Στις 19 Φεβρουαρίου ...
του 1016 ο «Γεράσιμος μοναχός ελέω Θεού πρεσβύτερος και ηγούμενος μονής του Ρως μαρτυρών υπέγραψα…», αναφέρεται στα αρχεία της Μονής Μεγίστης Λαύρας και ο Γεράσιμος θεωρείται ο πρώτος μοναχός ο οποίος προέρχεται από το «ξανθό» γένος που μόνασε στην Αθωνική Πολιτεία.
Χίλια χρόνια μετά από εκείνη την υπογραφή ο Πρόεδρος της Ρωσίας κ. Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλος, δεκάδες μητροπολίτες, κληρικοί, μοναχοί και λαϊκά στελέχη της Εκκλησίας της Ρωσίας αναμένεται να καταφτάσουν τις επόμενες ώρες στο Περιβόλι της Παναγιάς για να εορτάσουν την μεγάλη για το γένος τους επέτειο.
Όπως αναφέρεται σε επιστολή των μοναχών της Μονής Αγίου Παντελεήμονος, όπου διαμένουν οι Ρωσόφωνοι μοναχοί στο Αγιο Ορος «μετά από μια περίοδο μαρτυρικών δοκιμασιών ο ευλαβής ρωσικός λαός έχει την χαρά και την τιμή της εισδοχής του ρωσικού γένους στον αγιορείτικον μοναχισμόν».
Το πλήρες κείμενο της επιστολής - πρόσκλησης για τις εορτές στην Μονή Παντελεήμονος έχει ως εξής:
«Το ρωσικον γένος, αναγνωρίζει το Αγιον Ορος ως κοιτίδα και μήτραν της πνευματικότητός του και παραμένει σταθερώς εστραμμένον προς τας απορρώγους κλιτύας του γεραρού Αθωνος. Μετ δε από εσχάτην τινά περίοδον μαρτυρικών δοκιμασιών αλλά και κοσμικών και εξωμοναστικών αλλοτριώσεων, ευδοκία Θεού ο ευλαβής ούτος λαός έχει την χαράν και τον πόθον να ανατρέχη και πάλιν σήμερον εις την τιμην και μνήμην της εισδοχής του εις τον αγιορειτικόν ασκητισμόν.
Προκειμένου ούτω να υπογραμμισθή η επαναμύησις του ρωσικού γένους εις τον αγιορειτικόν μοναχισμόν, να υποδειχθή ούτος ως φωτεινός οδοδείκτης ενισχύσεως και παρακλήσεως του πιστού λαού και να αποδοθή η πρέπουσα τιμή και ευγνωμοσύνη, εθεσπίσθη δια το ενεστώς έτος 2016 ο εορτασμός χιλιετούς προς τον Αθω προσκυνήσεώς του, με επίκεντρον των εν Αγίω Ορει εκδηλώσεων την Ιεράν Μονήν μας. Πρόκειται περί επετείου ουχί κυρίως ιστορικής αλλά πνευματικής και πραγματουμένης προς δόξαν και τιμήν του Αθωνικού μοναχισμού, παλαιού τε και συγχρόνου.
Εναυσμα απλώς δια την επιλογήν του παρόντος έτους, ενδεικτικώς και συμβολικώς, αποτελεί η γνωστή αρχειακή μαρτυρία του εγγράφου υπ' αριθ. 19 του Φεβρουαρίου 1016 της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, ένθα η εξής υπογραφή, μεταξύ άλλων Γερόντων και Ηγουμένων του Αγίου Ορους (Archives de l' Athos, Actes de Lavra I, 1970, σελ. 155): «Γεράσιμος μοναχός ελέω Θεού πρεσβύτερος και ηγούμενος μονής του Ρώς μαρτυρών υπέγραψα», εκ της οποίας, ως εικός, ποικίλα συζητεί και συμπεραίνει η ιστορική επιστήμη.
Ανεξαρτήτως τούτου βεβαίως είναι γνωστόν ότι η Ιερά Μονή μας ως θεσμικόν καθίδρυμα μαρτυρείται διαχρονικώς και καθολικώς υπό την επίκλησιν «Μονή των Ρώσων» (η αργότερον παραλλήλως και «Μονή του Ρωσικού» και «Ρωσικόν») με διαφορετικάς έδρας ιστορικώς: Πρώτη εγκατάστασις η «Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Ξυλουργού», η σημερινή Βογορόδιτσα, μαρτυρουμένη αρχειακώς από του 1030 κ.ε.
Εν συνεχεία από του 1169 μετεφέρθη εις την «Μονήν του Αγίου Παντελεήμονος του Θεσσαλονικέως» (τό σημερινόν Παλαιομονάστηρον), η οποία απετέλεσεν το «κύριον μοναστήριον», ενώ η του Ξυλουργού παρέμεινεν ως το «παραμοναστήριον». Πολύ αργότερον δε, σταδιακώς περίπου από του 1765, εις την σημερινήν θέσιν (το παράλιον πρώην «σταυροπηγιακόν μοναστήριον της Αναστάσεως»), ένθα εδρεύει πλέον η κυρίαρχος Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος «των Ρώσων» ή «τού Ρωσικού» με το Παλαιομονάστηρον να παραμένη ως εξάρτημα.
Είς το ανωτέρω πλαίσιον η παρούσα εορτή δεν εκρίθη σκόπιμον να λάβη χαρακτήρα επετείου ειδικώς της Μονής καθ' εαυτήν, αλλά γενικώτερον συνοψίζεται ως απότισις οφειλομένης τιμής και ευαρεσκείας προς τον πνευματικόν Αθωνα εκ μέρους του ρωσικού γένους, διεσπαρμένου μεν εις παλαιά τε και νέα κρατικά μορφώματα, τελούντος δ' ως επί το πλείστον υπό την δικαιοδοσίαν της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ρωσίας (Πατριαρχείου Μόσχας).
Αι εν τη Μονή ημών εκδηλώσεις κορυφούνται με την επίσκεψιν του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας μετα συνοδείας πλειάδος ιεραρχών και κληρικών από 14/27ης έως 16/29ης τ.μ. και την επίσκεψιν του Εξοχωτάτου Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας κ. Βλαδιμήρου Πούτιν την 15/28ην τ.μ. (…)»