Του Δρ Ιωάννη Παρίση (*)
Αφορμή για το άρθρο ...
αυτό αποτέλεσε η ανάθεση στις Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) της διαχείρισης των μεταναστών που έχουν εισέλθει στη χώρα μας. Ένα έργο ξένο προς την αποστολή τους που βεβαίως εκ των πραγμάτων έχει ως συνέπεια εκτροπή από το κύριο έργο τους.
Στο παρελθόν, είχε εκφραστεί από κάποιους πολιτικούς και δημοσιογράφους η απίθανη άποψη ότι θα πρέπει ο Στρατός να αναλάβει την προστασία των δασών με ειδικές μονάδες και περιπολίες, αφού «στο κάτω-κάτω έχουμε ειρήνη και άρα ο Στρατός… δεν έχει τι να κάνει»!!! Ναι, έτσι ακριβώς το είπαν. Στις μεγάλες πυρκαγιές του 2007, μία εφημερίδα είχε προτείνει ως λύση, ούτε λίγο ούτε πολύ, τη συγκρότηση ειδικού συντάγματος «από εξειδικευμένους και άριστα εκπαιδευμένους αξιωματικούς και οπλίτες, το οποίο θα έχει καθήκον να στέλνει τμήματά του σε περιοχές που… φλέγονται.»
Η θέση των Ενόπλων Δυνάμεων
Είναι χρήσιμο να κατανοηθούν κάποια πράγματα που αφορούν στο έργο των ΕΔ:
1) Οι ΕΔ δεν είναι υπηρεσία κοινής ωφέλειας. Η αποστολή τους είναι διαφορετική, πολύ σοβαρή και πολύ δύσκολη. Απαιτεί πολλή δουλειά, συνεχή εγρήγορση και απόλυτη αφοσίωση. Είναι αλήθεια ότι σε περασμένες δεκαετίες συνηθιζόταν να χρησιμοποιούνται σε διάφορες εργασίες εκτός της αποστολής τους, κυρίως για κάλυψη αναγκών που δημιουργούνταν εξαιτίας απεργιών διαφόρων επαγγελματικών κλάδων: αστικές συγκοινωνίες, σιδηρόδρομοι, αποκομιδή σκουπιδιών, κλπ. Ευτυχώς η νοοτροπία αυτή ξεπεράστηκε. Οι ΕΔ δεν μπορούν να εγκαταλείπουν το έργο τους, ούτε να χρησιμοποιούνται ως… απεργοσπαστικός μηχανισμός.
2) Το γεγονός ότι έχουμε ειρήνη δεν σημαίνει ότι οι ΕΔ δεν έχουν δουλειά!Έχουν πολλή δουλειά, περισσότερη από κάθε άλλο τομέα του Δημοσίου (για να περιορισθούμε σ’ αυτό). Είναι γνωστό ότι το προσωπικό των ΕΔ, σε όλους τους βαθμούς, δεν γνωρίζει τι θα πει ωράριο εργασίας. Μονάδες και Σχηματισμοί είναι ζωντανοί οργανισμοί και βρίσκονται σε λειτουργία ημέρα και νύκτα, χωρίς διακοπή. Για να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους πρέπει να ανανεώνουν, να βελτιώνουν και να συντηρούν το υλικό τους, να ασκούνται, να εκπαιδεύονται, να δοκιμάζουν και να βελτιώνουν τα σχέδιά τους, να οργανώνουν τη διοικητική μέριμνα σε όλες τις διαστάσεις της καθώς και το έδαφος στο οποίο θα κληθούν να δράσουν. Και φυσικά δεν προσλαμβάνουν το προσωπικό τους για μια 40ετία αλλά για 9 μήνες τους κληρωτούς και για 5 έτη τους επαγγελματίες. Αυτό σημαίνει συνεχή εκπαίδευση νέου προσωπικού καθώς και της αντίστοιχης εφεδρείας.
3) Ξεχνούν κάποιοι, ή πιθανόν αγνοούν, ότι αποστολή των ΕΔ δεν είναι μόνο ο πόλεμος, σε περίπτωση που η χώρα δεχθεί εχθρική επίθεση. Η αποστολή τους περιλαμβάνει, πρωτίστως, την αποτροπή η οποία επιτυγχάνεται κατά βάση με την προβολή δύναμης, που σημαίνει ανάγκη ύπαρξης ισχυρών ΕΔ, με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, ηθικού και ηγεσίας, καθώς και αξιόπιστου και αποτελεσματικού εξοπλισμού. Και φυσικά συνεχή ετοιμότητα.
