Και όμως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ...
σχέδιο! Τουλάχιστον στις τράπεζες.
«Ο αφελληνισμός των τραπεζών είναι η μόνη βιώσιμη λύση» ανέφερε ο Γιάνης Βαρουφάκης σε άρθρο του με τον επιτακτικό τίτλο «Να αφελληνιστούν!» το 2013.
Και αυτό έγινε μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση που ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Το ποσοστό του ΤΧΣ στον τραπεζικό τομέα περιορίστηκε στο 26,5%, προκαλώντας τεράστια ζημιά στο Δημόσιο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου 73,5% ελέγχουν πλέον ξένοι ιδιώτες επενδυτές, κατά κύριο λόγο hedge funds, πολλά εκ των οποίων επιθετικά, αυτά που ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήθελε να κρατήσει μακριά από τη χώρα.
Επενδυτικό ενδιαφέρον
Πάντως η αναζωπύρωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, όπως τονίζει μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, είναι θετικό στοιχείο που θα πρέπει να εκμεταλλευθεί η κυβέρνηση, ενώ η ισχυρή παρουσία τους στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών σηματοδοτεί εξελίξεις στον χώρο της διαχείρισης των προβληματικών δανείων.
Η ανακεφαλαιοποίηση που οδήγησε στον αφελληνισμό των τραπεζών και στην εξαέρωση της συμμετοχής παραδοσιακών ελλήνων μεγαλομετόχων που είχαν στηρίξει τις τράπεζες σε προηγούμενες αυξήσεις κεφαλαίου, όπως ο Γιάννης Κωστόπουλος στην Alpha Bank, οΒαρδής Βαρδινογιάννης στην Tράπεζα Πειραιώς ή ο Σπύρος Λάτσης στην Εθνική Τράπεζα και στη Eurobank παλαιότερα, έγινε αναγκαία εξαιτίας της πολιτικής που ακολούθησε η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, στην οποία ο κ. Βαρουφάκης με την πολιτική της «σκληρής διαπραγμάτευσης» ήταν πρώτο βιολί. Πριν από έναν χρόνο οι τραπεζίτες ευελπιστούσαν ότι το 2014 θα σταματούσε η παραγωγή νέων «κόκκινων» δανείων και με βάση αυτή την εκτίμηση έκαναν τα επιχειρηματικά τους σχέδια.
Ωστόσο οι προσδοκίες για «κούρεμα» που καλλιέργησε στους δανειολήπτες ο ΣΥΡΙΖΑ και η αβεβαιότητα για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας εκτόξευσαν τα «κόκκινα» δάνεια και εξανέμισαν τα αποθέματα της ανακεφαλαιοποίησης του 2014, όταν ιδιώτες μέτοχοι είχαν βάλει 8,3 δισ. ευρώ.
Ανάγκες 14,5 δισ. ευρώ
Σχεδόν ένα στα δύο δάνεια έγινε «κόκκινο», με αποτέλεσμα τα stress tests της ΕΚΤ να βγάλουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες ύψους 14,5 δισ. ευρώ για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Από το ποσό αυτό, περίπου 5 δισ. ευρώ κάλυψαν οι ιδιώτες σε «φρέσκο» χρήμα, άλλα 3,3 δισ. ευρώ μέσω της μετατροπής ομολογιακών δανείων σε μετοχές και τα υπόλοιπα 4,6 δισ. ευρώ το ΤΧΣ. Ετσι από τα 25 δισ. ευρώ που προβλέπει η συμφωνία της 12ης Ιουλίου για τις τράπεζες, χρησιμοποιούνται μόνο 4,6 δισ. ευρώ, επιβαρύνοντας ισόποσα το δημόσιο χρέος.
«Είναι πολύ σημαντικό για τη βιωσιμότητα του χρέους το γεγονός ότι τελικά η επιβάρυνση του Δημοσίου είναι 20 δισ. ευρώ ή 12% του ΑΕΠ λιγότερα απ' ό,τι αρχικά υπολογιζόταν»επισημαίνουν κοινοτικές πηγές. Από την άλλη όμως, η μείωση του ποσοστού του Δημοσίου στις τράπεζες περιορίζει σημαντικά τα προσδοκώμενα έσοδα και την ισόποση διαγραφή χρέους, από τη διάθεση των τραπεζικών μετοχών που κατέχει το ΤΧΣ.
