Συμπληρώνονται σήμερα 80 ...
χρόνια από τις 6 Αυγούστου 1945 και τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας από το αμερικανικό βομβαρδιστικό "Enola Gay" στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας, κάτι που σήμανε ουσιαστικά, το τέλος του Β’ Π.Π., κάτι που έγινε και τυπικά, τον Σεπτέμβριο του 1945 με τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας. Είχε προηγηθεί η συνθηκολόγηση της Γερμανίας στις 8 Μαΐου 1945.
Πριν όμως φτάσουμε στις 6 Αυγούστου 1945 υπήρχε ένα ολόκληρο ιστορικό..
Οι επιστημονικές ανακαλύψεις της δεκαετίας του 1930
Για την κατασκευή της ατομικής βόμβας (ο όρος σήμερα είναι μάλλον ξεπερασμένος και χρησιμοποιείται ευρύτερα ο όρος πυρηνικά όπλα), σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι επιστημονικές ανακαλύψεις που έγιναν τη δεκαετία του 1930.
Η ανακάλυψη του νετρονίου από τον Άγγλο φυσικό Chadwick (1932), η πειραματική ανακάλυψη της σχάσης των ατομικών πυρήνων από τους Γερμανούς Hahn και Strassmann, η θεωρητική εξήγηση της σχάσης από την Αυστριακή φυσικό Μάιτνερ και τον ανιψιό της Frisch, η επιλογή ως σχάσιμου υλικού του ουρανίου 235 (ισοτόπου του ουρανίου) από τον Niels Bohr και η ανακάλυψη από τον Ιταλό Fermi μεθόδων διαχωρισμού του φυσικού ουρανίου από το ουράνιο 235 ήταν καταλυτικής σημασίας ανακαλύψεις για να γίνει εφικτή η κατασκευή ατομικής βόμβας.
Απαραίτητη ήταν όμως και η πολιτική βούληση. Μετά από επιστολή του Άλμπερτ Αϊνστάιν (2/8/1939), ο οποίος είχε ενημερωθεί για την πρόοδο που είχαν κάνει οι Γερμανοί στην κατασκευή ατομικής βόμβας, από δύο φυσικούς ουγγρικής καταγωγής, τους Dzilard και Wigner, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρούσβελτ άρχισε να μελετά το θέμα.
Ωστόσο, ως τον βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ από τους Ιάπωνες και την είσοδο των ΗΠΑ στον Β’ ΠΠ (Δεκέμβριος 1941), δεν είχε γίνει καμία ενέργεια από τους Αμερικανούς. Μόνο το 1942, αφού ο Ρούζβελτ ενημερώθηκε ότι οι Γερμανοί είχαν κάνει σημαντικές προόδους, ενώ και οι Βρετανοί είχαν ξεκινήσει προσπάθειες για την κατασκευή ατομικής βόμβας, αποφάσισε να δώσει εντολή να ξεκινήσει το μυστικό στρατιωτικό πρόγραμμα "Σχέδιο Μανχάταν" για την κατασκευή ατομικής βόμβας.
Επικεφαλής του προγράμματος ήταν ο Στρατηγός Leslie Grones και διευθυντής στα εργαστήρια του Λος Άλαμος, στο Νέο Μεξικό, ήταν ο γερμανικής καταγωγής Αμερικανός φυσικός Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ (1904-1967).
Η κατασκευή των ατομικών βομβών
Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1942. Σε αυτό συμμετείχαν και τιμημένοι με Νόμπελ επιστήμονες (Φυσικής και Χημείας). Τελικά, στις 5.30 π.μ. της 16ης Ιουλίου 1945 έγινε στο πεδίο βομβαρδισμού Alamogordo, 210 μίλια νότια του Λος Άλαμος η δοκιμή με την κωδική ονομασία "Trinity" και η βόμβα πλουτωνίου που εξερράγη και είχε το όνομα «Gadget» απελευθέρωσε 18,6 κιλοτόνους ενέργειας.
Η έκρηξη έγινε αντιληπτή ακόμα και 200 χιλιόμετρα μακριά. Η δοκιμή θεωρήθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη και απέδειξε τη σκοπιμότητα χρήσης ατομικών βομβών με βάση το πλουτώνιο.
Ο Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ.
Η διάσκεψη του Πότσδαμ και η απόφαση Τρούμαν να ριχτούν οι βόμβες στην Ιαπωνία
Στη διάσκεψη του Πότσδαμ (17 Ιουλίου-2 Αυγούστου 1945) μετείχαν: ο Σοβιετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν, ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν που διαδέχτηκε τον Ρούσβελτ, ο οποίος πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία τον Απρίλιο του 1945, ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός Κλέμεντ Άτλι και ο προκάτοχός του Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Εκεί, καθώς η Γερμανία είχε συνθηκολογήσει ζητήθηκε από την Ιαπωνία με τελεσίγραφο να παραδοθεί άνευ όρων. Να σημειωθεί ότι όλο αυτό το χρονικό διάστημα η Ιαπωνία βομβαρδιζόταν συστηματικά. Χιλιάδες άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους, ενώ μεγάλες πόλεις της χώρας έγιναν ερείπια.