4) Η έλλειψη προσωπικού είναι ένα ακόμη σοβαρότατο πρόβλημα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό απ’ όλους ότι οι ΕΔ έχουν πλέον φθάσει στο έσχατο όριο των δυνατοτήτων τους για διάθεση προσωπικού. Οι μονάδες, ιδιαίτερα του Στρατού Ξηράς, μετά βίας καταφέρνουν να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις απαιτήσεις της λειτουργίας και της αποστολής τους. Εκεί οδήγησε η καταστροφική ψηφοθηρική πολιτική συνεχούς μείωσης της θητείας. Αυτή η μείωση και το δημογραφικό πρόβλημα αποτελούν τις κύριες αιτίες της έλλειψης προσωπικού στις ΕΔ. Αμφότερες αποτελούν αντικείμενα πολιτικής και μπορούν να αντιμετωπισθούν μόνο με πολιτικές αποφάσεις.
Συνδρομή, όχι υποκατάσταση
Χρόνια τώρα η δημόσια διοίκηση αδυνατεί να αποδώσει ουσιαστικό έργο. Δέσμια μιας νοσηρής νοοτροπίας, μιας στρεβλής αντίληψης συνδικαλισμού και μιας εγγενούς ανοργανωσιάς, αντιδρά σε κάθε εκσυγχρονιστική προσπάθεια και ταλαιπωρεί κράτος και πολίτες. Έτσι, εδώ και δεκαετίες έχει βρεθεί η εύκολη λύση: «να αναλάβει ο Στρατός!» Που σημαίνει να «φορτώνονται» οι ΕΔ κάθε τι που οι κατά περίπτωση αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες είναι ανίκανες (ή και απρόθυμες) να επιτελέσουν!
Όταν προ 15ετίας περίπου έπεσαν τα τρία από τα έξι ελικόπτερα αεροδιακομιδών που είχε προμηθευτεί το ΕΚΑΒ από την Ιταλία, τα ανέθεσαν στην Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ). Όταν το κυβερνητικό αεροσκάφος Falcon προκάλεσε το δυστύχημα που κόστισε τη ζωή του τότε υφυπουργού εξωτερικών και άλλων επιβαινόντων, τα ανέθεσαν και πάλι στην ΠΑ (σήμερα τα EMBRAER). Αμέτρητες οι περιπτώσεις μεταφοράς αλλότριων αρμοδιοτήτων σε υπηρεσίες των ΕΔ. Ήδη, μετά την κυβερνητική αποτυχία στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, και ενώ το θέμα έχει εκφύγει από κάθε έλεγχο, καλείται και πάλι… το «ιππικό».
Είναι προδήλως αυτονόητο ότι σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, οι ΕΔ οφείλουν να συνεισφέρουν με ότι δυνατότητες έχουν. Και αυτό γίνεται, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις καθημερινά, και κανείς ποτέ δεν αμφισβήτησε τη συνεισφορά τους. Ανυπολόγιστο το κοινωνικό έργο και η προσφορά των ΕΔ. Όμως αυτό δεν μπορεί να φθάσει στο σημείο της υποκατάστασης των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών.
Οφείλουν όλοι να κατανοήσουν ότι από τις ΕΔ θα πρέπει να ζητείται η συνδρομή στο έργο των καθ’ ύλην αρμοδίων υπηρεσιών του Δημοσίου, και όχι η υποκατάστασή τους. Θα πρέπει να μάθουν όλοι να κάνουν τη δουλειά τους ως οφείλουν. Μπορεί η λύση του «Στρατού» να βολεύει πολλούς, αφού πέραν των άλλων, βγαίνει και… φθηνότερα. Όμως δεν λειτουργεί έτσι ένα σύγχρονο κράτος.
Στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα, δεν ανατέθηκε στις ΕΔ απλώς η κατασκευή των κέντρων στέγασης των μεταναστών, αλλά η όλη διαχείριση του προβλήματος. Βλέπουμε έτσι, τον υπουργό Εθνικής Άμυνας να ασχολείται με ένα ζήτημα που δεν είναι της αρμοδιότητάς του. Και ενώ το πρωί ο ΥΕΘΑ δίνει συνέντευξη τύπου, το βράδυ βγαίνει στην τηλεόραση ο (υποκατασταθείς) αρμόδιος υπουργός μετανάστευσης και λέει τα δικά του.
Είναι χρήσιμο να επισημανθεί ότι θα ήταν λογικό να εμπλακούν οι ΕΔ, εφόσον εκτιμηθεί ότι το θέμα των μεταναστών εξελίσσεται σε απειλή κατά της ασφάλειας της χώρας. Όχι όμως για να μεριμνούν για την εγκατάσταση και την τροφοδοσία τους αλλά για αναλάβουν την ασφάλεια κρισίμων σημείων και υποδομών, με ένοπλη παρουσία, όπως ήδη συμβαίνει στη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό είναι έργο των ΕΔ. Τα υπόλοιπα οφείλουν να τα αναλαμβάνουν οι καθ’ ύλην αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Κάποτε πρέπει να μάθουν…
(*) Ο Ιωάννης Παρίσης είναι Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης – Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) – http://www.acastran.org 