Σώθηκαν οι καταθέτες
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι και οι τέσσερις ελληνικές τράπεζες βρήκαν τα χρήματα που ζητούσαν, και μάλιστα με σχετική ευκολία, αποτελεί θετική εξέλιξη για όλους πλην των παλαιών ελλήνων μετόχων. Από εκεί και πέρα σώθηκαν οι καταθέτες, καθώς αποφεύχθηκε το ενδεχόμενο να «κουρευθούν» οι καταθέσεις (bail in), ενισχύθηκε η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και ύστερα από καιρό εκδηλώθηκε και πάλι επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα.
Η διάθεση των διεθνών επενδυτών για τις ελληνικές τράπεζες σηματοδοτεί την αλλαγή της στάσης τους απέναντι στην Ελλάδα. «Οι επενδυτές εμπιστεύθηκαν και πάλι τη χώρα και το πολιτικό σύστημα έχει ευθύνη να μη χαθεί η ευκαιρία» επισημαίνει ο κ. Στουρνάρας και προσθέτει ότι «η κυβέρνηση πρέπει άμεσα να τελειώσει με τις λεπτομέρειες και να ολοκληρώσει την αξιολόγηση ώστε να βάλει μπροστά τις ιδιωτικοποιήσεις αξιοποιώντας το επενδυτικό ενδιαφέρον. Οι επενδυτές ποντάρουν στο upside (σ.σ.: ανοδική δυναμική) της οικονομίας» τονίζει.
Alpha Bank και Eurobank κάλυψαν και το δυσμενές σενάριο των stress tests προσελκύοντας στο book building περί τα 2,5 δισ. ευρώ η καθεμία, υπερκαλύπτοντας το ποσό που ζητούσαν. Τράπεζα Πειραιώς και Εθνική Τράπεζα κάλυψαν το βασικό σενάριο αντλώντας 1,34 και 475 εκατ. ευρώ αντιστοίχως. Η Εθνική θα επιχειρήσει τις επόμενες ημέρες να «σηκώσει» πρόσθετα κεφάλαια από την εσωτερική αγορά, με δημόσια εγγραφή, μέχρι του ποσού των 300 εκατ. ευρώ.
Τα hedge funds
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, τα κεφάλαια προήλθαν από παλαιούς ξένους μετόχους και καινούργια hedge funds κατά κύριο λόγο «μικρά που αναζητούν το μεγάλο trade», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν. Άλλωστε πρώτα έρχονται αυτού του είδους οι επενδυτές και στη συνέχεια, αφού σταθεροποιηθεί η οικονομία και αναβαθμιστούν οι προοπτικές της, ακολουθούν οι μεγαλύτεροι και θεσμικοί επενδυτές.
Τα hedge funds που μπήκαν στις αυξήσεις των τραπεζών προσδοκούν να βγάλουν κέρδη από τα «κόκκινα» δάνεια. «Καταλαβαίνουν από χορηγήσεις, διαθέτουν εμπειρία στη διαχείριση προβληματικών χαρτοφυλακίων και θα πιέσουν τις διοικήσεις των τραπεζών προς την κατεύθυνση αυτή» αναφέρουν τραπεζικοί κύκλοι.
Πράγμα που σημαίνει ότι το επόμενο διάστημα θα επιταχυνθούν οι εξελίξεις σε επιχειρηματικό επίπεδο με στόχο να οδηγηθούν σε ρευστοποίηση όσες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις δεν είναι βιώσιμες και να εξυγιανθούν και να πωληθούν όσες είναι.
Όσον αφορά τους ιδιώτες και το νέο πλαίσιο που ψηφίστηκε στη Βουλή και προβλέπει αυστηρότερα κριτήρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας και επαναξιολόγηση όσων έχουν ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη, στόχος είναι, όπως λένε οι τραπεζίτες, «να ξεκαθαρίσει η ήρα από το στάρι». (Διαβάστε το σχετικό άρθρο: Τα «κλειδιά» των σπιτιών στις τράπεζες).
Σχέδιο διαχείρισης
Προς την κατεύθυνση αυτή η κυβέρνηση έχει αναλάβει υποχρέωση να υποβάλει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα σχέδιο διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο έχει επεξεργαστεί ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Επιπλέον, οι αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών με την τοποθέτηση τριών εκπροσώπων του ΤΧΣ που θα επιλεγούν από τους πιστωτές αναμένεται να συμβάλουν στην επιτάχυνση των εξελίξεων στα «κόκκινα» δάνεια.
Οι τρεις εκπρόσωποι των πιστωτών θα τοποθετηθούν πρόεδροι στις επιτροπές ρίσκου, εσωτερικού ελέγχου και αμοιβών και εταιρικής διακυβέρνησης των τεσσάρων συστημικών τραπεζών και θα διαθέτουν βέτο.