Η κορυφαία εμπορική ...
έκθεση της χώρας, με διεθνή προσανατολισμό.
Αποτελεί κατά κάποιο τρόπο διάδοχο παλαιοτέρων αντίστοιχων εκδηλώσεων στη Θεσσαλονίκη: των «Καβειρίων» της προχριστιανικής περιόδου και των «Δημητρίων» των βυζαντινών χρόνων.
Η πρώτη ΔΕΘ άνοιξε τις πύλες της στις 3 Οκτωβρίου 1926.
Η ιδέα για τη δημιουργία μιας «διεθνούς ετησίας εμποροπανηγύρεως» στην πρωτεύουσα της Βόρειας Ελλάδας ανήκει στον καθηγητή ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βουλευτή Νικόλαο Γερμανό (1864-1935) και υποστηρίχθηκε από τοπικούς φορείς και επιχειρηματίες.
Στις 30 Απριλίου 1925 η κυβέρνηση Σοφούλη ένα αποδεκτό το αίτημα, εκτιμώντας ότι για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους έπρεπε να ενθαρρυνθούν οι αναπτυξιακές δραστηριότητες στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικά στη Θεσσαλονίκη, που είχε αποκοπεί μετά την απελευθέρωσή της από τη φυσική της ενδοχώρα. Με τον νόμο 5184 η ΔΕΘ ιδρύθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με πρόεδρο τον Δημήτρη Βαρλαμίδη και γενικό διευθυντή τον εμπνευστή της Νικόλαο Γερμανό.
Την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 1926 έγιναν τα εγκαίνια της πρώτης ΔΕΘ σε χώρο 38 στρεμμάτων που παραχώρησε το Γ’ Σώμα Στρατού στο τότε πεδίο του Άρεως (σημερινή Πλατεία Βέμπο). Εκεί έγιναν οι 14 από τις 15 προπολεμικές εκθέσεις. Η πρώτη ΔΕΘ κάλυψε χώρο 7.000 τ.μ., είχε 600 εκθέτες (310 από το εξωτερικό), 2 κρατικές συμμετοχές (Σοβιετική Ένωση και Ουγγαρία) και την επισκέφθηκαν πάνω 150.000 άνθρωποι, αριθμός σημαντικός για την εποχή.
Με την πάροδο του χρόνο η έκθεση γιγαντώθηκε και ο χώρος δεν επαρκούσε για τη διεξαγωγή της. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘30 κρίθηκε απαραίτητο η μεταφορά της σε έκταση στο κέντρο της πόλης, που ανήκε στην Υπηρεσία Ανταλλαξίμων και χρησιμοποιόταν ως γήπεδο από την ποδοσφαιρική ομάδα του Άρη, ενώ αρχικά προοριζόταν να γίνει πάρκο. Στο ίδιο σημείο βρίσκεται και ο σημερινός χώρος της έκθεσης, ανάμεσα στην Εγνατίας, την Γ’ Σεπτεμβρίου, τη Λεωφόρο Στρατού και στην Αγγελάκη.
Η πρώτη έκθεση στο νέο χώρο έγινε το 1940, λίγες ημέρες πριν από την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, ο χώρος της ΔΕΘ επιτάχθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Τα γραφεία και οι εγκαταστάσεις της λεηλατήθηκαν, τα αρχεία της καταστράφηκαν, ενώ κατά την τελευταία νύχτα της κατοχής ανατινάχθηκαν και πυρπολήθηκαν πολλά κτίρια.
Η 16η ΔΕΘ και πρώτη μεταπολεμική έγινε μόλις το 1951, σε μια εποχή που η τοπική και εθνική οικονομία ξανάβρισκε τους βηματισμούς της μετά τη λαίλαπα του Β’Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου. Οι 650.000 επισκέπτες της έκθεσης αποτελούν πρωτοφανή αριθμό για την εποχή εκείνη. Από τότε η έκθεση άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία.
Το 1966 κατασκευάστηκε μέσα στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ το «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», γνωστό περισσότερο ως Παλέ Ντε Σπορ, που για τα επόμενα 20 χρόνια θα αποτελέσει το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο της χώρας.
Η καθιέρωση κλαδικών εκθέσεων το 1973 αποτελούν σημείο καμπής στην ιστορία της ΔΕΘ. Το 1977 ο φορέας που διοργανώνει την έκθεση μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία (Ν. 735/77) και μετονομάσθηκε σε HELLEXPO, η οποία με τα χρόνια εξελίχθηκε στον επίσημο φορέα διοργάνωσης διεθνών εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα.
Στο μεταξύ, οι δραστηριότητές της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης επεκτάθηκαν και στον τομέα του πολιτισμού, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (1960) και μετέπειτα Διεθνούς, του Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού (1962) και άλλων συναφών εκδηλώσεων.
Αξιοσημείωτες πρωτιές της έκθεσης
Το 1926 λειτουργεί ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στην Ελλάδας, δημιούργημα του Χρήστου Τσιγγιρίδη.
Το 1957 ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας «Δρίτσας» που αντιπροσώπευε τα προϊόντα της Νεστλέ στην Ελλάδα, «χτυπά» τον πρώτο «φραπέ», που τα επόμενα χρόνια θα γίνει το εθνικό καλοκαιρινό ρόφημα της Ελλάδας.
Το 1960 λειτουργεί ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα (κλειστού κυκλώματος) στο περίπτερο της ΔΕΗ.