Στις πληρωμές μέσω ...
κινητών τηλεφώνων (smatrphones) καταφεύγουν ολοένα και περισσότεροι Κινέζοι που κατοικούν στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας.
Εγκαταλείπουν τα μετρητά και αφήνουν πίσω τις πιστωτικές κάρτες, που στις εξελιγμένες οικονομίες της Δύσης είναι ο κύριος τρόπος διεκπεραίωσης συναλλαγών.
Οι πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων εκτοξεύθηκαν το 2016 στα 5,5 τρισ. δολάρια στην Κίνα. Ηταν, δηλαδή, 50πλάσιες εν σχέσει με τα 112 δισ. δολάρια που ξόδεψαν για τον ίδιο σκοπό οι Αμερικανοί, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας iResearch.
Η μετάβαση από τα μετρητά στα smartphones για τη διεκπεραίωση των συναλλαγών έγινε ταχύτατα στην Κίνα. Αρκεί να επισημάνουμε ότι μόλις πριν από τρία χρόνια όλοι χρησιμοποιούσαν μετρητά.
Οι πληρωμές με smartphones δεν ήταν μέρος της καθημερινότητας των Κινέζων, ούτε καν η χρήση πλαστικού χρήματος, όπως επισημαίνει ο Πολ Μοζούρ, δημοσιογράφος της εφημερίδας New York Times. Στις μέρες μας, οι Κινέζοι πληρώνουν ακόμα και τα ταξί με τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνά τους.
«Η ταχεία και άμεση στροφή των Κινέζων στις πληρωμές μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών οφείλεται και στην ορμή που ανέκαθεν επιδεικνύουν οι αρχάριοι· αντίθετα από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, στην Κίνα δεν ήταν ευρέως διαδεδομένη η χρήση πλαστικού χρήματος», είναι το σχόλιο της εταιρείας ερευνών eMarketer, που περιλαμβάνεται σε άρθρο των Financial Times.
Οι προοπτικές ανάπτυξης των εταιρειών που παρέχουν στους καταναλωτές τα συστήματα πληρωμών μέσω smartphones είναι πολύ μεγάλες. Ιδιαίτερα όταν είναι μόνον δύο, σε μία χώρα με 1,371 δισ. κατοίκους.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στο Πεκίνο κατοικούν 21,5 εκατ. και άλλα 24,13 εκατ. στη Σαγκάη. Οι πληρωμές με smartphones σε όλη την Κίνα γίνονται μέσω της εφαρμογής Αlipay της Ant Financial (θυγατρική εταιρεία του κινεζικού κολοσσού ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba) και της εφαρμογής WeChat Pay της κινεζικής διαδικτυακής εταιρείας Tencent. Στην ιστοσελίδα της Tencent αναφέρεται ότι το 2015 αυτοί που χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα πληρωμών μέσω smartphones ήταν 200 εκατομμύρια.
Οπως επισημαίνει η New York Times, οι μητρικές εταιρείες αυτών των συστημάτων πληρωμών έχουν ανακαλύψει ένα χρυσωρυχείο. Αν και η Tencent δεν διαχωρίζει το σύστημα πληρωμών WeChat Pay από τα συνολικά αποτελέσματά της, τα έσοδα από «λοιπές υπηρεσίες» στα αποτελέσματα του δ΄ τριμήνου του 2016 σχεδόν τριπλασιάστηκαν από πέρυσι, στα 6,4 δισ. γουάν ή 940 εκατ. δολάρια. Αυτό αποδίδεται κυρίως στις πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων.
Προκύπτουν, ωστόσο, προβλήματα εκ του γεγονότος ότι μια τεράστια οικονομία όπως αυτή της Κίνας εξαρτάται από μόνον δύο πλατφόρμες συναλλαγών για τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα. Πάντως δεν είναι εύκολη η πρόσβαση των τουριστών σε αυτήν την εφαρμογή, εκ του γεγονότος ότι δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό στην Κίνα. Επιπροσθέτως, οι κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό θα πρέπει να «χτίσουν» διαφορετικές υποδομές πληρωμών εντός και εκτός Κίνας. Οι πιστωτικές κάρτες και τα μετρητά εξακολουθούν να κυριαρχούν στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι προμήθειες που χρεώνουν οι πλατφόρμες WeChat Pay και Alipay είναι πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες χρεώσεις των Visa και Mastercard, όπως επισημαίνεται στους New York Times. Συν τοις άλλοις, οι WeChat Pay και Alipay συγκεντρώνουν μια τεράστια βάση δεδομένων από τους καταναλωτές, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί από τις μητρικές τους για διάφορους σκοπούς, όπως τη στοχευμένη διαφήμιση. Εκτός του κολοσσού λιανικού εμπορίου Alibaba, η Tencent προσφέρει διάφορες υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου, από την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης WeChat έως τα online παιχνίδια Tencent Games.
