Δεν υπάρχει, τελικά, θύρωμα εντός...
του τρίτου θαλάμου-τετάρτου χώρου στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Η υπόθεση εργασίας βάσει γεωλογικής και σπηλαιολογικής έρευνας που πιθανολογούσε την ύπαρξή του δεν επιβεβαιώνεται, τελικά, από την ανασκαφική διαδικασία.
Όπως έγινε γνωστό από το Υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο της προγραμματισμένης ενημέρωσης της 28ης Οκτωβρίου «η λαθεμένη εντύπωση δόθηκε καθώς στο σημείο αυτό έχει αφαιρεθεί μαρμάρινος ορθοστάτης».
Η ανασκαφική εργασία που συνεχίστηκε ως την προηγουμένη της ενημέρωσης κατά μισό μέτρο κάτω από την επιφάνεια του δαπέδου στον τρίτο χώρο έφερε στο φως, κάτω από τους πωρόλιθους, τμήματα των φτερών των Σφιγγών.
Στο πλαίσιο αυτό, δόθηκαν στη δημοσιότητα σχετικές φωτογραφίες αλλά και το σχέδιο πλήρους αποκατάστασής τους – η οποία είναι εφικτή- όπως εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα του ΥΠΠΟΑ κ. Μιχάλη Λεφαντζή.
Παράλληλα, η σκαπάνη αποκάλυψε ένα μέρος από τον λαιμό της δεύτερης Σφίγγας- ίδιας ποιότητας μαρμάρου και εφάμιλλης γλυπτικής αξίας- καθώς και κομμάτια από το ελλείπον τμήμα του ψηφιδωτού με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που καλύπτει το δάπεδο του δεύτερου θαλάμου-τρίτου χώρου, πίσω από τις Καρυάτιδες.
Σύμφωνα με την πρώτη άποψη της διεπιστημονικής ομάδας από την μέχρι τούδε εικόνα της ανασκαφής – όπως η εύρεση της κεφαλής της ανατολικής Σφίγγας στον τρίτο θάλαμο- oδηγεί στην εκτίμηση ότι τόσο η κατάχωση των χώρων με άμμο όσο και η κατασκευή των χώρων σφράγισης έγιναν πιθανότατα σε υστερότερο χρόνο απ΄αυτόν του ίδιου του ταφικού συγκροτήματος. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι και αυτή η υπόθεση εργασίας απαιτεί συστηματική μελέτη.
Τις επόμενες ημέρες θα συνεχιστεί η συστηματική αφαίρεση του αμμώδους χώματος στον τρίτο θάλαμο ενώ στην επόμενη τακτική ενημέρωση θα δοθεί το πρόγραμμα των εργασιών καθώς και ο χρόνος εντός του οποίου θα υλοποιηθούν οι δράσεις που μπορούν να επιτρέψουν την ελεγχόμενη και ασφαλή επισκεψιμότητα στον χώρο.
Προς το παρόν, δόθηκε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα βίντεο διάρκειας 2’10΄΄ από την αποκάλυψη του ψηφιδωτού στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Πρόκειται για υλικό αμοντάριστο, με φυσικούς ήχους, όπου έχουν αφαιρεθεί οι πολλές ώρες της ενδιάμεσης ανασκαφικής διαδικασίας. Το υλικό παρουσιάζεται όπως καταγράφεται κατά την ψηφιακή τεκμηρίωση της ανασκαφής καθώς η εργοταξιακή μορφή της τελευταίας δεν επιτρέπει την επεξεργασία του σε συνθήκες στούντιο.
Ερωτήσεις προς την γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λ.Μενδώνη
Ο τάφος είναι συλλημένος;
Ο τάφος έχει δεχθεί σαφέστατα ανθρώπινη παρέμβαση, μέχρι εδώ που βρισκόμαστε. Από την αρχή της ενημέρωσης είχαμε πεί-κι έχουμε πολλές φορές επαναλάβει- ότι έχουμε ισχυρότατες ενδείξεις δράσης τυμβωρύχων.
Πώς είναι δυνατόν μετά από τόση πολυτέλεια να έχουμε ένα ευτελές δάπεδο,στον τρίτο θάλαμο; Μήπως πρόκειται για οριζόντιο τοίχο σφράγισης;
Αποτελεί και για μας υπόθεση εργασίας. Αρα δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε, αλλά ούτε και να το επιβεβαιώσουμε με τα σημερινά δεδομένα.
Το μνημείο έχει δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες. Μήπως είναι θαμένος κάποιος βασιλιάς;
Το ποιός είναι θαμένος, δεν μπορούμε να το πούμε πριν ολοκληρωθεί η ανασκαφή και πολύ πιθανόν πριν να ολοκληρωθεί και η μελέτη του μνημείου η οποία μπορεί να κρατήσει κάποια χρόνια.
Όμως τις προσδοκίες όλων μας το μνημείο τις έχει ήδη ικανοποιήσει, εξαιτίας της μοναδικότητας του. Ειναι εξαιρετικά σημαντικό ως αναπτυξιακός πόρος για τον τόπο. Είναι ένα μοναδικό εύρημα για την επιστήμη της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας, το οποίο θα απασχολήσει, για πολλά χρόνια, τους ειδικούς επιστήμονες.
Κλιμάκιο της ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ επισκέφτηκε το μνημείο;
Ναι, σε συνεννόηση με τον γγ του Υπουργείου Υποδομών κ. Στράτο Σιμόπουλο, μηχανικοί της ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ, ειδικευμένοι σε θέματα σηράγγων, με τους οποίους έχουμε συνεργαστεί και σε άλλα αρχαιολογικά έργα, επισκέφτηκαν το μνημείο προκειμένου να μας ενισχύσουν στην εγκατάσταση μηχανημάτων καταγραφής της στατικής συμπεριφοράς του. Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ προσφέρθηκε να μας διαθέσει τον απαραίτητο εξοπλισμό για όσο διάστημα χρειαστεί.
