Το ΔΝΤ προέβλεπε την ...
αποτυχία της εσωτερικής υποτίμησης αναφέροντας ως μόνη λύση την επιστροφή στο εσωτερικό νόμισμα
Πολλοί εξεπλάγησαν από το γεγονός ότι ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επανέφερε το σχέδιο για Grexit αποκαλύπτοντας ότι από το 2011 είχε προτείνει στον τότε υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο την επιστροφή της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα.
Από πολλές πλευρές θεωρείται ότι το «προσωρινό» Grexit ή το αποκαλούμενο «time out» από την Ευρωζώνη είναι μια εμμονή του Γερμανού υπουργού Οικονομικών. Τα γεγονότα όμως αποδεικνύουν ότι και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο -και όχι μόνο η Γερμανία- όχι μόνο σχεδιάζει το Grexit από το 2012, αλλά μάλιστα είχε υπολογίσει και τις επιπτώσεις από την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα στο ΑΕΠ, στον πληθωρισμό και σε άλλα κρίσιμα δημοσιονομικά μεγέθη. Το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ είχε αποκαλύψει από τις 25 Μαρτίου του 2012 τι προβλέπει το σενάριο του ΔΝΤ για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και επιστροφή στην δραχμή.
Με την έκθεσή του, το ΔΝΤ προειδοποιούσε ότι η προσπάθεια εσωτερικής υποτίμησης (κυρίως μέσω της μείωσης μισθών και συντάξεων) είναι πολύ δύσκολο να πετύχει στην Ελλάδα και επεσήμαινε: «Οι χώρες που βγαίνουν από ένα νόμισμα και προχωρούν σε υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας τους με μια κίνηση, μία και έξω, συνήθως ανακάμπτουν ταχύτερα».
Επί της ουσίας το Ταμείο χρησιμοποιούσε το παράδειγμα της Αργεντινής και ποσοτικοποιεί τις επιπτώσεις μιας πιθανής εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ σημειώνοντας: «Το παράδειγμα της Αργεντινής προσφέρει μια χρήσιμη προοπτική για την πιθανή εξέλιξη των μακροοικονομικών στοιχείων της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι οι αρχικές συνθήκες στη χώρα μοιάζουν δυσμενέστερες σε σχέση με την προηγούμενη διεθνή εμπειρία» και κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι «οι περισσότερες προϋποθέσεις για επιτυχία δεν υπάρχουν στην Ελλάδα».
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι ιδέες του Σόιμπλε για Grexitή «time out» της Ελλάδας από την Ευρωζώνη είναι ένα σχέδιο που επισήμως εξετάζεται από το ΔΝΤ από το 2012 και το οποίο είχε αποκαλυφθεί από το ΘΕΜΑ.
Από το 2012, όταν προσπαθούσαν να προβλέψουν τον πιθανό αντίκτυπο στην οικονομία λόγω της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ - με βάση τα δεδομένα της εποχής εκείνης αναφέρονταν στην ανικανότητα όλου του ελληνικού πολιτικού συστήματος να εφαρμόσει τις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις και εκτιμούσαν πως αν η υλοποίηση του προγράμματος (τότε του δεύτερου μνημονίου) αποτύχει, μόνη λύση για την Ελλάδα είναι η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα.
Διαβάστε το δημοσίευμα της 25ης Μαρτίου του 2012 στο ΘΕΜΑ.
Με την πρόσφατη έκθεσή του το ΔΝΤ θέτει το ερώτημα αν στην περίπτωση της Ελλάδας
μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία το σχέδιο εσωτερικής υποτίμησης, που περιλαμβάνει
τη μείωση των μισθών, προκειμένου να γίνει η ελληνική οικονομία ανταγωνιστική.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο που υιοθετεί ανοιχτά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το νέο πρόγραμμα δεν θα πετύχει. Συμπερασματικά, όπως αναφέρεται στην έκθεση του Ταμείου, οι δανειστές της χώρας θα βρεθούν ενώπιον του διλήμματος «νέο πακέτο διάσωσης ή έξοδος της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ;».
Βασικός παράγοντας που θα καθορίσει την επιτυχία του προγράμματος είναι η ικανότητα του ελληνικού πολιτικού συστήματος να αναθερμάνει και να επιταχύνει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.
Το ερώτημα παραμένει: το ΔΝΤ προειδοποιεί τις πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα ότι πράγματι το δεύτερο μνημόνιο είναι η τελευταία ευκαιρία ή μήπως το Ταμείο υπαινίσσεται ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και
η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος είναι εξαιρετικά δύσκολες και αμφίβολες;
Τι οδήγησε το ΔΝΤ να κάνει αυτή την ανάλυση δημοσίως; Γιατί το Ταμείο επεξεργάζεται με κάθε λεπτομέρεια το σενάριο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, μια ανάλυση που
έως τώρα γινόταν από κερδοσκοπικούς οίκους κα αιρετικούς αναλυτές; Γιατί στην έκθεσή του επισημαίνονται οι ομοιότητες μεταξύ του ελληνικού προβλήματος και της Αργεντινής; Πώς εξηγούν το συμπέρασμα ότι οι συνθήκες στηνΕλλάδα είναι δυσμενέστερες από το περιβάλλον που οδήγησε την Αργεντινή στη χρεοκοπία;
Οι 8 «βόμβες» της έκθεσης
1 «Η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μέσω της εσωτερικής υποτίμησης έχει αποδειχτεί πολύ δύσκολο εγχείρημα, με πολύ μικρή επιτυχία», αναφέρεται στην έκθεση. Οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ σημειώνουν: «Οι χώρες που βγαίνουν από ένα νόμισμα και προχωρούν σε υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας τους με μια κίνηση, μία και έξω, συνήθως ανακάμπτουν ταχύτερα».