Στις ΗΠΑ, το 2019 οι πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων θα υπερβαίνουν 2,6 φορές τα επίπεδα του 2015. Οι πληρωμές στην Κίνα θα αυξηθούν 7,4 φορές, σύμφωνα με την iResearch. «Κατά πάσα πιθανότητα, οι εταιρείες στη Δύση θα αποφασίσουν να μιμηθούν τους Κινέζους», σχολιάζει ο Ρίτσαρντ Λιμ, γενικός διευθυντής της εταιρείας καινοτόμων επενδύσεων GSR Ventures.
Είναι, όμως, πολύ πιθανόν να καταφέρουν οι κινεζικές εταιρείες να επεκταθούν σε άλλες χώρες της Ασίας, σχολιάζει μερίδα αναλυτών. Πιστεύουν ότι η Alipay και η WeChat Pay θα ξεπεράσουν σε τζίρο μεγάλες εταιρείες στην αγορά των ηλεκτρονικών πληρωμών, παγκοσμίως, όπως η Visa και η Mastercard. Και θα το επιτύχουν εισερχόμενες στις αγορές του αναδυόμενου κόσμου. Ούτως ή άλλως έχουν αποκτήσει προβάδισμα στην τεράστια αγορά της Κίνας.
Προβληματισμοί από τη μεταστροφή στην ψηφιακή οικονομία
Η μείωση των μετρητών αποτελεί προμήνυμα για την έλευση της ψηφιακής επανάστασης, με αρκετούς οικονομολόγους να έχουν αναλύσει, κατά καιρούς, τα οφέλη που μπορεί να έχει μια κοινωνία χωρίς μετρητά. Εκτός όμως από τα πλεονεκτήματα, η ολική κατάργηση των μετρητών εγκυμονεί ορισμένους κινδύνους.
Αρχικά, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, μια κοινωνία χωρίς μετρητά προσφέρει χαμηλό κόστος στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, νέα εργαλεία για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης των χωρών, ενώ θέτει τέλος στη φοροδιαφυγή και στις περιπτώσεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος και γενικά παράνομων ενεργειών. Η χρήση των πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών και του κινητού τηλεφώνου δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση σε όλη τους την περιουσία.
Επίσης, οι κεντρικές τράπεζες, μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών, μπορούν να ελέγξουν τις οικονομικές δραστηριότητες και να σχεδιάσουν με κατάλληλο τρόπο τη νομισματική τους πολιτική. Σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από τα μετρητά, πολλές κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν πιο εύκολα να υιοθετήσουν πολιτική αρνητικών επιτοκίων για την περαιτέρω ενίσχυση της οικονομίας, κάτι που θα ανάγκαζε τους καταθέτες να πληρώσουν ένα είδος φόρου επί των καταθέσεών τους.
Εχουν διατυπωθεί, όμως, προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα της κατάργησης των μετρητών και τη μεταστροφή σε μια αποκλειστικά ψηφιακή οικονομία. Η εξάρτηση μιας οικονομίας αποκλειστικά από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, χωρίς τη χρήση ρευστού, δίνει τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις και στις τράπεζες να ελέγξουν την οικονομική κατάσταση όλων των ατόμων, παραβιάζοντας τα προσωπικά δεδομένα.
Με μία μόνο κίνηση μπορούν, κυριολεκτικά, να εξανεμίσουν την περιουσία των καταναλωτών. Η διακοπή ρεύματος, η πτώση των δικτύων και ο κίνδυνος κυβερνοεπιθέσεων αποτελούν βασικά μειονεκτήματα της ψηφιακής οικονομίας, ενώ το κόστος χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών θα επιβαρύνει όσους βρίσκονται σε ένδεια.