Στο στόχαστρο μπαίνουν ...
οι μη καταγεγραμμένες συναλλαγές στη χώρα μας, που εντοπίζονται κυρίως σε μικρά εστιατόρια που δεν δέχονται κάρτες, μικρά εμπορικά καταστήματα που η πλειονότητα των συναλλαγών γίνεται με μετρητά, υπηρεσίες υγείας και κυρίως ιδιώτες γιατροί, ταξί και μεταφορές γενικότερα
Με κίνητρο επιστροφής έως και 3% επί της αξίας κάθε συναλλαγής που θα επιστρέφεται σε όσους χρησιμοποιούν κάρτες αντί για μετρητά, σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών να στήσει ηλεκτρονικό μπλόκο στην φοροδιαφυγή. Το μέτρο της απαγόρευσης πληρωμών με μετρητά, το οποίο το ΘΕΜΑ αποκάλυψε από την προηγούμενη Κυριακή πως η ομάδα Βαρουφάκη έχει προτείνει στους «θεσμούς» για να εφαρμοστεί πιλοτικά, θα συμπληρώνεται και με κίνητρα για τους πολίτες, προκειμένου να αυξηθεί η χρήση του πλαστικού χρήματος στη χώρα μας.
Καθώς στην παρούσα φάση δεν μπορεί να προχωρήσει σε οριζόντιες μειώσεις ΦΠΑ, η κυβέρνηση θέλει να εμφανίσει μία έμμεση μείωση του ΦΠΑ κατά 3 μονάδες που θα «πιστώνεται» στον Έλληνα φορολογούμενο ως ανταμοιβή για τη συνεργασία του. Το ποσό αυτό μπορεί να κατατίθεται στην τράπεζα στο τέλος του χρόνου ή να συμψηφίζεται με φόρους και οφειλές προς το δημόσιο, που βαρύνουν τον χρήστη της κάρτας.
Με τον τρόπο αυτό η κυβέρνηση θέλει να πείσει τους δανειστές ότι δεν χρειάζεται να αυξηθούν οι συντελεστές ΦΠΑ (ή μπορεί και να μειωθούν για όλους) αρκεί να εισπράττεται χωρίς απώλειες ο φόρος που ήδη ισχύει. Το επιχείρημα που προβάλλει των δανειστών, είναι ότι σε όποια χώρα αυξάνονται οι φορολογικοί συντελεστές, τόσο μειώνεται η απόδοση στην είσπραξή του (από 0,51 το 2008 με ΦΠΑ 19% σε μόλις 0,42% το 2011 με ΦΠΑ 23% για τη χώρα μας).
Πιστωτικές κάρτες και στα ταξί
Το μέτρο της απαγόρευσης στη χρήση μετρητών (ακόμα και για πολύ μικρής αξίας συναλλαγές, από μόλις 50 ή 70 ευρώ όπως είχε αποκαλύψει το ΘΕΜΑ) έχει στόχο να κλείσουν οι «τρύπες» στις απώλειες ΦΠΑ.
Στο στόχαστρο μπαίνουν οι μη καταγεγραμμένες συναλλαγές στη χώρα μας, που εντοπίζονται κυρίως σε μικρά εστιατόρια (π.χ. σε τουριστικές περιοχές) που δεν δέχονται κάρτες, μικρά εμπορικά καταστήματα που η πλειονότητα των συναλλαγών γίνεται με μετρητά, υπηρεσίες υγείας και κυρίως ιδιώτες γιατροί, ταξί και μεταφορές γενικότερα κλπ.
Ελληνικό ρεκόρ
Στο υπουργείο Οικονομικών διαπιστώνουν και το εξής παράδοξο: η χώρα μας παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό τερματικών μηχανημάτων πιστωτικών και χρεωστικών καρτών στην Ευρώπη στην Ευρώπη με 45 τερματικά (Point of Sales – POS) ανά 1.000 κατοίκους αλλά, αντιθέτως, η Ελλάδα βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα ηλεκτρονικών συναλλαγών και συναλλαγών με κάρτες, με μόλις 16 συναλλαγές ετησίως ανά κάτοικο κατά μέσο όρο!
