Τουλάχιστον στις μισές ...
επιχειρήσεις της χώρας τα ξένα κεφάλαια ξεπερνούν τα ίδια, κάτι που στην πράξη σημαίνει ότι τα δάνεια και οι υποχρεώσεις προς τρίτους είναι περισσότερα από τα λεφτά που έχουν επενδύσει οι μέτοχοι αλλά και από τα συσσωρευμένα κέρδη που έχουν παραμείνει στο ταμείο για την τόνωση της δραστηριότητας της επιχείρησης. Μάλιστα, για τις 15 στις 100 εταιρείες εν λειτουργία, η κατάσταση είναι προβληματική, καθώς τα ξένα κεφάλαια έχουν φτάσει να είναι τουλάχιστον πενταπλάσια σε σχέση με τα ίδια.
Τα άκρως ανησυχητικά στατιστικά ευρήματα που προκύπτουν από την επεξεργασία των ισολογισμών που δημοσιεύθηκαν μέσα στη χρήση του 2016, θα έρθουν στο προσκήνιο μέσα στις επόμενες εβδομάδες και ειδικά από τις αρχές Αυγούστου, όταν θα ξεκινήσει στην πράξη πλέον να εφαρμόζεται ο νόμος για τον «εξωδικαστικό συμβιβασμό». Για περισσότερες από 2.300 εταιρείες, οι εξελίξεις –από αναστολή λειτουργίας μέχρι αναδιάρθρωση ή αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος– θα είναι άμεσες και ραγδαίες.
Επιδείνωση
Με την επεξεργασία περίπου 16.000 ισολογισμών, που συγκεντρώνονται στη βάση δεδομένων της ICAP, προκύπτει ξεκάθαρα η έκταση του προβλήματος. Παρά το γεγονός ότι ο τραπεζικός δανεισμός ουσιαστικά έχει σταματήσει να χορηγείται εδώ και αρκετά χρόνια, η κατάσταση όπως αποτυπώνεται στους ισολογισμούς είναι επιδεινούμενη.
Οι ζημίες με τις οποίες φορτώνονται οι επιχειρήσεις λόγω κρίσης αλλά και η αδυναμία ή απροθυμία των μετόχων να στηρίξουν τις εταιρείες τους με «φρέσκο χρήμα» αποτυπώνεται –μεταξύ άλλων– και στη συνεχή επιδείνωση του δείκτη «ξένων προς ίδια κεφάλαια». Τα ακόλουθα ευρήματα από τη βάση δεδομένων της ICAP είναι αποκαλυπτικά:
1. Εντοπίζονται περίπου 1.164 εταιρείες –ανώνυμες εταιρείες και ΕΠΕ ή ΙΚΕ– σε σύνολο 15.917 ισολογισμών στις οποίες ο δείκτης ξένων προς ίδια κεφάλαια ξεπερνά το 10. Δηλαδή, περίπου το 7,3% του συνόλου των εταιρειών του δείγματος, χρωστάει τουλάχιστον 10 φορές περισσότερα σε σχέση με τα κεφάλαια που διαθέτει.
Από τις 1.164 εταιρείες, οι 461 είναι εμπορικές, οι 204 βιομηχανικές, 374 δραστηριοποιούνται στον χώρο της παροχής υπηρεσιών, ενώ 76 κινούνται στον χώρο του τουρισμού. Στις 49 ανέρχονται και οι κατασκευαστικές. Στη λίστα εντοπίζονται και γνωστά ονόματα του ελληνικού επιχειρείν, τα ξένα κεφάλαια των οποίων μπορεί να αντιστοιχούν και σε 30 ή 40 φορές τα ίδια κεφάλαια.
2. Οι 1.128 εταιρείες, ο δείκτης «ξένα προς ίδια» των οποίων κυμαίνεται από το 5 έως το 10, βρίσκονται ασφαλώς σε καλύτερη κατάσταση. Ωστόσο, και σε αυτό τον κατάλογο κρύβονται περιπτώσεις επιχειρήσεων με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, καθώς η διαφορά των ξένων προς τα ίδια μπορεί να μεταφράζεται σε πολλές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Από τις 1.128 εταιρείες, οι 465 είναι εμπορικές, οι 226 βιομηχανικές, οι 75 τουριστικές, οι 322 παροχής υπηρεσιών και οι 40 κατασκευαστικές.
3. Στην 3η κατηγορία κατατάσσεται το 38,21% του συνόλου των εταιρειών του δείγματος δηλαδή 6.082 εταιρείες. Εχουν δείκτη «ξένα προς ίδια» που κυμαίνεται από 1 έως 5. Οι περισσότερες είναι εμπορικές (2.051) και ακολουθούν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών (1.834) και οι βιομηχανικές (1.405).
4. Οι «υγιέστερες» εταιρείες του δείγματος –από την άποψη ότι διαθέτουν ίδια κεφάλαια που επαρκούν για να καλύψουν όλες τις υποχρεώσεις– αντιστοιχούν περίπου στο 47,39% του συνόλου, ποσοστό που μεταφράζεται σε περίπου 7.543 εταιρείες. Από αυτές, οι 1.851 είναι εμπορικές, οι 1.695 βιομηχανικές, ενώ 2.572 δραστηριοποιούνται στον χώρο της παροχής υπηρεσιών.
Το πόσο σημαντικό μερίδιο του ελληνικού επιχειρείν καλύπτουν αυτές οι 15.917 επιχειρήσεις προκύπτει από τα ακόλουθα στοιχεία: τα αθροιστικά τους έσοδα προσεγγίζουν τα 140 δισ. ευρώ, ενώ τα ίδια κεφάλαια φτάνουν στα 93,5 δισ. ευρώ. Οσον αφορά το σύνολο των υποχρεώσεων, ξεπερνούν τα 150 δισ. ευρώ.
