Tου Γιώργου Μανέττα
«Ξεχάστε αυτά που ξέρατε» μέχρι ...
σήμερα για τα τρόφιμα και ποτά. Οι γεύσεις άλλαξαν και εμπλουτίστηκαν με περισσότερη «φαντασία».
Παλιοί και νέοι παραγωγοί έχουν επιδοθεί σε μια αχαλίνωτη κούρσα δημιουργίας νέων πρωτοποριακών προϊόντων, αξιοποιώντας τους θησαυρούς της ελληνικής γης και στηριζόμενοι στην πλούσια γαστρονομική παράδοση του τόπου.
Βαλσαμικό ξύδι με γεύση λεμόνι και μέλι, παξιμάδια με γραβιέρα και φέτα, μπίρα από γκρέιπφρουτ και κίτρο και πιο πρόσφατα οινοπνευματώδες ποτό από απόσταξη... φραγκόσυκων, είναι μερικές μόνο από τις καινούριες προτάσεις που είναι στη διάθεση των καταναλωτών. Σύμφωνα με πληροφορίες ακολουθούν και άλλες ακόμη πιο καινοτόμες... Το ιδιότυπο «bing bang» που παρατηρείται στον χώρο των τροφίμων οφείλεται στο ενδιαφέρον που εξακολουθεί να έχει το αγοραστικό κοινό για καινούργια πράγματα.
Μονόδρομος η καινοτομία
«Παρά την οικονομική στενότητα, υπάρχουν νοικοκυριά που θέλουν να δοκιμάσουν νέες γεύσεις και να δώσουν μια διαφορετική -πινελιά- στο καθημερινό τους τραπέζι», σημειώνουν άνθρωποι της αγοράς. Μάλιστα, για τους μικρότερους παραγωγούς, η καινοτομία είναι όρος επιβίωσης, σε μια εποχή που οι μεγάλες βιομηχανίες σχεδόν μονοπωλούν την αγορά. «Ή θα καινοτομήσουν, ή θα χαθούν» λέει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Γαία Τρόφιμα, Άρης Κεφαλογιάννης, προσθέτοντας πως μόνο έτσι θα έχουν τύχη τα προϊόντα τους να σταθούν στην αγορά, είτε του εσωτερικού είτε του εξωτερικού.
«Παρά την οικονομική στενότητα, υπάρχουν νοικοκυριά που θέλουν να δοκιμάσουν νέες γεύσεις και να δώσουν μια διαφορετική -πινελιά- στο καθημερινό τους τραπέζι», σημειώνουν άνθρωποι της αγοράς. Μάλιστα, για τους μικρότερους παραγωγούς, η καινοτομία είναι όρος επιβίωσης, σε μια εποχή που οι μεγάλες βιομηχανίες σχεδόν μονοπωλούν την αγορά. «Ή θα καινοτομήσουν, ή θα χαθούν» λέει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Γαία Τρόφιμα, Άρης Κεφαλογιάννης, προσθέτοντας πως μόνο έτσι θα έχουν τύχη τα προϊόντα τους να σταθούν στην αγορά, είτε του εσωτερικού είτε του εξωτερικού.
«Γιατί μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ ή ένα μεμονωμένο κατάστημα να αποφασίσει να βάλει τα προϊόντα ενός μικρού παραγωγού στα ράφια του, όταν δεν έχει κάτι διαφορετικό να προσφέρει», αναρωτιέται ο ίδιος και τονίζει πως «παρότι το ποσοστό επιτυχίας των νέων προϊόντων δεν υπερβαίνει το 10%, εντούτοις είναι υγιές, χρήσιμο και απαραίτητο το γεγονός πως όλοι και περισσότεροι στρέφονται και επενδύουν στην καινοτομία».
Πρόοδος παρατηρείται και στο κομμάτι των υποδομών, με αρκετούς μικρούς παραγωγούς να υιοθετούν τα σύγχρονα στάνταρτ ποιότητας και ασφάλειας στις διαδικασίες παραγωγής, και να φροντίζουν να έχουν τις απαραίτητες πιστοποιήσεις, ενώ δίνουν έμφαση στις συσκευασίες.
Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου είχαν επαναπαυτεί στο γεγονός πως είχαν ένα πολύ καλό προϊόν. Ωστόσο, στην εποχή των πολυεθνικών, οι μικροί γνωρίζουν καλά πως αυτό δεν αρκεί. «Ξέρουν πως πρέπει να παίξουν το παιχνίδι του ανταγωνισμού με σύγχρονους όρους για να τους εμπιστευθούν οι λιανέμποροι Ελλάδα και εξωτερικό, κάτι εξαιρετικά ελπιδοφόρο για το μέλλον της εγχώριας παραγωγής», σημειώνει η κα Μαριάννα Κομητοπούλου, υπεύθυνη Marketing και Επικοινωνίας στο μεγαλύτερο κατάστημα παραδοσιακών προϊόντων της Αθήνας. «Το Παντοπωλείον της Μεσογειακής Διατροφής».
«Μοχλός ανάπτυξης»
Η καινοτομία θεωρείται το μέλλον της χώρας συνολικά. Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν πως προκειμένου να τονώσει την εξωστρέφειά της και να αυξήσει τις πιθανότητες να «χτίσει» μια βιώσιμη οικονομία που δεν θα παράγει ελλείμματα, πρέπει να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη έμφαση και να διευκολυνθεί το έργο των παραγωγών που προσπαθούν να παράξουν κάτι διαφορετικό, πρωτίστως με νέα κεφαλαια. Πολλοί εκτιμούν πως με τα σημερινά δεδομένα οι ελληνικές εξαγωγές έπιασαν ταβάνι, και πως δεν έχουν περιθώρια να μεγαλώσουν άλλο, κυρίως γιατί τα προϊόντα που εξάγουμε υπολείπονται σε ποιότητα και προστιθέμενη αξία έναντι των ξένων. Ενδεικτικά αναφέρουν ότι παρά την ανοδο των εξαγωγών, η συμβολή τους στο ΑΕΠ παραμένει σχετικά χαμηλή, και διαμορφώνεται σε περίπου 14% από 8% που ήταν το 2008.
Η καινοτομία θεωρείται το μέλλον της χώρας συνολικά. Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν πως προκειμένου να τονώσει την εξωστρέφειά της και να αυξήσει τις πιθανότητες να «χτίσει» μια βιώσιμη οικονομία που δεν θα παράγει ελλείμματα, πρέπει να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη έμφαση και να διευκολυνθεί το έργο των παραγωγών που προσπαθούν να παράξουν κάτι διαφορετικό, πρωτίστως με νέα κεφαλαια. Πολλοί εκτιμούν πως με τα σημερινά δεδομένα οι ελληνικές εξαγωγές έπιασαν ταβάνι, και πως δεν έχουν περιθώρια να μεγαλώσουν άλλο, κυρίως γιατί τα προϊόντα που εξάγουμε υπολείπονται σε ποιότητα και προστιθέμενη αξία έναντι των ξένων. Ενδεικτικά αναφέρουν ότι παρά την ανοδο των εξαγωγών, η συμβολή τους στο ΑΕΠ παραμένει σχετικά χαμηλή, και διαμορφώνεται σε περίπου 14% από 8% που ήταν το 2008.
«Πρέπει να βελτιώσουμε την ποιότητα των εξαγώγιμων προϊόντων μας, ώστε να είναι διεθνώς εμπορεύσιμα και να μπορέσουμε να κατακτήσουμε τις αγορές», λέει με έμφαση ο πρόεδρος των εξαγωγέων Β. Ελλάδας, Κυριάκος Λουφάκης. Για να γυρίσουν σελίδα οι ελληνικές εξαγωγές, σύμφωνα με τον κ. Λουφάκη, θα πρέπει η χώρα πρώτα απ’ όλα να επενδύσει στους νέους επιστήμονες, κυρίως τους μηχανικούς που σήμερα επιλέγουν το δρόμο της μετανάστευσης, καθώς αυτοί με το ταλέντο και τις ικανότητές τους θα δημιουργήσουν καινοτόμα προϊόντα, ικανά να σταθούν επάξια στο διεθνή ανταγωνισμό. Κομβικής σημασίας, σύμφωνα με τον κ. Κεφαλογιάννη είναι και η εξειδίκευση του κάθε παραγωγού και της ανάπτυξης συνεργιών ανάμεσά τους.
