Από τους Βίκυ Κουρλιμπίνη & Δημήτρη Δελεβέγκο
Παρά τη δυσμενή ...
οικονομική συγκυρία, κεφάλαια υπάρχουν για επενδύσεις στο τουριστικό προϊόν που διαθέτει τα εχέγγυα για υψηλές αποδόσεις δεδομένου ότι οι προβλέψεις κάνουν λόγο για νέο ρεκόρ αφίξεων το 2016, ενώ το περιθώριο ανάπτυξης του τουρισμού πολυτελείας είναι πολύ μεγάλο.
Στο πλαίσιο αυτό, σε εξέλιξη βρίσκεται η υλοποίηση σημαντικών επενδυτικών σχεδίων, προϋπολογισμού εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία, εάν δεν βρίσκονταν αντιμέτωπα με διαρκή γραφειοκρατικά προσκόμματα, θα μπορούσαν να βρίσκονται σήμερα στη φάση της κατασκευής.
Τραπεζικά στελέχη και γνώστες της αγοράς επισημαίνουν πως ο τουρισμός αποτελεί σήμερα το μόνο πεδίο που παραμένει επενδυτικά "ζωντανό" και ικανό να προσελκύσει επενδύσεις.
Παρά την εντύπωση που λανθασμένα επικρατεί, στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη μονάδων και υποδομών πραγματικά υψηλής προστιθέμενης αξίας, και αυτό το κενό επιχειρείται να καλυφθεί. Εφοπλιστικά κεφάλαια, ξένα επενδυτικά σχήματα, επιχειρηματίες βεληνεκούς αποφασίζουν να τοποθετηθούν στρατηγικά στην Ελλάδα, επιλέγοντας, πέραν των άλλων, να αναμετρηθούν συνειδητά με το "τέρας" της γραφειοκρατίας και τα γνωστά εμπόδια που συνοδεύουν κάθε επένδυση στη χώρα. Το "Κ" παρακολουθεί ορισμένες από όσες βρίσκονται ήδη σε στάδιο υλοποίησης.
Costa Navarino
Εντός του αμέσως προσεχούς χρονικού διαστήματος αναμένεται η εταιρεία ΤΕΜΕΣ, που διευθύνει ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος, να προχωρήσει στην έκδοση της άδειας δόμησης για την κατασκευή της νέας φάσης του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Costa Navarino στην Πύλο, στην περιοχή 1.400 στρεμμάτων Navarino Bay. Προς την κατεύθυνση αυτή, η εταιρεία έχει λάβει έγκριση για το σύνολο των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων της νέας ανάπτυξης, προϋπολογισμού 240 εκατ. ευρώ.
Στο τουριστικό θέρετρο που δημιούργησε στη Μεσσηνία ο εφοπλιστής καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος έχει ήδη υλοποιηθεί γήπεδο γκολφ 18 οπών, με τη νέα ανάπτυξη, που θα περιλαμβάνει δύο σύνθετα τουριστικά καταλύματα και επιπλωμένες κατοικίες δυναμικότητας 900 κλινών, να εκτιμάται ότι θα απασχολεί περίπου 900 άτομα στη φάση της λειτουργίας.
Το project θα αποτελεί συνέχεια των δύο υφιστάμενων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων Dunes και Romanos, των οποίων η πληρότητα ξεπερνάει το 85% και για τα οποία έχουν επενδυθεί, μέχρι σήμερα, 580 εκατ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι η νέα φάση του Costa Navarino εντάσσεται στο πλαίσιο της εισόδου του αραβικού ομίλου Olayan με 150 εκατ. ευρώ στην ΤΕΜΕΣ, αποτελώντας τέταρτο ισότιμο μέτοχο. Ο αραβικός όμιλος που διαθέτει παρουσία στην Ελλάδα από το 1972 ελέγχει το 25% της ΤΕΜΕΣ, με το υπόλοιπο 75% να βρίσκεται "στα χέρια" της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου.
Oaktree - ΣΑΝΗ
Μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης, ύψους 20 εκατ. ευρώ, που αφορά την ανακαίνιση και αναβάθμιση του πρώην Gerakina Beach, το αμερικανικό fund Oaktree Capital Management από κοινού με τον ξενοδοχειακό όμιλο ΣΑΝΗ των αδερφών Ανδρεάδη σχεδιάζει νέες επενδύσεις με όχημα την αμερικανικών συμφερόντων εταιρεία Ikos Resorts.
