορά της.
Για τη Λευκωσία είναι σαφές ότι αυτή η συμπεριφορά συνδέεται απόλυτα με τη στάση που θα τηρήσει η Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ τις ερχόμενες εβδομάδες. Αν ο τουρκικός στόλος κάνει επίδειξη δύναμης για ακόμη μία φορά και, πολύ περισσότερο, αν ερευνητικά πλοία εμφανιστούν να κάνουν έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ, τότε η Λευκωσία αναμένεται να ζητήσει αναβολή.
Σε αυτή την περίπτωση, προφανώς, η Ελλάδα θα συμπαρασταθεί. Αναλόγως, για την ελληνική πλευρά θα νοούνταν ως κλιμάκωση κάποια νέα πρόκληση στο Αιγαίο ή, αναφορικά με την υπόθεση των δύο στρατιωτικών, πιθανή ανακοίνωση του κατηγορητηρίου που θα περιλαμβάνει ακραίες κατηγορίες, όπως π.χ. κατασκοπεία.
Σε κάθε περίπτωση Αθήνα και Λευκωσία θα επιθυμούσαν να αποφύγουν την πολιτική έκθεση που θα προκαλούσε ένα βέτο, κυρίως τη στιγμή που υπάρχουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες έχουν εκδηλώσει σε επίπεδο Ε.Ε. την επιφύλαξή τους για την αναγκαιότητα μιας τέτοιας συνόδου, σε αυτή τη χρονική στιγμή, παρότι η Γερμανία και η Κομισιόν δεν επιθυμούν απόκλιση από τον αρχικό σχεδιασμό για τις 26 Μαρτίου.
Ως προς την υπόθεση των δύο στρατιωτικών, η Αθήνα αντιλαμβάνεται με ανησυχία ότι οι πιθανότητες επιβεβαίωσης ενός σεναρίου μακρόχρονης κράτησής τους στις φυλακές της Αδριανούπολης είναι υπαρκτή. Τις αμέσως επόμενες ημέρες, θα κριθεί από το υπουργείο Εξωτερικών αν θα μεταβεί στην Τουρκία εμπειρογνώμων, προκειμένου να διασφαλίσει ότι η εξέταση των στοιχείων από τις δικαστικές αρχές της γείτονος γίνεται κατά τρόπο σύννομο.
Ρωσικό υποβρύχιο
Αμερικανοί και ΝΑΤΟ φαίνεται ότι ανησυχούν, μεταξύ άλλων, και με την αμφιθυμία την οποία δείχνουν οι Τούρκοι έναντι των Συμμάχων. Ενδεικτικό περιστατικό, το οποίο παρουσιάζει σήμερα η «Κ», είναι εκείνο που καταγράφηκε μόλις προ ολίγων 24ώρων στα ανοικτά της Σικελίας και στο Ιόνιο, όπου διεξάγεται η ανθυποβρυχιακή άσκηση «Dynamic Manta 2018» με τη συμμετοχή δέκα χωρών, περιλαμβανομένων Ελλάδας και Τουρκίας. Κάποια στιγμή το σόναρ μιας γαλλικής φρεγάτας ανίχνευσε υποβρύχια κίνηση, η οποία με βάση το ίχνος φάνηκε να παραπέμπει σε ρωσικό πυρηνοκίνητο υποβρύχιο.
Στο αρχηγείο της Ναυτικής Διοίκησης του ΝΑΤΟ (MARCOM) στο Νόρθγουντ της Βρετανίας σήμανε συναγερμός και εστάλη σήμα για άμεση συγκρότηση επιχειρησιακής ομάδας έρευνας και επίθεσης. Η Τουρκία απέφυγε να συμμετάσχει στις μονάδες, κάτι που προξένησε ενόχληση στη MARCOM. Σημειώνεται ότι στη συγκεκριμένη ομάδα το Πολεμικό Ναυτικό συμμετείχε με τη φρεγάτα «Ελλη».
Το συγκεκριμένο κρούσμα είναι χαρακτηριστικό για την τακτική αποφυγής αντιπαραθέσεων με τη Ρωσία που ακολουθούν οι τουρκικές δυνάμεις σε όλες τις τελευταίες ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Συμφωνία Ελλάδας - ΗΠΑ
Η παρακολούθηση της ρωσικής κινητικότητας εξηγεί εν πολλοίς και τη στάθμευση των υπερσύγχρονων αμερικανικών αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-8 Poseidon στη Σούδα, από όπου επιχειρούν στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο πλαίσιο της αύξησης επιχειρήσεων επιτήρησης στην περιοχή, αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες να οριστικοποιηθεί και η συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ για τη στάθμευση Μη Επανδρωμένων Σκαφών (UAV), κατά πάσα πιθανότητα στη Λάρισα, καθότι η αεροπορική βάση της Σούδας είναι στα όρια των δυνατοτήτων της.
Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν έχει –παρά περιορισμένη– δυνατότητα ηλεκτρονικής παρακολούθησης με εναέρια μέσα, καθώς το πρώτο P-3 Orion, που θα ενταχθεί στην Αεροπορία Ναυτικού, δεν έχει ακόμη παραδοθεί.
Η πολύ καλή συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας φαίνεται και στον τομέα των ασκήσεων. Αύριο ξεκινάει, με βάση την Ανδραβίδα, η άσκηση «Ηνίοχος 2018» (12/3-23/3), με τη συμμετοχή πολεμικών από τις ΗΠΑ (με 14 F-15 και 300 άτομα προσωπικό υποστήριξης), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Βρετανία, την Ιταλία και το Ισραήλ.
Η πλέον ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια της άσκησης είναι η παρουσία παρατηρητή από την Αίγυπτο, μάλιστα κατά τη δεύτερη εβδομάδα διεξαγωγής του σεναρίου, όταν θα βρίσκονται στη Δυτική Ελλάδα και τα αεροπλάνα της ισραηλινής αεροπορίας.
Φυσικά, όλα αυτά βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στην ευρεία ατζέντα των συζητήσεων που είχαν την περασμένη Τετάρτη στην Αθήνα ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζέφρεϊ Πάιατ με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ευάγγελο Αποστολάκη.
Σε γενικές γραμμές η παρουσία του κ. Πάιατ στην Αθήνα εκτιμάται ως εξαιρετικά σημαντική για την προώθηση των ελληνικών θέσεων για σειρά ζητημάτων, σε μια περίοδο κατά την οποία στην Ουάσιγκτον δεν είναι απολύτως σαφές αν υπάρχει μια οριστική στρατηγική για την περιοχή.
Ως παράδειγμα αυτής της πραγματικότητας αναφέρεται η μεταφορά των ανησυχιών για το Αιγαίο από τον Ρεξ Τίλερσον προς τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε μια περίοδο κατά την οποία η ατζέντα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων είναι ήδη αρκετά φορτωμένη.
Απειλούν με γεωτρήσεις οι Τουρκοκύπριοι
Οι Τουρκικές απειλές προς την Αθήνα και τη Λευκωσία συνοδεύονται από μια κλιμακούμενη ρητορική. Χθες ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί που κρατούνται στην Αδριανούπολη να πέρασαν τα σύνορα εσκεμμένα. «Εισαγγελείς και δικαστές πρέπει να μάθουν τι κρύβεται πίσω από αυτή την υπόθεση.
Εγινε κατά λάθος η εσκεμμένα; Θέλουν να είναι σίγουροι», είπε σε συνέντευξή του στην γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» ενώ απάντησε αρνητικά σε ερώτηση για το αν η Αγκυρα επιθυμεί την ανταλλαγή των δυο Ελλήνων στρατιωτικών με τους Τούρκους αξιωματικούς που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα.
Παράλληλα οι Τουρκοκύπριοι απειλούν τη Λευκωσία με γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ. Οι προειδοποιήσεις αυτές συνοδεύτηκαν από μια ειδοποίηση NAVTEX (369/18) την οποία εξέδωσε ο σταθμός της Υδρογραφικής Υπηρεσίας της Τουρκίας στην Αττάλεια. Με αυτήν δεσμεύεται για το μεγαλύτερο υπόλοιπο του Μαρτίου μια περιοχή η οποία εκτείνεται από τα νοτιοδυτικά έως τα βορειοανατολικά της Κύπρου, με αιτιολογία την ρυμούλκηση υποβρύχιας συσκευής (συνήθως εκδίδεται σε περιπτώσεις ανθυποβρυχιακών ασκήσεων).
Η συγκεκριμένη κίνηση δεν περιλαμβάνει παρά ελάχιστο τμήμα του οικοπέδου 10 το οποίο από σήμερα έχει δεσμευθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία με δική της NAVTEX για τις πρ