Ο κρίσιμος δείκτης
Ο αριθμοδείκτης των ξένων προς τα ίδια κεφάλαια προκύπτει από το πηλίκο του συνόλου των υποχρεώσεων –μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων– προς τα ίδια κεφάλαια. Οσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης –ουσιαστικά όσο περισσότερο ξεπερνάει τη μονάδα– τόσο σαφέστερη ένδειξη υπερχρέωσης υπάρχει για την εταιρεία.
Ο δείκτης των ξένων προς τα ίδια κεφάλαια χρησιμοποιείται τόσο από τους δανειστές της επιχείρησης προκειμένου να εκτιμήσουν τον βαθμό ασφάλειας που τους εξασφαλίζουν τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας όσο και από την ίδια τη διοίκηση και τους μετόχους. Οι τελευταίοι «μαθαίνουν» το επίπεδο στο οποίο έχει φθάσει η λεγόμενη «κεφαλαιακή μόχλευση», δηλαδή πόσες φορές περισσότερα είναι τα... δανεικά από τα κεφάλαια που έχουν επενδύσει στην εταιρεία τους οι μέτοχοι.
Τα ίδια κεφάλαια περιλαμβάνουν:
1. Το μετοχικό κεφάλαιο σε χρήμα και σε είδος που έχουν εισφέρει οι μέτοχοι της επιχείρησης τόσο κατά την ίδρυση της εταιρείας ή και αργότερα μέσω των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου.
2. Τα αποθεματικά, δηλαδή τα κέρδη προηγούμενων ετών τα οποία δεν διανεμήθηκαν στους μετόχους, αλλά παρέμειναν στο ταμείο της επιχείρησης για μελλοντική αξιοποίηση. Προφανώς, οι ζημίες συρρικνώνουν το «αποθεματικό» και κατά συνέπεια τα ίδια κεφάλαια.
Πολλές από τις 1.164 εταιρείες που εντοπίζονται να έχουν τόσο επιβαρυμένο δείκτη ξένων προς ίδια κεφάλαια, θα βρεθούν πολύ σύντομα προ αδιεξόδου, καθώς δεν θα μπορέσουν να «διασωθούν» ούτε μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Και αυτό, διότι απαραίτητη προϋπόθεση για ρύθμιση των υποχρεώσεων (ή και διαγραφή τους) μέσω του εξωδικαστικού ο οποίος θα ενεργοποιηθεί τον Αύγουστο, είναι να πληρούνται και συγκεκριμένες οικονομικές προϋποθέσεις βιωσιμότητας. Μεταξύ άλλων, ζητείται να υπάρχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων μέσα στην τελευταία τριετία ή θετική καθαρή θέση.
Σε εκατοντάδες από τις εταιρείες που εντοπίζονται να έχουν διψήφιο δείκτη ξένων προς ίδια κεφάλαια υπάρχει και αρνητικό αποτέλεσμα επί σειρά ετών αλλά και ίδια κεφάλαια με αρνητικό πρόσημο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι τράπεζες θα ασκήσουν έντονες πιέσεις είτε για εκκαθάριση είτε για κεφαλαιακή ενίσχυση από την πλευρά των μετόχων, των υφιστάμενων ή υποψήφιων νέων.
1.549 επιχειρήσεις με «άνοιγμα» 5,7 δισ.
Από την επεξεργασία των ισολογισμών της περυσινής χρονιάς –οι οποίοι αποτυπώνουν την οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων για το 2015– προκύπτει ότι 1.549 επιχειρήσεις έχουν πλέον αρνητικά ίδια κεφάλαια, που σημαίνει ότι αν δεν τύχουν άμεσης στήριξης από τους μετόχους τους, θα πρέπει να αναστείλουν τη λειτουργία τους. Το οικονομικό «άνοιγμα» ανέρχεται στα 5,7 δισ. ευρώ και είναι κατά τουλάχιστον 1,4 δισ. ευρώ μεγαλύτερο σε σχέση με την αρνητική απόκλιση επί των ιδίων κεφαλαίων που είχε καταγραφεί στους ισολογισμούς του 2014.
Στη λίστα που προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων της ICAP Databank, ξεχωρίζουν αρκετά ονόματα επιχειρήσεων που έχουν ήδη έρθει στο προσκήνιο λόγω των κυοφορούμενων επιχειρηματικών εξελίξεων. Σύντομα θα υπάρξουν και άλλες εξελίξεις, καθώς τα ανοίγματα χρόνο με τον χρόνο γίνονται μεγαλύτερα, κάτι που σημαίνει ότι και οι τράπεζες που έχουν δανειοδοτήσει τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, πολύ σύντομα θα κινήσουν τις διαδικασίες είτε για την εξυγίανση είτε για την πτώχευση.
Οι επιπτώσεις στην αγορά δεν θα είναι μικρές. Αρκεί να σημειωθεί ότι οι εταιρείες που παρουσίαζαν το 2015 αρνητικά ίδια κεφάλαια άνω των 5,7 δισ. ευρώ, «μοιράζονται» έσοδα 6,15 δισ. ευρώ, ενώ οι τραπεζικές τους οφειλές ξεπερνούν τα 5,8 δισ. ευρώ με τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις να διαμορφώνονται πάνω από τα 13,7 δισ. ευρώ.