Η τελευταία διαχειρίζεται, ήδη, τα ξενοδοχεία Ikos Oceania και Ikos Olivia (το πρώην Gerakina Beach) και σχεδιάζει να επενδύσει συνολικά έως 100 εκατ. ευρώ για να εγκαινιάσει ένα πολυτελές ξενοδοχείο κάθε χρόνο, με στόχο τη λειτουργία επτά έως δέκα all inclusive ξενοδοχείων στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή.
Όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, η εταιρεία δίνει έμφαση στην περιοχή της Νότιας Πελοποννήσου και της Κρήτης όπου επιδιώκει είτε την αγορά είτε την κατασκευή νέων μονάδων. Να σημειωθεί ότι το πλειοψηφικό πακέτο της Ikos ανήκει στους Αμερικανούς επενδυτές της Oaktree και το μειοψηφικό στη ΣΑΝΗ, η οποία έχει αναλάβει και τη διοίκηση της μονάδας.
Grace Hotels
Η Grace Hotels του ομίλου Libra της οικογένειας Λογοθέτη προχωρά τις διαδικασίες για την κατασκευή δύο πολυτελών ξενοδοχείων στη Μεσσηνία και στην Κέα. Έτσι, σχεδιάζει ένα νέο ξενοδοχείο στην περιοχή της Βελίκας, με την επωνυμία Grace Kalamata, που θα ξεκινήσει να λειτουργεί το 2017.
Η νέα ξενοδοχειακή μονάδα, που θα περιλαμβάνει και βίλες προς πώληση, θα διαθέτει 125 πολυτελή δωμάτια και σουίτες, καθώς και 40 βίλες, τριών, τεσσάρων ή πέντε υπνοδωματίων. Το Grace Kalamata, που θα αποτελεί επένδυση 80 εκατ. ευρώ, θα είναι το τέταρτο ξενοδοχείο που εντάσσεται στην ομάδα των ξενοδοχείων Grace στην Ελλάδα, μετά τα Grace Mykonos και Grace Santorini, καθώς και το υπό κατασκευή Grace Kea.
Όσον αφορά την τελευταία ανάπτυξη στην Κέα, θα έχει δυναμικότητα 32 δωματίων και σουιτών, δύο εστιατόρια και σπα, ενώ θα δημιουργηθούν 17 τουριστικές βίλες προς πώληση. Και το Grace Kea αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2017.
Στο fast track
Στον τουρισμό επενδύει και ο εφοπλιστής Λου Κολλάκης, μέσω της εταιρείας Κεραμεία Ξενοδοχειακή και Τουριστική Ανώνυμη Εταιρεία, που σχεδιάζει την υλοποίηση πολυτελούς τουριστικού συγκροτήματος και τουριστικού λιμένα στην Χίο, στην περιοχή του παλαιού εργοστασίου των Κεραμείων του νησιού, σε έκταση 115 στρεμμάτων.
Πρόκειται για επένδυση ύψους 100 εκατ. ευρώ που προβλέπει, μεταξύ άλλων, την κατασκευή πεντάστερου ξενοδοχειακού συγκροτήματος 280 κλινών, συγκροτήματος επιπλωμένων δωματίων 5 αστέρων 75 κλινών, δύο συγκροτημάτων επιπλωμένων διαμερισμάτων 5 αστέρων 205 κλινών, κέντρου θαλασσοθεραπείας, συνεδριακού κέντρου και μαρίνας ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής. Το έργο έχει ενταχθεί στις διατάξεις του νόμου για την επιτάχυνση των μεγάλων στρατηγικών επενδύσεων, γεγονός που σημαίνει ότι θα ξεκινήσει να υλοποιείται ύστερα από ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Ίτανος Γαία
Στην τελική ευθεία φαίνεται να έχει μπει το τουριστικό συγκρότημα "Ίτανος Γαία", ύψους 267,7 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνει τη δημιουργία ξενοδοχείων και τουριστικών χωριών σε έκταση 22.000 στο ακρωτήριο Σίδερο στο Λασίθι. Η επένδυση θα πραγματοποιηθεί σε έκταση 22.120 στρεμμάτων, η οποία ανήκει στο Ιδρυμα Παναγιά η Ακρωτηριανή και έχει παραχωρηθεί στην εταιρεία Loyalward Ltd. Κατά την περασμένη άνοιξη, το σχέδιο προεδρικού διατάγματος με το οποίο εγκρίνεται το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) του έργου και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) έλαβε το πράσινο φως από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν την έκδοση του προεδρικού διατάγματος του ΕΣΧΑΣΕ αφότου συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες υπογραφές από τα συναρμόδια υπουργεία. Θα πρέπει ακόμη να ακολουθήσει η έγκριση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με τις κατασκευαστικές εργασίες να υπολογίζεται ότι θα ξεκινήσουν μέσα στο 2016.