Οι Σύμμαχοι μάλιστα παρέθεταν και τους όρους για τη σύναψη ειρήνης από την Ιαπωνία, τις προθέσεις τους για το μεταπολεμικό καθεστώς της χώρας και το τελεσίγραφο ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου.
Διάσκεψη του Πότσνταμ. Καθισμένος στο κέντρο ο πρόεδρος Τρούμαν.
Ο Τρούμαν είχε αποφασίσει αν οι Ιάπωνες δεν συμμορφώνονταν, να χρησιμοποιήσει εναντίον τους ατομικές βόμβες. Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, ο Αμερικανός πρόεδρος δρομολόγησε τις διαδικασίες για τη ρίψη των βομβών.
Ο Διοικητής της Μοίρας της Αεροπορίας Σπάατζ στην οποία ανήκαν τα αεροσκάφη που θα έριχναν τις βόμβες ζήτησε έγγραφη διαταγή για να ρίξει την πρώτη ατομική βόμβα από την πολιτική ηγεσία, καθώς δεν ήθελε να χρεωθεί ο ίδιος με χιλιάδες θανάτους αμάχων και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν.
Η διαταγή που έλαβε ο Σπάατζ ήρθε υπογεγραμμένη από τον Υπουργό Εσωτερικών Μάρσαλ και τον Υπουργό Στρατιωτικών Στίμσον.
Έπρεπε όμως να υπάρξει και η πολιτική απόφαση από τον πρόεδρο Τρούμαν. Αυτή αιτιολογήθηκε με το σκεπτικό ότι έπρεπε να τελειώσει ο Πόλεμος του Ειρηνικού και ότι οι ανθρώπινες απώλειες των Ιαπώνων από τις ατομικές βόμβες θα ήταν 100.000, πολύ λιγότερες από το αν δεν σταματούσε ο πόλεμος.
Ο Λέσλι Γκρόουβς, υπεύθυνος για την επιχείρηση Μανχάταν μπροστά σε ένα χάρτη της Άπω Ανατολής.
Το "Enola Gay" και η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα 6.8.1945
Αρχικά υπήρξαν σκέψεις να ριχτεί η ατομική βόμβα στο Κιότο ή το Τόκιο όμως αυτό απορρίφθηκε ως ασεβές προς τους αντιπάλους.
Επιλέχτηκε λοιπόν ως πρώτος στόχος η Χιροσίμα. Στη 1.37 π.μ. της 6ης Αυγούστου 1945 απογειώθηκαν από τη Νήσο Τινιάν των Μαριανών τρία ανιχνευτικά αμερικανικά αεροσκάφη Β-29. Γύρω στις 2.45 π.μ. ακολούθησε η απογείωση του Β-29 "Enola Gay" με κυβερνήτη τον Σμήναρχο Πολ Τίμπετς ο οποίος έδωσε στο αεροπλάνο το όνομα της μητέρας του. Το πλήρωμα του «Enola Gay» μαζί με τον Τίμπετς ήταν δωδεκαμελές.
Ο κυβερνήτης του Enola Gay, σμήναρχος Πολ Τίμπετς.
Το "Enola Gay" συνόδευαν δύο ακόμα Β-29. Το ένα, με πιλότο τον Charles W. Sweeney μετέφερε διάφορα όργανα, ιδιαίτερα για τη μέτρηση της έκρηξης από την ατομική βόμβα.
Το αεροσκάφος αυτό ονομαζόταν "The Great Artist" ,"Ο Μεγάλος Καλλιτέχνης". Το δεύτερο έλαβε αργότερα την ονομασία "Necessary Evil" "Αναγκαίο Κακό", είχε πιλότο τον George W. Marquardt και αποστολή του ήταν να φωτογραφίσει και να κινηματογραφήσει τον βομβαρδισμό.
Το πλήρωμα του Enola Gay.
Η νυχτερινή πτήση ήταν ομαλή. Στις 6.40 π.μ. της 6/8/1945, το «Enola Gay» άρχισε να ανεβαίνει από τα 9.000 πόδια στα 30.000 πόδια, ύψος του βομβαρδισμού. Στις 7.09 π.μ. τα ανιχνευτικά Β-29 ανέφεραν ότι ο ουρανός πάνω από τη Χιροσίμα ήταν καθαρός.
Στις 8.11 π.μ. το πλήρωμα του "Enola Gay" έβλεπε καθαρά την πόλη. Στις 8.13 π.μ. ο Τίμπετς διέταξε τον σκοπευτή, τον Επισμηναγό Τόμας Φίρμπι να αφήσει τη βόμβα που είχε πάρει το όνομα "Little boy" («αγοράκι») στο κενό.