Πώς σχολιάζετε την ανάρτηση της κ.Ντ.Κίγκ σχετικά με την ανεύρεση επιγραφών στον περίβολο;
Το 2013 , όταν αποκαλύφθηκε το μαρμάρινο μέρος του περιβόλου, φωτογραφίες του οποίου έδωσε στη δημοσιότητα η ανασκαφέας, εντοπίστηκαν τεκτονικά σύμβολα,δηλαδή σημάδια των μαστόρων της εποχής. Πρόκειται για μεμονωμενα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, τα οποία συνηγορούν στη χρονολόγηση του μνημείου.
H ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού
Το Υπουργείο Πολιτισμού, έδωσε στη δημοσιότητα, για πρώτη φορά, υλικό από την αποκάλυψη του ψηφιδωτού, στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης. Είναι, ουσιαστικά, υλικό αμοντάριστο, σε συνοχή τα πλάνα, με φυσικούς ήχους, αφαιρώντας τις πολλές ώρες της ενδιάμεσης ανασκαφικής διαδικασίας. Η εργοταξιακή μορφή της ανασκαφής δεν επιτρέπει την επεξεργασία του υλικού, σε συνθήκες studio. Παρουσιάζεται το υλικό, όπως καταγράφεται κατά την ψηφιακή τεκμηρίωση της ανασκαφής.
2.Επίσης, δόθηκαν στη δημοσιότητα φωτογραφίες από τα τμήματα των φτερών των Σφιγγών. Τα ευρεθέντα τμήματα επιτρέπουν την πλήρη αποκατάστασή τους. Σχετικό σχέδιο έχει εκπονηθεί από τον αρχιτέκτονα τoυ ΥΠΠΟΑ κ. Μ. Λεφαντζή και παρουσιάζεται, για πρώτη φορά, σήμερα.
3. Η υπόθεση εργασίας που είχε λεχθεί, βάσει γεωλογικής και σπηλαιολογικής έρευνας, ότι υπάρχει πιθανόν θύρωμα εντός του τρίτου θαλάμου-τέταρτου χώρου- 0,96 πλάτους, δεν επιβεβαιώνεται από την ανασκαφική εργασία. Η λαθεμένη εντύπωση δόθηκε καθώς στο σημείο αυτό έχει αφαιρεθεί μαρμάρινος ορθοστάτης. Επομένως, δεν υπάρχει θύρωμα στον τρίτο θάλαμο-τέταρτο χώρο.
4. Σύμφωνα με την γεωλογική τομή, που είχε αποδείξει ότι το βάθος του τρίτου θαλάμου-τέταρτου χώρου είναι 7,53,-τουλάχιστον κατά 1,50 μ. βαθύτερα από τους προηγούμενους-η ανασκαφική εργασία συνεχίστηκε ως χτες κατά μισό μέτρο κάτω από την επιφάνεια του δαπέδου.
5. Κάτω από τους πωρόλιθους του δαπέδου, μέσα στην αφαιρούμενη επίχωση βρέθηκαν τμήματα των φτερών των Σφιγγών, ένα μέρος από τον λαιμό της δεύτερης Σφίγγας- ίδιας ποιότητας μαρμάρου και εφάμιλλης γλυπτικής αξίας-καθώς και τμήματα από το ελλείπον τμήμα του μοναδικού ψηφιδωτού, με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που καλύπτει το δάπεδο του δεύτερου θαλάμου-τρίτου χώρου, πίσω από τις Καρυάτιδες.
6. Η πρώτη άποψη της διεπιστημονικής ανασκαφικής ομάδας, που προκύπτει από τα μέχρι τούδε στοιχεία, που συγκροτεί η ως τώρα εικόνα της ανασκαφής, όπως η εύρεση της κεφαλής της ανατολικής Σφίγγας στον τρίτο θάλαμο, τέταρτο χώρο, πιθανότατα δίνει απάντηση στο ερώτημα : Αν η κατάχωση των χώρων, με άμμο, καθώς και οι τοίχοι σφράγισης έγιναν στον ίδιο χρόνο με την κατασκευή του ταφικού συγκροτήματος. Πιθανότατα η κατάχωση, αλλά και η κατασκευή του τοίχων σφράγισης, έγιναν σε υστερότερο χρόνο. Και αυτή η υπόθεση εργασίας απαιτεί συστηματική μελέτη.
7. Στον τρίτο θάλαμο-τέταρτο χώρο θα συνεχιστεί τις επόμενες μέρες η συστηματική αφαίρεση του αμμώδους χώματος.
Τεχνικές παρατηρήσεις
1.Υλοποιείται το σχέδιο για τη σύνταξη του μεσοπρόθεσμου προγράμματος των απαραίτητων εργασιών και μελετών ,ώστε το ταφικό συγκρότημα να μπορεί να παραμείνει ως έχει για διάστημα ενός έως και τριών ετών, λαμβάνοντας όλες τις επιπλέον φορτίσεις που μπορεί να δεχθεί (σεισμούς, χιονοπτώσεις, κλπ).
2. Θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στις διατάξεις των μεταλλικών στερεωτικών υποστυλωμάτων, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη και αποτελεσματικότερη πρόσβαση των συνεργείων συντήρησης.
Σημείωση Αναλυτικά, θα δοθεί το πρόγραμμα των εργασιών στην επόμενη ενημέρωση, καθώς και ο χρόνος εντός του οποίου θα υλοποιηθούν οι δράσεις, που μπορεί να επιτρέψουν την ελεγχόμενη και ασφαλή επισκεψιμότητα στον χώρο.