Μεγάλο ενδιαφέρον από funds
Την ίδια στιγμή, στο μάτι ξένων funds βρίσκονται περισσότερο από κάθε άλλη φορά ξενοδοχειακά ακίνητα-φιλέτα, με τον κλάδο του τουρισμού να αποτελεί όπως σημειώνουν φορείς της αγοράς το πεδίο των επόμενων μεγάλων deals.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πολλών μονάδων έχουν πάρει μάλιστα μορφή χιονοστοιβάδας τους τελευταίους μήνες, γεγονός που στρώνει το χαλί για την είσοδο επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό στην ελληνική τουριστική αγορά, που σύμφωνα με το ρεπορτάζ περιμένουν την ολοκλήρωση της ανακεφαλοποίησης των ελληνικών τραπεζών για να καταθέσουν τις προτάσεις τους. Ενδεικτικό της τραπεζικής ασφυξίας στην οποία έχουν περιέλθει τα ξενοδοχεία σήμερα είναι πως με βάση τα υπάρχοντα οικονομικά στοιχεία, από τις 500 μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες, μόνο οι 50 από αυτές είναι κερδοφόρες.
Σε αναμονή
Κίνηση-ματ χαρακτηρίζεται η φημολογούμενη πρόταση της μεγαλύτερης εταιρείας ιδιωτικού μετοχικού κεφαλαίου παγκοσμίως (έχοντας υπό διαχείριση ενεργητικό αξίας 88 δισ. δολαρίων και με χαρτοφυλάκιο που ξεπερνά τα 100.000 ξενοδοχειακά δωμάτια σε Αμερική και Ευρώπη), της αμερικανικής Blackstone, για την εξαγορά του Hilton, με το ύψος της να ανέρχεται σε 160 εκατ. ευρώ.
Οι πληροφορίες λένε ότι όλα θα ξεκαθαρίσουν μετά την ολοκλήρωση των stress tests των τραπεζών, όποτε αναμένεται κινητικότητα στις επαφές της εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων (μεταξύ άλλων κατέχει το 20,4% στη Lamda Development), με τον όμιλο Alpha Bank στον οποίο ανήκει το ιστορικό ξενοδοχείο.
Τις επαφές τους στην ελληνική ξενοδοχειακή αγορά φαίνεται όμως να έχουν κάνει και άλλοι σημαντικοί "παίκτες", μεταξύ των οποίων η Fortress και το αμερικανικό fund Oaktree, το οποίο ήδη έχει συνάψει συμφωνία με το "ΣΑΝΗ" των αδερφών Ανδρεάδη. Κινήσεις αναμένονται και από την Grivalia Hospitality, μέλος της Grivalia Properties, που συστήθηκε με σκοπό την απόκτηση και τη διαχείριση ξενοδοχειακών ακινήτων. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η εταιρεία έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση για να ολοκληρώσει εξαγορές σε υψηλής ποιότητας (prime) και καλής απόδοσης ξενοδοχειακές αναπτύξεις.