«Δεν χρειάζεται κάθε παραγωγός να είναι πλήρως καθετοποιημένος. Αντίθετα, χρειάζεται να εστιάσει στο κομμάτι που μπορεί να κάνει καλύτερα. Οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι μικρές για τα παγκόσμια δεδομένα, άρα χρειάζονται να γίνουν συνεργασίες για να δυναμώσουν το αποτύπωμά τους». Εξίσου αναγκαίες θεωρούνται η άρση των capital controls, η αποκατάσταση της ρευστότητας, η μείωση της φορολογίας και η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Χωρίς αυτές τις τομές, η Ελλάδα θα «σέρνεται» για πολλά χρόνια μεταξύ στασιμότητας και υπανάπτυξης. Οι προοπτικες για τα ελληνικά τρόφιμα στο εξωτερικό είναι θετικές.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο εννεάμηνο του 2016, ο αγροτοδιατροφικός τομέας ήταν το ισχυρό χαρτί των ελληνικών εξαγωγών, εάν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, ενώ οκτώ από τα είκοσι κυριότερα εξαγόμενα είδη της χώρας είναι τρόφιμα και αγροτικά προϊόντα.
Βαλσάμικο σε ποικιλίες που συναρπάζουν
Πριν από μερικά χρόνια η παρουσία του στα ράφια των σούπερ μάρκετ ήταν περιορισμένη. Μάλιστα, οι λάτρεις του έπρεπε να σπεύσουν σε κάποιο delicattessen για να το προμηθευθούν. Σήμερα, η γκάμα του έχει εμπλουτισθεί με όλες τις πιθανές και απίθανες γεύσεις από μέλι και λεμόνι μέχρι δαμάσκηνο και ρόδι και το μέλλον του φαντάζει ευοίωνο, αφου η ζήτηση αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς. Το βαλσάμικο ξύδι έχει κερδίσει το ενδιαφέρον των Ελλήνων καταναλωτών, οι οποίοι σπεύδουν να το δοκιμάσουν σε διάφορες σαλάτες και φαγητά. Ανάλογη απήχηση όμως έχει και στο εξωτερικό, με τους βασικότερους παραγωγούς στην Ελλάδα να επιδιώκουν τη διείσδυσή τους στις διεθνείς αγορές. Η περίπτωση του βαλσαμικού ξυδιού και συνολικά της κατηγορίας αποδεικνύει πως οι καταναλωτές θέλουν να δουν νέες προτάσεις από τις βιομηχανίες και τις στηρίζουν παρά τη γενικότερη οικονομική στενότητα που υπάρχει. «Προτιμούν να ξοδέψουν κάτι παραπάνω σε προϊόντα που τους αρέσουν, και να κόψουν από αλλού. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του ξυδιού», λένε άνθρωποι της αγοράς.