2 Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση του ΔΝΤ, το νέο πρόγραμμα είναι ένα γενναίο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως δεδομένων των προκλήσεων και της προϊστορίας υπόκειται σε εξαιρετικά ρίσκα. «Το χρέος προβλέπεται να παραμείνει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος, αλλά και μετά.
Παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι λόγω της ανικανότητας του ελληνικού πολιτικού συστήματος να αναθερμάνει τις μεταρρυθμίσεις και να υλοποιήσει τις δομικές αλλαγές που είναι απαραίτητες ώστε η Ελλάδα να ξαναγίνει ανταγωνιστική εντός της ευρωζώνης».
Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που το ΔΝΤ με τόσο μεγάλη ευκρίνεια επικρίνει το πολιτικό σύστημα της χώρας, επισημαίνοντας ότι το πολιτικό προσωπικό δεν εγγυάται την εφαρμογή των αλλαγών που απαιτούνται για να παραμείνει η χώρα στη ζώνη του ευρώ.
3 «Στην περίπτωση καθυστέρησης στην εφαρμογή των πολιτικών που απαιτούνται -ή αποτυχίας της οικονομίας να ανταποκριθεί γρήγορα στις μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης μπορεί να απαιτηθεί πρόσθετη βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους της χώρας, με ακόμη πιο ευνοϊκούς όρους από τους σημερινούς, ή μια νέα αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους…».
Αυτό είναι το σκηνικό που προδιαγράφεται στην έκθεση του ΔΝΤ, αφού σημειώνεται ότι με το πρόγραμμα ανταλλαγής των ομολόγων που κατείχαν οι εθελοντές (PSI) έγινε «κούρεμα» μόνο στο 57% του ελληνικού χρέους. Δηλαδή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαπιστώνει ότι το ελληνικό χρέος δεν μειώθηκε αρκετά ώστε να καθίσταται βιώσιμο.
4 «Η εμπειρία της Αργεντινής μεταξύ των ετών 1998-2002 δείχνει ότι μια οικονομία μπορεί να παγιδευτεί σε ένα καθοδικό σπιράλ, στο οποίο η προσαρμογή μέσω εσωτερικής υποτίμησης τελικά αποδεικνύεται αδύνατη και ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί η ανάκαμψη παραμένουν η χρεοκοπία και η εγκατάλειψη της σταθερότητας του συναλλάγματος» (αναφέρονται στη διασύνδεση της ισοτιμίας ενός νομίσματος με την πορεία κάποιου άλλου, δηλαδή κατ’ αναλογία στην αντιστοί- χιση της ισοτιμίας της δραχμής με το ευρώ).
«Το παράδειγμα της Αργεντινής προσφέρει μια χρήσιμη προο- πτική για την πιθανή εξέλιξη των μακροοικονομικών στοιχείων της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι οι αρχικές συνθήκες στη χώρα μοιάζουν δυσμενέστερες σε σχέση με την προηγούμενη διεθνή εμπειρία», γράφουν τα ανώτατα στελέχη του ΔΝΤ και συμπεραίνουν ότι «οι περισσότερες προϋποθέσεις για επιτυχία δεν υπάρχουν στην Ελλάδα». Για πρώτη φορά εξετάζουν με επίσημο τρόπο τον πιθανό αντίκτυπο στην οικονομία λόγω της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.
Το κυριότερο όμως και το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι το ΔΝΤ ποσοτικοποιεί τις επιπτώσεις της υποτιθέμενης εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, χωρίς να αναφέρεται πουθενά ότι το ενδεχόμενο αυτό είναι αδύνατο ή έστω έχει λίγες πιθανότητες.
Στο σενάριο που εξετάζεται από τα στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το σημείο μηδέν, δηλαδή ο χρόνος επιστροφής της Ελλάδας στο εθνικό νόμισμα, προσδιορίζεται για το 2012.
Τι θα συμβεί αν η Ελλάδα βγει από την ευρωζώνη;
6 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θα υποχωρήσει αμέσως κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες. Το 2013 προβλέπεται να επιστρέψει στα επίπεδα προ εξόδου από το ευρώ. Το 2015, λόγω της αναμενόμενης ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας, αναμένεται να διαμορφωθεί 6 μονάδες υψηλότερα από τα σημερινά επίπεδα.
7 Ο πληθωρισμός θα εκτοξευτεί αμέσως στο 35% και εκτιμάται ότι θα αρχίσει να υποχωρεί μετά το 2013. Στα σημερινά επίπεδα περίπου του 4% υπολογίζεται ότι θα επανέλθει το 2020…
8 Ο δείκτης της πραγματικής σταθμισμένης ισοτιμίας του νομίσματος έναντι των ανταγωνιστών (real effective exchange rate) προβλέπεται να μειωθεί κατά 50% με την έξοδο από το ευρώ. Στην ανάλυση των εμπειρογνωμόνων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισημαίνεται ότι η ανάκαμψη θα αρχίσει αμέσως μετά.
Συνδυαστικά με τις άλλες παραδοχές, η πρόβλεψη αυτή δείχνει ότι αμέσως μετά την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα η Ελλάδα θα ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της ταχύτερα και σίγουρα με μεγαλύτερο ρυθμό απ’ ό,τι προβλέπεται στο βασικό σενάριο της παραμονής στο ευρώ και της εφαρμογής των μνημονίων.
Με απλά λόγια, οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δεν περιγράφουν την έξοδο από το ευρώ ως καταστροφή και ολο- κληρωτική ισοπέδωση, αλλά προβλέπουν ότι τα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας θα σημειώσουν ραγδαία πτώση αμέσως μετά την αλλαγή νομίσματος και ταχύτατη σχεδόν αυτόματη προσαρμογή στα νέα δεδομένα.