Όλα στο τραπέζι
Από τη μια το γεγονός πως τα δάνεια των ξενοδοχείων βρίσκονται στο κόκκινο, και η αυξανόμενη ζήτηση από την άλλη, που καταγράφει ο ελληνικός τουρισμός, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό το έντονο ενδιαφέρον των συγκεκριμένων funds που βλέπουν ευκαιρίες στον συγκεκριμένο κλάδο και μάλιστα σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
Τα επόμενα βήματα των τραπεζών παρουσιάζουν επίσης ενδιαφέρον. Αυτό που εξετάζεται είναι είτε να αποφασιστεί η εκχώρηση δανείων ξενοδοχείων σε ενδιαφερόμενα επενδυτικά κεφάλαια, είτε τα τραπεζικά ιδρύματα να αναλαμβάνουν τον έλεγχο των ξενοδοχείων, εκχωρώντας ταυτόχρονα το management του ξενοδοχείου σε κάποιον τρίτο, είτε πρόκειται για fund είτε για αλυσίδα ξενοδοχείων.
Την ίδια ώρα εξετάζεται και το σενάριο οι μονάδες να πωληθούν εξολοκλήρου σε κάποιο fund με τη μεσολάβηση της τράπεζας. Ταυτόχρονα, προκειμένου τα ξενοδοχειακά ακίνητα να γίνουν πιο ελκυστικά, δεν είναι απίθανο να αποφασιστεί η "ομαδοποίησή" τους και η πώλησή τους ως ενιαίο πακέτο.
Η αίσθηση που επικρατεί είναι πως η επόμενη χρονιά θα είναι γεμάτη με εξελίξεις όσον αφορά την απόκτηση ξενοδοχειακών ακινήτων, που με τη σειρά τους αναζητούν διέξοδο από τη δανειακή θηλιά. Το πρόβλημα διογκώνεται συνεχώς, ενώ, όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στα τέλη του Ιουλίου ο συνολικός δανεισμός των τουριστικών επιχειρήσεων, που ζητούν ρυθμίσεις από τις τράπεζες, έφθανε στα 7,5 δισ. ευρώ. Από αυτά υπολογίζεται ότι περίπου 2,5 δισ. ευρώ βρίσκονται στο "κόκκινο", ενώ δάνεια ύψους 3 δισ. ευρώ βρίσκονται σε καθυστέρηση 90 ημερών.
Στην Ελλάδα μεγάλοι operators πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων
Μεγάλα και ηχηρά είναι και τα ονόματα αλυσίδων που εισέρχονται στην ελληνική ξενοδοχειακή αγορά, με την προσδοκώμενη αύξηση της τουριστικής ζήτησης και των αφίξεων τα επόμενα χρόνια –ως συνέχεια στο θετικό σερί των τριών χρόνων που σημειώνει ο τουρισμός– να συγκεντρώνει τα βλέμματα.
Στο παραπάνω πλαίσιο εντάσσεται και η απόφαση της Marriott International να επιστρέψει στην Ελλάδα, συνεργαζόμενη με τον ελληνικό όμιλο Ledra Hotels and Villas της οικογένειας Σπανού, που διατηρεί δύο υπερπολυτελείς μονάδες στην Ελούντα και μία στον Άγιο Νικόλαο.
Ο όμιλος της Marriott είχε αποχωρήσει στα τέλη του 2013 από τη διαχείριση του ομώνυμου τότε ξενοδοχείου στη Λεωφόρο Συγγρού, το οποίο σήμερα λειτουργεί υπό την επωνυμία Athens Ledra Hotel. Είχε εκφράσει, εντούτοις, την πρόθεσή του να επιστρέψει στην ελληνική αγορά, όπου ο τουριστικός κλάδος εξακολουθεί να έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης.
Μέσα στο επόμενο διάστημα, ίσως και μέχρι το τέλος της χρονιάς, εκτιμάται πως θα υπάρξουν εξελίξεις και για το Αthens Ledra Hotel, με την ιδιοκτήτρια Άστυ Α.Ε. να βρίσκεται σε προχωρημένες επαφές με διεθνή εταιρεία διαχείρισης πολυτελών ξενοδοχείων.
Και άλλα μεγάλα ονόματα έχουν κάνει την εμφάνισή τους, στοχεύοντας σε παραδοσιακούς και δοκιμασμένους τουριστικούς προορισμούς. Την Κρήτη επέλεξε πιο συγκεκριμένα η Carlson Rezidor Group, έχοντας υπογράψει σύμβαση franchice για το ξενοδοχείο Minos Imperial Luxury Beach Resort and Spa στο Λασίθι της Κρήτης, το οποίο θα μετονομασθεί σε Radisson Blu Beach Resort.
Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" της 28ης Νοεμβρίου.