Εκπληξη από την Κρήτη με τεκίλα από φραγκόσυκο
Παράγεται από απόσταξη φραγκόσυκων και έχει χαρακτηριστεί ως η κρητική «τεκίλα». Η οπουντία, το οινοπνευματώδες ποτό που παράγει ο παγκρήτιος Συνεταιρισμός Βιοκαλλιεργητών Αλόης, Φραγκόσυκου και Αρωματικών Φυτών η «Μινωική Γη» ετοιμάζεται να κατακτήσει τις διεθνείς αγορές. Η Opuntia Spirit -όπως έχει ονομασθεί- έκανε την παρθενική εμφάνισή της στο εξωτερικό στη διεθνή έκθεση ποτών και τροφίμων «Food & Life» του Μονάχου που ανοίγει τις πύλες της για το κοινό στις 23 Νοεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι και τις 27 του ίδιου μήνα. Με ανανεωμένη και πιο ελκυστική ετικέτα - συσκευασία, η Οπουντία φιλοδοξεί να κατακτήσει το γερμανικό κοινό που αναζητά ποιοτικά αλλά και φυσικά προϊόντα, επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο παγκρήτιος Συνεταιρισμός Βιοκαλλιεργητών Αλόης, Φραγκόσυκου και Αρωματικών Φυτών. Παρότι πρόκειται για καινούριο προϊόν η ζήτηση είναι ικανοποιητική. Πρόσφατα, μάλιστα, μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία, προέβη στην αγορά μεγάλης ποσότητας Οπουντίας αλλά και μαρμελάδας φραγκόσυκου προκειμένου να τα στείλει ως δώρα σε συνεργάτες της σε ολόκληρο τον κόσμο. «Μια ενέργεια εξαιρετικά κολακευτική όχι μόνο για τον συνεταιρισμό και τα προϊόντα του αλλά και για την Κρήτη γενικότερα, που θα πρέπει να βρει μιμητές και σε άλλες εταιρείες και κυρίως σε αυτές του νησιού όπως σημειώνει η «Μινωική Γη».
Πρωτότυπες μπίρες με γεύσεις από Ελλάδα
Από μπίρα με γεύση κίτρου και γκρείπφρουτ μέχρι μπίρα με νερό που περνά από φίλτρα ηφαιστειακής πέτρας της Σαντορίνης έχουν λανσάροι οι Έλληνες μικροζυθοποιοί, οι οποίοι δημιουργούν νέα προϊόντα ζύθου με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα προϊόντα του τόπου που δραστηριοποιούνται. Μάλιστα, η Κερκυραϊκή Μικροζυθοποία του Σπύρου Καλούδη έχει σκέψεις για την παραγωγή μπίρας από από κουμ κουάτ. Κόντρα στον σκληρό ανταγωνισμό των πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και την υψηλή φορολόγηση, υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης για τη μικροζυθοποιία, η οποία παρουσιάζει μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια με ολοένα και περισσότερες μονάδες να κάνουν την εμφάνισή τους σε διάφορα σημεία της χώρας. Καταλυτικό ρόλο στη ραγδαία εξάπλωση της ελληνικής μικροζυθοποιίας έπαιξαν τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, τα οποία στήριξαν από την πρώτη στιγμή την προσπάθεια. Επιπλεόν, παρά το μικρό συνολικό μερίδιο που καταλαμβάνουν, η παρουσία μικροζυθοποιίων με παραγωγή οργανοληπτικά διαφοροποιημένων προϊόντων εμπλουτίζουν και διευρύνουν την κατηγορία της μπίρας, η οποία κερδίζει θέση έναντι άλλων ποτών.
Αναψυκτικά με στέβια και λιγότερες θερμίδες
Πέρα από τις προσφορές, οι οποίες είναι βασικός μοχλός για την τόνωση της ζήτησης οι βιομηχανίες αναψυκτικών προσπαθούν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους μέσα από την διαφοροποίηση. Η νέα τάση στο χώρο είναι η χρήση της στέβιας, ως υποκατάστατο της ζάχαρης καθώς οι καταναλωτές στρέφονται σε πιο υγιεινές λύσεις. Από τις πρώτες που λάνσαραν αναψυκτικά τύπου cola με στέβια ήταν η Green Cola με θεαματικά αποτελέσματα και η βολιώτικη ΕΨΑ του Μ. Τσαούτου. Μια νέα καινοτόμα σειρά αναψυκτικών κυκλοφόρησε και η Λουξ. Ο λόγος για τα λουξ plus 'n light, τα οποία σύμφωνα με την εταιρεία έρχονται να ανατρέψουν τα μέχρι τώρα δεδομένα στην αγορά των ολιγοθερμιδικών αναψυκτικών. Τα λουξ plus 'n light είναι τα πρώτα αναψυκτικά στην κατηγορία light, μόνο με φυσικά γλυκαντικά (σάκχαρα φρούτων, φρουκτόζη και γλυκαντικά φυτικής προέλευσης), χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 60% λιγότερες θερμίδες. Συγκεκριμένα, η νέα αυτή γενιά αναψυκτικών αποτελεί την απάντηση της λουξ στη νέα καταναλωτική τάση, πάντα όμως με έμφαση στην προστιθεμένη αξία και απόλαυση του καταναλωτή. Μια θέση στο χαρτοφυλάκιο των εταιρειών του κλάδου διεκδικεί και το «τσάι του βουνού», το οποίο βάζουν στο μπουκάλι.
