Την παρουσία τυμβωρύχων, που ...
αναζητούσαν χρυσό και μέταλλα, στον αρχαίο τάφο της Αμφίπολης φαίνεται να επιβεβαιώνει η μαρμάρινη κεφαλή της Σφίγγας, η οποία βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο και σε αρκετή απόσταση από τον κορμό του γλυπτού στην είσοδο του μνημείου.
Την Παρασκευή η ανασκαφή συνεχίστηκε, καθώς ο καιρός επέτρεψε στα μέλη της ανασκαφικής ομάδας να πιάσουν και πάλι δουλειά. Η σκαπάνη έφερε στο φως νέα θραύσματα από τα φτερά των Σφιγγών και, μαζί με τα ευρήματα των προηγούμενων ημερών, η αποκατάσταση των γλυπτών είναι δυνατή.
«Αποτελεί αναμφισβήτητα μία ακόμη -την πιο πρόσφατη- απόδειξη ότι το μνημείο είναι συλημένο» δηλώνει στα Νέα ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης, αναφερόμενος στη μαρμάρινη κεφαλή της Σφίγγας.
«Απόδειξη που έρχεται να προστεθεί στις προηγούμενες: τις τρύπες στους τοίχους, τη σπασμένη πόρτα και τη φθορά στο ψηφιδωτό, καθώς πολλές φορές οι τυμβωρύχοι πίστευαν, και σε ορισμένες περιπτώσεις δικαίως, ότι θα βρουν θησαυρούς κάτω από τα ψηφιδωτά δάπεδα» προσθέτει.
«Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι η πρώτη γενιά τυμβωρύχων κυνηγά το χρυσάφι. Δεν της περνά από το μυαλό να αναζητήσει οτιδήποτε άλλο. Από το μνημείο της Αμφίπολης όμως έχουν περάσει και φτωχοί μεταλλοκυνηγοί που εμφανίζονται στον χριστιανικό Μεσαίωνα, δηλαδή κάπου στον 8ο-9ο αι. Πρόκειται για ανθρώπους που αναζητούν μέταλλο για να φτιάξουν κυρίως αγροτικά εργαλεία σε μια εποχή που οι εμπορικοί δρόμοι ήταν κλειστοί. Έκαναν δηλαδή κάτι ανάλογο με αυτό που κάνουν σήμερα κάποιοι Τσιγγάνοι. Απλώς η πρώτη γενιά τυμβωρύχων έχει ως κίνητρο την απληστία. Θέλει το χρυσάφι. Και μπορεί να έδρασε και μόλις μια γενιά μετά από εκείνους που έφτιαξαν τον τάφο και γνώριζαν καλά το πολύτιμο περιεχόμενο του» υποστηρίζει ο κ. Θέμελης, σημειώνοντας:
«Οι δεύτεροι κινήθηκαν από ανάγκη. Απέσπασαν τα κεφάλια των Σφιγγών, τα οποία ήταν ένθετα, για να πάρουν το μέταλλο των συνδέσμων. Το ίδιο έκαναν και με τα χέρια των Καρυατίδων. Όλες αυτές οι καταστροφές πάντως, και ειδικά η σπασμένη μαρμάρινη πόρτα, δεν μπορεί να αποδίδεται σε σεισμούς και σε οβίδες, όπως έχω ακούσει να λέγεται».
Μέχρι πού έφτασαν όμως οι τυμβωρύχοι; Υπάρχει ελπίδα η ερευνητική ομάδα που ανασκάπτει σήμερα το ταφικό μνημείο να βρει κάτι πολύτιμο ή μήπως η σπασμένη πόρτα και κατόπιν το κομμένο κεφάλι της Σφίγγας δεν αφήνουν περιθώρια;
«Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει, διότι δεν ξέρουμε αν ο τρίτος θάλαμος, ο οποίος τώρα ανασκάπτεται, είναι και ο τελευταίος. Δεν γνωρίζουμε πού τελειώνει αυτό το μνημείο, ούτε πόσες φάσεις είχε» απαντά ο κ. Θέμελης, ο οποίος διατηρεί επιφυλάξεις κατά πόσο το νέο εύρημα είναι από το ίδιο μάρμαρο που είναι κατασκευασμένες οι Σφίγγες -κάτι που δεν έχει αποσαφηνιστεί από την ανασκαφέα Κατερίνα Περιστέρη στην επίσημη ανακοίνωση μέσω του υπουργείου Πολιτισμού, την ώρα που άλλη ερευνήτρια με περγαμηνές στη γλυπτική επισημαίνει ότι «το κεφάλι της Σφίγγας χρειάζεται προσοχή και δυσκολεύει τα πράγματα, διότι δεν είναι συνηθισμένες οι Σφίγγες με πόλο την συγκεκριμένη εποχή».
«Το μόνο σταθερό σημείο χρονολόγησης που έχει αποκαλυφθεί ως τώρα ότι είναι το ψηφιδωτό με την Αρπαγή της Περσεφόνης, το οποίο προέρχεται σαφέστατα τόσο τεχνοτροπικά όσο και εικονογραφικά από το περιβάλλον της Πέλλας και δεν υπάρχει περίπτωση να είναι δημιουργία του 2ου ή του 1ου αι. π.Χ.» καταλήγει ο κ. Θέμελης.