Ωστόσο έρευνα του ΚΕΠΕ δείχνει ότι όσο χαμηλότερες συναλλαγές γίνονται με κάρτες σε μία χώρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η παραοικονομία που στην περίπτωση της Ελλάδας υπολογίζεται πως ξεπερνά το 25%. Άρα, λένε στο υπουργείο Οικονομικών, δεν χρειάζονται νέες εγκαταστάσεις και συνδέσεις επιχειρήσεων με τα δίκτυα των τραπεζών, αλλά να μάθουν οι καταναλωτές στη χώρα μας να χρησιμοποιούν τις χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες.
Κίνητρα για όλους
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά θεωρείται πως δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την επέκταση και αποτελεσματική χρήση του μέτρου. Σύμφωνα με τη μελέτη, ο μεγάλος αριθμός συναλλαγών, που αφορά μικροποσά όπως ταξί, ένα γρήγορο γεύμα, σύντομη διαμονή σε ξενοδοχείο, ένας καφές, θέση στάθμευσης, διόδια, βενζίνη, καθημερινά ψώνια στο σουπερμάρκετ, επίσκεψη στο γιατρό, δικηγόρο, κομμωτήριο, γυμναστήριο κλπ, φθάνει έως και το 30% της παραοικονομίας, πράγμα που σημαίνει ότι, αν το όριο για χρήση μετρητών των 1.500 ευρώ δεν «πιάνει» αυτό το 30% το οποίο αφορά μικροποσά, τα οποία όμως επαναλαμβάνονται πολλές φορές καθημερινά και, αθροιστικά, αποτελούν μεγάλο μέρος διαφυγόντων εσόδων.
Αντίστοιχα και η Ολλανδία προχώρησε σε αντικατάσταση μετρητών σε σουπερμάρκετ με αποκλειστική χρήση χρεωστικής κάρτας ενώ στην Νότιο Κορέα (που το 1990 βρισκόταν στην ίδια κατάσταση με την Ελλάδα και είχε ζητήσει τη βοήθεια του ΔΝΤ) έγινε υποχρεωτική η χρήση καρτών για ποσά άνω των 35 ευρώ.
Ακολουθώντας το παράδειγμα της Κορέας, η κυβέρνηση εξετάζει ακόμα και οι πληρωμές στο δημόσιο να γίνονται μέσω καρτών. Ως αποτέλεσμα πάντως, στην Κορέα παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση 65% των φορολογικών εσόδων από 46 σε 76 δισ. δολάρια εντός μιας πενταετίας (1998-2002).
Σε πολλές χώρες όμως δόθηκαν και κίνητρα. Στο Μεξικό π.χ. παρατηρήθηκε ετήσια αύξηση φορολογικών εσόδων κατά 570 εκατ. από τα μέτρα για αύξηση χρήσης καρτών ενώ στην Ιταλία όπου δόθηκαν επίσης κίνητρα, παρατηρήθηκε αύξηση εσόδων κατά 9 δισ. ευρώ.
Και στη χώρα μας όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που απασχολεί το θέμα της χρήσης του πλαστικού χρήματος σαν μέσο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ. Το 2011 πραγματοποιήθηκε μελέτη του ΚΕΠΕ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Δρ. Νικόλαο Γεωργικόπουλο, για λογαριασμό της Βουλής των Ελλήνων, την οποία ζήτησε ο τότε αντιπρόεδρος της Βουλής, Γρηγόρης Νιώτης. Αμέσως μετά κατατέθηκε στο υπουργείο Οικονομικών σχετική πρόταση και με υπογραφές 90 βουλευτών, για κίνητρα διεύρυνσης της χρήσης χρεωστικών και πιστωτικών καρτών ως εργαλείο πάταξης της φοροδιαφυγής. Αν και δεν έγινε νόμος του Κράτους τότε, το 2014 το ΚΕΠΕ έλαβε έγκριση από τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και τον πρώην Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, Χάρη Θεοχάρη, για να επικαιροποιήσει τη μελέτη του 2011. Στη βάση αυτή, στελέχη της ΓΓΔΕ και της ΓΓΠΣ εργάζονται για να παρουσιάσουν ένα τελικό σχέδιο, με σκοπό την πάταξη της φοροδιαφυγής και την άμεση απόδοση του ΦΠΑ.