Αποξηραμένα σύκα σε σύγχρονες συσκευασίες
Ο «ιός» της καινοτομίαςπέρασε και στα παραδοσιακά προϊόντα που έχουν σταθερούς και μόνιμους πελάτες και χάρη στην υψηλή ποιότητα και μοναδικής του γεύση διευρύνουν διαρκώς την απήχησή τους σε Ελλάδα και εξωτερικό. Το Ελαιόλαδο, οι ελιές, η φέτα, το γιαούρτι, το μέλι, η μαστίχα, ο κρόκος Κοζάνης, και πολλά ακόμη μπαίνουν σε καινοτόμες συσκευασίες για να γίνουν ακόμη πιο προσιτά στο κοινό. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της εταιρείας της Νικολέττας Ευσταθίου, η οποία έχει ως με αντικείμενο την επεξεργασία και συσκευασία αποξηραμένων σύκων. Η εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2013 βασίστηκε στην ιδέα αφενός στο συγκριτικό πλεονέκτημα της άριστης ποιότητας των σύκων της περιοχής της Ευβοιας και αφετέρου στην προσωπική της δημιουργική διάθεση. Στην γκαμα της έχει αποξηραμένα σύκα με καρύδι- σουσάμι, έχει παστέλι σύκου, μαρμελάδα με φρέσκο σύκο ποικιλίας Μαρκοπούλου και σύκο με λευκή και σκούρη σοκολάτα σε συσκευασία 7 τεμαχίων.
Ανανέωση στον χώρο των σνακ
Με καταιγιστικούς ρυθμούς ανανεώνουν τη γκάμα τους και οι εταιρείες τροφίμων που δραστηριοποιούνται στην κατηγορία των σνακ. Με τον ανταγωνισμό να χτυπάει «κόκκινο» η τόνωση του αγοραστικού ενδιαφέροντος είναι μονόδρομος. Έντονη δραστηριότητα υπάρχει στις μπάρες δημητριακών και τα παστέλια, τα οποία εμπλουτίζονται με ξηρούς καρπούς και τα λεγόμενα superfoods. Υπάρχουν όμως και νέες κυκλοφορίες, όπως τα chips μήλου από που ετοιμάζει ο Αγροτικός συνεταιρισμός Ζαγοράς, τα οποία θα γίνονται από την παραδοσιακή ποικιλία μήλου ρενέτες, η οποία είναι χαμηλών ζαχάρων και θεωρείται κατάλληλη για διαβητικούς.
Νέου τύπου παξιμάδια
Απο τις κατηγορίες τροφίμων με την μεγαλύτερη κινητικότητα, όσον αφορά την κυκλοφορία νέων καινοτόμων προϊόντων είναι τα παξιμάδια. Η θερμή υποδοχή που τυγχάνουν τα νέα προϊόντα έχει κάνει τα εργοστάσια του κλάδου να επενδύσουν περισσότερο στην ανάπτυξη και έρευνα νέων γεύσεων. Η Κρητών Άρτος, με την επιτυχία της νέας σειράς μίνι παξιμαδιών με γεύσεις δρομολογεί την κυκλοφορία 2 με 3 νέων κωδικών από τον ερχόμενο Φεβρουάριο, οι οποίοι θα ενδυναμώσουν το υφιστάμενο χαρτοφυλάκιό της, στο οποίο υπάρχουν οι κουλουρίτσες με λιναρόσπορους, τα παξιμαδάκια με γραβιέρα και φέτα και τα παξιμάδια λαδιού τύπου Κυθήρων.