Στις 8.15’.7’’ η βόμβα έφυγε από το αεροσκάφος και μια τεράστια λάμψη σχεδόν τύφλωσε τους Αμερικανούς αεροπόρους, οι οποίοι φορούσαν γυαλιά οξυγονοκόλλησης.
Χρειάστηκαν περίπου 45 δευτερόλεπτα για να κατέβει η βόμβα Little Boy σε υψόμετρο 1.900 ποδών (580 μέτρων), οπότε εξερράγη στον ουρανό πάνω από το νοσοκομείο Shima.
Μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου από την έκρηξη η θερμοκρασία στο επίπεδο του εδάφους ξεπέρασε τους 7.000 βαθμούς Κελσίου (!) και ένα ισχυρό κύμα έκρηξης σάρωσε τα πάντα.
Τα 2/3 της πόλης καταστράφηκαν. Ένα τεράστιο σύννεφο μανιταριού ανέβηκε σε ύψος μεγαλύτερο από 12 χλμ. Αν και λιγότερο από το 2% του ουρανίου που περιείχε η βόμβα είχε πετύχει σχάση, η δύναμή της ήταν τρομακτική. Η εκρηκτική ισχύς ισοδυναμούσε με 15.000 – 20.000 τόνους TNT.
Ο Λοχίας Μπομπ Κάρον, ο ουριαίος πυροβολητής του «"Enola Gay" ήταν το μόνο μέλος του πληρώματος που είδε την έκρηξη. Ήταν "μια ματιά στην κόλαση", όπως είπε. Μια σειρά από κρουστικά κύματα συγκλόνισαν το "Enola Gay" καθώς αναχωρούσε από την περιοχή.
Το σύννεφο μανιταριού ήταν ορατό ακόμα και σε απόσταση 640 χλμ. Μετά από 12 ώρες πτήσης το "Enola Gay" επέστρεψε στο Τινιάν. Ο Τίμπες τιμήθηκε με τον Σταυρό Διακεκριμένων Υπηρεσιών.
Οι διαδρομές των αεροπλάνων από τη νήσο Τινιάν ως την Ιαπωνία.
Τα θύματα της βόμβας στη Χιροσίμα
Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων από την έκρηξη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα δεν είναι γνωστός. 70.000 – 90.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 100.000 τραυματίστηκαν.
Με βάση ορισμένα δεδομένα έγινε μια ολοκληρωμένη εκτίμηση των καταστροφικών αποτελεσμάτων από την έκρηξη της βόμβας: σε ακτίνα 750μ. από το κέντρο της έκρηξης, τα κτίρια καταστράφηκαν τελείως και ο δείκτης θνησιμότητας ήταν 100%.
Μεταξύ 750μ. και 1.250μ. σημειώθηκε πλήρης καταστροφή των κτιρίων και 50% θνησιμότητα, είτε με άμεσο θάνατο είτε σε χρονικό διάστημα τριών μηνών.
Η Χιροσίμα μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας.
Μεταξύ 1.250 και 1.600 μ. τα θύματα υπέστησαν εγκαύματα τρίτου βαθμού, ενώ μεταξύ 1.600μ. και 3.900μ., εγκαύματα πρώτον και δεύτερου βαθμού στο πρόσωπο.
Όσο για τους τραυματίες που επιβίωσαν για ένα διάστημα, έχασαν τελείως τα λευκά τους αιμοσφαίρια, το σώμα τους σκεπάστηκε από υπόλευκες πλάκες και παρουσίασαν κακώσεις στα γεννητικά όργανα, αιμορραγίες και καρκίνο από ακτινοβολίες.
Στις 9/8/1945 εξερράγη η τρίτη (η δεύτερη στην Ιαπωνία) ατομική βόμβα στο Ναγκασάκι στην οποία χρησιμοποιήθηκε πλουτώνιο αντί για ουράνιο 235 και είχε, σύμφωνα με νεότερους υπολογισμούς 70.000-80.000 νεκρούς.
Οι δύο ατομικές βόμβες, αλλά και σοβιετική επίθεση στην Μαντζουρία υποχρέωσαν τους Ιάπωνες να συνθηκολογήσουν. Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας ανακοινώθηκε από τον αυτοκράτορα Χιροχίτο στις 15 Αυγούστου 1945 και υπεγράφη επίσημα στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 δίνοντας οριστικό τέλος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σύννεφα μανιταριών πάνω από τη Χιροσίμα (αριστερά) και το Ναγκασάκι (δεξιά)
Το όνομα "Enola Gay" έμεινε στην παγκόσμια ιστορία. Όμως, χάρη στους OMD(Orchestral Manoeuvres in the Dark), έμεινε και στην παγκόσμια μουσική ιστορία.
Το αντιπολεμικό τους τραγούδι "Enola Gay" έκανε θραύση όταν πρωτοκυκλοφόρησε τo1980, ενώ έχει γίνει γνωστό και αγαπητό και στις νεότερες γενιές.