Συγκεκριμένες προτάσεις ...
επί χάρτου για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου κατέθεσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στον ομόλογό του Σαμέχ Σούκρι κατά την επίσκεψή του στο Κάιρο την περασμένη Πέμπτη.
Το ταξίδι-αστραπή του κ. Κοτζιά στο Κάιρο προετοιμάστηκε υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας, με εντολή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος είχε προηγουμένως συνεννοηθεί με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.
Σκοπός του ταξιδιού του κ. Κοτζιά ήταν να εκκινήσουν εκ νέου οι ελληνοαιγυπτιακές συνομιλίες για το συγκεκριμένο θέμα, στις οποίες είχαν παρατηρηθεί σοβαρές καθυστερήσεις σε υπηρεσιακό επίπεδο. Τονίζεται, πάντως, ότι οι προτάσεις που κατέθεσε ο κ. Κοτζιάς είναι απόρρητες και προετοιμάστηκαν κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα με τη συνεργασία ελαχίστων ειδικών.
Η πιθανότητα οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου συναντά μια πολύ σημαντική δυσκολία. Προϋπόθεσή της είναι η αναγνώριση της «επιρροής» του Καστελλόριζου από το Κάιρο. Κάτι τέτοιο θεωρείται απαράδεκτο από την Aγκυρα, η οποία θεωρεί ότι το Καστελλόριζο δεν έχει απολύτως καμία επιρροή στη διαμόρφωση της ελληνικής ΑΟΖ.
Προφανώς οι σχέσεις ανάμεσα σε Αίγυπτο και Τουρκία βρίσκονται σε ιστορικό ναδίρ, ωστόσο ακόμη και για τον κ. Σίσι μια τέτοια απόφαση θα περιείχε μεγάλα ποσοστά γεωπολιτικού ρίσκου. Hδη η Αίγυπτος διατηρεί πολύ σοβαρής και ουσιαστικής φύσης στρατιωτική (ναυτική και αεροπορική) συνεργασία με την Ελλάδα, μέσω (μεταξύ άλλων) κοινών ασκήσεων στην Κεντρική Μεσόγειο, που κάθε χρόνο γίνονται ακόμη πιο εκτεταμένες.
Διάφορα γεγονότα που καταγράφηκαν στην περιοχή νότια του Καστελλόριζου τις τελευταίες εβδομάδες δεν είναι –επί της αρχής– άσχετα με το ζήτημα της ΑΟΖ. Υπενθυμίζεται η NAVTEX 717/16 του Σταθμού της Υδρογραφικής Υπηρεσίας Αττάλειας, με την οποία το Καστελλόριζο «εγκλωβιζόταν» στις 12 Νοεμβρίου σε πεδίο βολής του τουρκικού πολεμικού ναυτικού (και αποσύρθηκε έπειτα από ελληνική διαμαρτυρία), αλλά και η γενικότερη ναυτική παρουσία των Τούρκων προκειμένου να διεκδικήσουν το δικαίωμα Eρευνας και Διάσωσης (SAR), αλλά και την παρακολούθηση ερευνητικών δραστηριοτήτων.
Επ’ αυτού, υπενθυμίζεται ότι μεταξύ 21 και 23 Οκτωβρίου μια τουρκική φρεγάτα παρακολουθούσε ελληνικό ερευνητικό «ξεπροβοδίζοντάς» το μέχρι τα νότια της Ρόδου. Δεν θα πρέπει, τέλος, να υποβαθμίζει κανείς την ενόχληση των Τούρκων για το γεγονός ότι το ρωσικό αεροπλανοφόρο «Κουζνετσόφ» ζήτησε (και έλαβε) άδεια για στρατιωτικές ασκήσεις στον 30ό μεσημβρινό, στα νοτιοανατολικά του Καστελλόριζου, από την Αθήνα.
Εάν υποτεθεί ότι το Κάιρο και η Αθήνα κατέληγαν σε συμφωνία για ΑΟΖ, ο 30ός μεσημβρινός μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμος, καθώς πρόκειται για το σημείο που συναντώνται οι ΑΟΖ Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Θα έληγε, εν ολίγοις, μια εκκρεμότητα μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας, η οποία μετρά κάποιες δεκαετίες και έχει «παγώσει» λόγω του πολιτικού προβλήματος.
Ως εκ τούτου, στη συζήτηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ εισέρχεται, εκ των πραγμάτων, «από την πίσω πόρτα» και η πιθανότητα επίλυσης του Κυπριακού μέσα στο 2017. Και τούτο διότι σε ένα υποθετικό σενάριο δημιουργίας ενιαίου κράτους, ένα από τα πρώτα ζητήματα που αναμένεται να διχάσει τις δύο συνιστώσες πολιτείες είναι η επιρροή του Καστελλόριζου. Προφανώς, πρόκειται για ζητήματα που συνιστούν υποθέσεις.
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται το γεγονός ότι ο αμερικανικός παράγοντας εκτιμά ότι η ενοποιημένη Κύπρος μπορεί να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που θα επέφερε και την επίλυση των εκκρεμοτήτων στις ΑΟΖ των γειτονικών κρατών.
Πιο πρακτικού χαρακτήρα φαίνεται ότι ήταν οι πρόσφατες επαφές των Κυπρίων με τη νέα λιβανέζικη κυβέρνηση. Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου, κ. Κοτζιάς και Κασουλίδης, πήγαν στη Βηρυτό για ευρεία γκάμα θεμάτων.
Ενα από τα ζητήματα που τέθηκαν είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα σε Κύπρο και Λίβανο, κάτι που θα οδηγούσε σε άμεση απεμπλοκή των διαδικασιών συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων που βρίσκονται στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στις δύο χώρες. Κάτι τέτοιο θα παρείχε στη Λευκωσία μια ακόμη δέσμη «οικοπέδων» προς εκμετάλλευση.
Μένει απλώς να φανεί αν η νέα κυβέρνηση του Μισέλ Αούν στη Βηρυτό αποδειχθεί μακρόπνοη. Καλό ήταν και το κλίμα των συνομιλιών με τον Λιβανέζο ΥΠΕΞ Γκεμπράν Μπασίλ, ο οποίος το επόμενο χρονικό διάστημα θα μετακινηθεί από το συγκεκριμένο υπουργείο προκειμένου να αναλάβει κομβικής σημασίας ρόλο στο πλευρό του κ. Αούν.