Η λαϊκή παροιμία ...
«η νύχτα βγάζει επίσκοπο και η αυγή μητροπολίτη» επιβεβαιώθηκε στην εκλογή, την περασμένη εβδομάδα, νέου ηγουμένου στην Ιερά Μονή Παντελεήμονος ή αλλιώς Ρωσικό μοναστήρι, στο Αγιον Ορος.
Η αριθμητική υπεροχή των Ουκρανών δεν στάθηκε ικανή να αναδείξει στην κορυφή της πυραμίδας τον συμπατριώτη τους και θεωρούμενο ως απόλυτο φαβορί, ενώ η Μόσχα δείχνει να κερδίζει, σε αυτήν τη φάση, τον ακήρυχτο «ιερό πόλεμο» που μαίνεται με τους Ουκρανούς τα τελευταία χρόνια για την κυριαρχία στην ιστορική μονή.
Η «αγία κάλπη» έβγαλε Ρώσο ηγούμενο, τον 58χρονο μοναχό Ευλόγιο, κατά κόσμον Μιχαήλ Ιβάνοβ, ανατρέποντας τα προγνωστικά που έδιναν σχεδόν σίγουρο με βάση τους συσχετισμούς τον Ουκρανό Μακάριο, ο οποίος ασκούσε «ντε φάκτο» τα καθήκοντα του ηγουμένου τα τελευταία χρόνια λόγω αδυναμίας του υπέργηρου Ρώσου Ιερεμία, ο οποίος πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 103 χρόνων.
Ο Ευλόγιος, ο οποίος είναι ελάχιστα γνωστός στο Αγιον Ορος καθώς περνούσε τον περισσότερο χρόνο στο μετόχι της Παντελεήμονος στην Κωνσταντινουπολη, έλαβε 23 ψήφους και ο Μακάριος 14 από τους 103 που εγκαταβιούν στη μονή.
Τώρα θα πρέπει το Φανάρι να «ευλογήσει» την εκλογή αφού πρώτα την εγκρίνει η ιερά κοινότητα, αλλά το τι μεσολάβησε και στη Μονή Παντελεήμονος «κοιμήθηκαν» με ηγούμενο Ουκρανό και «ξύπνησαν» με Ρώσο, ίσως δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Κάποιοι φυσικά και γνωρίζουν, πλην όμως ζυμώσεις και παρασκήνια σε αυτό το μοναστήρι τελούσαν, ανέκαθεν, περισσότερο σε γνώση της Μόσχας παρά των Καρυών και του Φαναρίου, που είναι οι διοικητικές και πνευματικές αρχές.
Τι μεσολάβησε λοιπόν και οι Ουκρανοί, που πλειοψηφούν στη μονή, έχασαν μέσα από τα χέρια τους την ηγουμενία δίνοντας το δικαίωμα στους Ρώσους «εχθρούς» το «κουβέρνο» για τα επόμενα χρόνια και τη δυνατότητα να διαμορφώσουν συσχετισμούς υπέρ της Ρωσίας που κινούσε γη και ουρανό ώστε να μη χάσει τη δική της Ιερουσαλήμ στον Αθω;
Το βέβαιο είναι ότι πολύ πριν πεθάνει ο, ούτως ή άλλως, απέχων επί μακρόν από τα καθήκοντά του Ιερεμίας πίσω από τις υψηλές μάντρες και τις βαριές πόρτες της ανακαινισμένης με κονδύλια Ρώσων ολιγαρχών και του Κρεμλίνου μονής, το παιχνίδι της διαδοχής είχε αρχίσει με «αόρατη» εμπλοκή, όπως λένε στις Καρυές, της πολιτικής και θρησκευτικής ηγεσίας της Ρωσίας και το Φανάρι να μην είναι σε θέση να επηρεάσει τις εξελίξεις. Ούτε καν να έχει πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα.
Για τη ρωσική ορθόδοξη ψυχή, η απώλεια της «δικής» της κιβωτού στον Αθω ήταν αδιανόητη και ούτε ο Πούτιν ούτε ο πανίσχυρος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος μπορούσαν να αντέξουν ένα τέτοιο πλήγμα και μάλιστα σε μια ιστορική χρονική στιγμή, κατά την οποία στη Ρωσία εορτάζονται τα χίλια χρόνια «ρωσικού μοναχισμού» στον Αθω.
Πούτιν και Κύριλλος ήρθαν το καλοκαίρι στο Αγιον Ορος, με αφορμή τη χιλιετηρίδα της εκεί ρωσικής παρουσίας, και φυσικά προσκύνησαν στο «μοναστήρι της KGB», όπως το αποκάλεσε η γερμανική εφημερίδα Bild. Σε άλλη περίπτωση το ενδιαφέρον γύρω από την εκλογή ηγουμένου μιας μονής, ακόμη και στο Αγιον Ορος, δεν θα ξέφευγε από τα όρια της μοναστικής πολιτείας. Με την Παντελεήμονος, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Για τους Ρώσους αυτό το μοναστήρι είναι ο φάρος της προαιώνιας θρησκευτικής και πολιτισμικής τους παρουσίας στον Αθω και, κατά τους πλέον καχύποπτους για τον ρωσικό μεγαλοϊδεατισμό, από την εποχή των τσάρων ακόμη, το πολυπόθητο ιστορικό προγεφύρωμά τους στο Αιγαίο.
Το Φανάρι από την πλευρά του δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι τη διευρυνόμενη ρωσική εμπλοκή στο Αγιον Ορος, θεωρώντας ότι απειλεί να αποσταθεροποιήσει την πνευματική ηγεμονία του Οικουμενικού Πατριάρχη στην αθωνική πολιτεία, προς όφελος της αποκαλούμενης Τρίτης Ρώμης, της μεταφοράς δηλαδή του κέντρου της Ορθοδοξίας στη Μόσχα, και την αποδυνάμωση της θέσεώς του απέναντι στην Τουρκία που κάνει τα πάντα για να το υποβαθμίσει σε περιθωριακό πολιτιστικό σύλλογο.
Ετσι, στις εντεινόμενες πιέσεις της Μόσχας να επιτραπεί η αθρόα κάθοδος Ρώσων μοναχών στο Ορος προς επάνδρωση όχι μόνο της Μονής Παντελεήμονος αλλά και εξαρτημάτων (σκήτες, κελιά) ο κ.κ. Βαρθολομαίος έθεσε πλαφόν της τάξεως του 10% αλλοδαπών μοναχών που μπορούν να εγκαταβιώσουν στον Αθω.
Η προσωπικότητα του «χαμηλών τόνων και αγνώστων λοιπών στοιχειών», όπως έλεγε στην «Κ» αγιορείτικη πηγή, νέου ηγουμένου δεν έχει τόση σημασία όση η εθνικότητά του. Το μήνυμα που εξέπεμψε αυτή η εκλογή ήταν ότι το μοναστήρι παραμένει σε ρωσικά χέρια και αυτό πρωτίστως ενδιέφερε την πολιτική και θρησκευτική ηγεσία στη Μόσχα.
Και φυσικά δεν υπολείπεται συμβολισμού, το γεγονός ότι ο νέος ηγούμενος προσκάλεσε να τον χειροτονήσει, καθότι διάκος, σε ιερέα, όχι ο τοπικός μητροπολίτης ως είθισται, αλλά ο αρχιεπίσκοπος της φιλορωσικής πτέρυγας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας που παραμένει μετά τον πόλεμο στο Πατριαρχείο Μόσχας, Ονούφριος.